I bobIssiqlik o’tkazuvchanlik va issiqlik almashinuvi haqida umumiy tushuncha
-rasm.Izotermalar. Temperatura gradienti haqidagi tushunchaga doir
Yüklə 1,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1.1-rasm.Izotermalar. Temperatura gradienti haqidagi tushunchaga doir
Fazoning ayni nuqtasining o‘zida bir vaqtda ikki xil temperatura bo‘lishi mumkin emasligi uchun, turli izotermik sirtlar xech vaqt bir-biri bilan kesishmaydi. Ularning barchasi jism sirtida tugaydi yoki butunlay uning ichida joylashadi.Jismning temperaturasi izotermik sirtlarni kesib o‘tadigan yo‘nalishlar-dagina o‘zgaradi (1.1-rasm). Bunda uzunlik birligida temperaturaning eng katta o‘zgarishi izotermik sirtga normal n yo‘nalishida bo‘ladi. Temperatura o‘zgarishi t ning izotermadagi normal bo‘yicha masofa n ga nisbati temperatura gradienti deyiladi: gradt n t n t n 0 ] lim[
(1.4) Temperatura gradienti – izotermik sirtga tushirilgan normal bo‘yicha yo‘nalgan vektordir. Uning temperaturaning ortishi tomoniga yo‘nalishi musbat yo‘nalish 9 hisoblanadi. Issiqlik almashinuvining boshqa turlari
kabi, issiqlik o‘tkazuvchanlik jarayoni ham jismning turli nuqtalarida temperatura bir xil bo‘lmagandagina amalga oshadi, ya’ni grad t 0. Ixtiyoriy sirtdan vaqt birligi ichida o‘tadigan issiqlik miqdori Q issiqlik oqimi deyiladi. Issiqlik oqimining vektori doimo temperaturaning pasayish tomoniga yo‘nalgan bo‘ladi. Frantsuz olimi Fure qattiq jismlardagi issiqlik o‘tkazuvchanlik jarayonlarini o‘rganib, yuza birligi dF dan vaqt birligi d ichida o‘tayotgan dQ issiqlik miqdori va temperatura gradienti o‘rtasidagi bog‘lanishni aniqladi. dQ= -λdF grad t d = -λdF d
( t/ n) (1.5)
(1.5) tenglama issiqlik o‘tkazuvchanlikning asosiy qonunini ifodalaydi va Fure qonuni deyiladi. Shu tenglamadagi minus ishora issiqlik oqimi bilan temperatura gradientining vektorlari qarama-qarshi tomonga yo‘nalganligini bildiradi. (1.5) ifodadagi proportsionallik koeffitsienti λ issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsenti deyiladi.Izotermik sirt birligidan vaqt birligi ichida o‘tadigan issiqlik miqdori issiqlik oqimining zichligi deyiladi. q= -dQ/(dFd ) yoki q= -λ ( t/ n)
(1.6) Issiqlik oqimi zichligi q ning vektori doimo temperaturaning pasayishi tomoniga yo‘nalgan bo‘ladi. Ixtiyoriy sirt F dan vaqt birligi ichida o‘tayotgan issiqlik miqdori quyidagicha aniqlanadi: 0 Q
/ )
dFd t n .
(1.7) Yuqorida o‘rganilgan kattaliklarni birliklari quyidagicha: temperatura gradienti – grad/m; issiqlik oqimi – Vt; issiqlik oqimining zichligi – Vt/m
2
Issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsientining birligi (1.8) ifodadan aniqlanadi: Yüklə 1,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|