I. M. Mustafayev O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Botanika instituti katta

Maqsad: 
odam va hayvonlarning hazm qilish organlari tuzilishini modellashtirish orqali 
o‘rganish.
 
Bizga kerak:
 
rangli qog‘ozlar to‘plami, qaychi, yelim, stol ustiga plyonka, karton qog‘oz, 
rangli plastilin jamlanmasi.
Xavfsizlik qoidalari: 
1) Qaychi bilan ishlaganda ehtiyot bo‘ling.
2) Plastilin bilan ishlashda tozalik qoidalariga rioya qiling. 
3) Plastilin bilan ishlashda qo‘lingiz bilan ko‘zingiz va yuzingizni ushlamang.
4) Ishni tugatgach, stolingizni tozalab qo‘ying.
5) Qo‘llaringizni yuving.
1-topshiriq. 
Odamning og‘iz bo‘shlig‘ida til va tishlar joylashgan. Odamda doimiy tishlar 
soni 32 ta. Shundan kurak tishlar soni 8 ta, qoziq tishlar soni 4 ta, kichik oziq tishlar soni 8 ta, 
katta oziq tishlar soni 12 ta. Har bir o‘quvchi tishlarni sog‘lom saqlash qoidalarini bilishi zarur. 
Odamning og‘iz bo‘shlig‘ida tishlarning joyla shuvini modellashtiring. 
Ishni bajarish tartibi: 
1) 
Qizil rangli qog‘ozdan og‘iz bo‘shlig‘i modelini oval shaklida kesib oling. 
2) 
Oq qog‘ozdan kurak, qoziq, oziq tishlarining modelini kesib oling.
3) Og‘iz bo‘shlig‘i modeliga tishlarni tartib bilan joylashtiring va yelimlang 
(5.19-rasm)
. 
2-topshiriq. 
Tishlarni sog‘lom saqlash qoidalarini ishlab chiqing. 
3-topshiriq. 
Hasharotlarning ovqat hazm qilish organlari og‘izdan boshlanib, orqa chiqarish 
teshigi bilan tugallanadi. Oziq og‘iz bo‘shlig‘ida so‘lak bilan aralashadi va qisqa halqum orqali 
qizilo‘ngachga, undan muskulli oshqozonga tushadi. Oshqozonda ezilgan oziq ichakka o‘tadi. 
Ichakda oziq hazm bo‘ladi. Ichak oldingi, o‘rta va orqa ichaklardan tashkil topgan. Oldingi va 
orqa ichak ichki tomonidan kutikula bilan qoplangan, o‘rta ichakda esa kutikula bo‘lmaydi. 
5.20-rasm.
Drozofilada ovqat hazm qilish 
organlari tuzilishining modeli.
5.19-rasm.
Odam og‘iz bo‘shlig‘ining 
modeli.
oldingi ichak
Malpigi 
naychalari
orqa ichak
anal teshigi
o‘rta ichak

---

91
Shuning uchun qabul qilingan ovqat ichakning shu qismida so‘riladi. Hazm bo‘lmay qolgan 
oziq qoldiqlari orqa chiqaruv teshigi orqali tashqariga chiqarib yuboriladi. 
Hasharotlarning ovqat hazm qilish siste ma si modelini yasang 
(5.20-rasm)
.