I. N. Ismanov, J. X. Kambarov, M. M. Turdaliyeva korxonalarda inqirozga qarshi boshqaruvni tashkil etish


-jadval Hayotiylik sikl fazalarida qo‘llaniladigan ko‘rsatkichlar differensiatsiyasi



Yüklə 1,84 Mb.
səhifə44/97
tarix16.06.2023
ölçüsü1,84 Mb.
#131102
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   97
UMK

5.2-jadval
Hayotiylik sikl fazalarida qo‘llaniladigan ko‘rsatkichlar differensiatsiyasi1

FRHS bosqichlari

Likvidlik ko‘rsat-kichlari

Moliyaviy holat ko‘rsatkichlari

Aylanuv-chanlik ko‘rsatkich-lari

Rentabellik ko‘rsatkichlari

Kapital rentabel-ligi

Sotuv rentabelligi

Tug‘ilish

*

*










O‘sishning tezlashishi







*







O‘sishning sekinlashuvi







*




*

Etilish







*

*

*

Pasayish

*







*

*

Firma raqobatbardoshligining hayotiyliksiklni tahlil qilib aytish mumkinki, korxonaning o‘sish jarayonlarida aylanuvchanlik darajasi tezlashib boradi. Pasayishda esa yana likvidlik va to‘lov qobilligi pasayib bu ko‘rsatkichlarning o‘rni ortadi. Shu bilan birga, pasayish davrida eng birinchi signalni rentabellik beradi. Shuni esdan chiqarmaslik kerakki, barcha ko‘rsatkichlar bir-biriga bevosita bog‘liq va ularning birortasini bir tomonga o‘zgarishi boshqalarini ham o‘sha tomonga o‘zgarishiga olib keladi. SHu sababdan, ularning barchasi kompleks hisoblanishi lozim. Og‘ish davrida barcha ko‘rsatkichlar yomonlashadi, biroq birinchi signalni rentabellik ko‘rsatkichlari beradi. Havf darajasini o‘sib borish jarayonida esa bankrotlik ehtimolligining mavjudligi bo‘yicha eng kuchli signalni likvidlik ko‘rsatkichlari beradi. Bundan jadvalni mohiyatini yanada oydinroq ko‘rish mumkinki, hayotiyliksiklni ma’lum bosqichlariga o‘tganda va o‘sha bosqichda eng birinchi signal beradigan ko‘rsatkichlar “yulduzcha” bilan belgilangan. Mazkur jadvaldan sanoat korxonalarida inqirozga qarshi kurashishda boshqaruv hisobi tahlilida foydalanish mumkin. Bu korxonada vujudga kelishi mumkin bo‘lgan inqirozlarni yashirin alomatlarini topishga yordam berib, korxonaning inqirozga qarshi boshqaruvida bashoratlash mexanizmini harakatga keltiradi.


Korxonalarda inqirozlarni bashoratlashni an’anviy ko‘rinishlari ham mavjud. Ular iqtisodchi olimlar tomonidan bir xil mazmunga asosan ishlab chiqilgan. Gap inqirozlarni aniqlashning omilli modellari haqida ketmoqda. Inqirozni bashoratlashning omilli modellari ichida eng taniqlisi Altman, Fedotov,Tafler-Tishoular formulasi hisoblanadi. Barcha ko‘rsatkichlar korxona barqarorlik holatining aniq mezonlarini ko‘rsatgan. Unga ko‘ra, korxona ma’lum reytingni egallasa, mualliflar tomonidan berilgan tashxisga ega bo‘ladi. Ularni omilli model deyilishining sababi, formulalar 2 tadan 5 tagacha bo‘lgan korxona ko‘rsatkichlarini o‘z ichiga oladi.
M.A.Fedotov modeli. Har bir omilda G‘arb amaliyoti bo‘yicha tahlil qilishning mezoniy koeffitsientlari mavjud. M.A.Fedotov mazkur omilli modelni 15 ta korxonada o‘tkazilgan tahlilarga asosan ishlab chiqqan.



Yüklə 1,84 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   97




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin