I togayev yuksak o'simliklar sistematikasidan amaliy mashg’ulotlar

MAVZU: Plaundoshlar va Selaginnclladoshlar
oilasi
• O'rganilayotgan vakilning sistematik o'rni.
• Plauntoifa bolimi-Lycopodiophyta
• Plaunsimonlar ajdodi-Lycopodiopsida
• Plaunnamolar qabilasi-Lycopodiales
• Plaundoshlar oilasi-Lycopodiaceae 
Vakillari:
To'g'nog'ichsimon plsaxn-Lycopodium clavatum
Mavzuning maqsadi: Oila vakillarini anatomo-morfo- 
logik tuzilishini va jinsiy va jinssiz ko'payishini 
o'rganish.
Kerakli jihozlar: Gerbariylar, o'simliklar aniqlagichi, 
rasmlar, 
jadvallar, 
preparatlar, 
mikroskop, 
lupa, 
pintset, preporoval nina va boshqalar.
Nazariy tushuncha: Bu bo'limni tashkil etuvchi 
o'simliklarning 1000 dan ortiq turi ma'lum. Ularning 
barglari poyada mayda, ya'ni mikrofiliya bo'lib joylash- 
ganligi bilan xarakterlanadi. Plaunsimonlarning hayotiy 
rivojlanish davri yo'sinsimonlardan farq qilib, nasllar 
gallanishida jinssiz 
nasi 
(sporofit) jinsiy 
naslga 
(gametofit) nisbatan ustunlik qiladi. Tanasi poya, barg 
va ildizga ajralgan. Bularga xos xususiyatlardan yana 
biri poyasi dixotomik ravishda shoxlangan. Sporan- 
giyalari poj^a uchida hosil bolgan barglarning barg 
qo'ltig'larida (yoki bargning pastki yuza tomonida) hosil 
bolib, ular spora hosil qiluvchi barglar yoki sporofillar 
deb ataladi.
Bu bo'limdagi Plaunsimonlar ajdodi bir nechta 
qabilalardan tashkil topgan. Ulardan biri plaunnamolar 
qabilasi bolib, uning tipik vakili sifatida Plaundoshlar 
oilasidan to'g'nag'ichsimon plaun o'simligining tuzilishi 
o'rganilib chiqiladi.
18

---

Bu o'simlik (4-rasm) Yevropa hududida, ko'proq 
ninabargli o'rmonzorlarda keng tarqalgan. Poyasi yer 
bag'irlab o'sib, dixotomilc tarzda shoxlar hosil qiladi. 
Poyasining uzunligi 1,5 m. dan 5 m gacha yetib boradi. 
Plaun barglari mayda poyada zich, o'troq holda ketma- 
ket bo'lib o'rnashgan. Barglarining toraygan uchki 
qismi ingichkalashib, ignasimon tuzilishga aylangan. 
Barg-ning uzunasi boVlab bilinar-bilinmas barg tomiri 
o'tadi. Poyadan pastga qarab ketgan ingiehka, pishiq 
shoxlangan qo'shimcha ildizlar hosil bo'ladi.