I türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans
Yüklə 2,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
xalqlarının da möhtəşəm obrazlarını yaratmışdır. Şair türk xalqlarının azadlıq eşqini əsərin baş qəhrəmanı Süleyman obrazında cəmləşdirir. Misir torpağının sərkərdəsi Süleyman öz ağlı və uzaqgörənliyi ilə xristian sərkərdəsi Qotfriddən yüksəkdə durur. Tassoda humanizm, ümumbəşəri hisslər bütün başqa hisslərdən üstündür. O, Kamoensdən fərqli olaraq, poemada türklərə dərin hörmət və rəğbət bəslədiyini açıq-aşkar ifadə edir. Ə.Hüseynzadə də Tassonu məhz bu xüsusiyyətinə görə yada salmışdır. O, vətənin, xalqının ağır günlərində də Tasso çağırışı ilə Azərbaycana gəlir, öz məramını da Tasso əsərinin ideyaları ilə açır. Dahi sənətkarın xalqına vəsiyyəti kimi səslənən bu əsərdə Azərbaycan xalqına istiqlaliyyət uğrunda mübarizə yolları göstərilmişdir: “Ey mənim dinimin salikləri! Düşmənin şərrindən həzər ediniz! Sizə bir fəlakət hazırlamaq üçün əmvaci-ümmanın mavərasından gələn şu düşmən qövmə əmniyyət etməyiniz. Hənuz təhlükə qabili-ictinabdır!” (3, s. 432). Bu sözlərdə dərin bir hikmətlə bərabər xalq üçün döyünən alovlu bir qəlbin böyük narahatçılığı, yalvarışı var idi. Əli bəy Hüseynzadə Şərq xalqlarının milli şüurunu öldürən “Bütün ölkələrin proletarları, birləşin!” – şüarını xalqının müdafiə edəcəyindən qorxurdu. Böyük ədib xalqını bu bəladan, bolşevizm təhlükəsindən xilas etmək istəyirdi. O, çox böyük siyasi uzaqgörənliklə gələcəyi görür və tələb edirdi ki, düşmənin vətən torpaqlarına ayaq basmağına mane olsunlar. Böyük ədib işğalçılara qarşı mübarizə aparmağa, ayıq olmağa çağırır, bolşevik qiyafəsində gələnləri xalqına tanıtdırır, onların, əslində, azadlıq və istiqlaliyyət düşməni olduqlarını tarixi keçmişə nəzər salmaqla isbatlayır: “Əmin olunuz ki, güruhi- cühəlanın gözünə girmək üçün gündə bir məslək dəyişdirərək pərvətə kimi qəlibdən-qəlibə, şəkildən şəklə düşən bu düşmənlər irz və namus pərdəsi altında zavallı xalqın varını, yoxunu qəsb və qarət edənlərdir. Bu zalım və hissiz və mərhəmətsiz xalqa acımayınız. Bunların mükafatları ancaq küfrani-nemətdir. Düşmənin şərrindən həzər ediniz!” (3, s. 435). Bolşevizm əleyhinə ittiham aktı kimi səslənən bu əsər Əli bəy Hüseynzadənin böyük cəsarətlə yazılmış siyasi, bədii, mənəvi qələbəsi idi. Böyük sənətkar əsərdə müstəmləkəçiliyin törətdiyi zülm və əsarət faktlarını sadəcə qeyd etməklə kifayətlənməmiş, insanları öz haqqları, azadlıqları uğrunda mübarizə etməyə israrla səsləmişdir: “Huzur və rahatı başqa günlərə, başqa məsud zamanlara burax. Şimdi əziz vətəninin sevgili təbanı əcnəbi boyunduğu altında inləyib duruyor. Uyğu zamanı deyildir!” (3, s. 436). Əli bəy
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
105 Hüseynzadənin Tasso dililə xalqına böyük bir təlaşla vəsiyyət etdiyi yüksək fikirlər bunlar idi. Əli bəy Hüseynzadənin bu əsəri xalqını əsarətə qarşı mübarizəyə çağırış hissilə yazılmış mənsur himn idi. Və bu, böyük ədibin vətənində çap etdirdiyi son əsəri idi!
ƏDƏBİYYAT 1. Əli bəy Hüseynzadə. Qırmızı qaranlıqlar içində yaşıl işıqlar. (Transliterasiya, tərtib, müqəddimə və izahların müəllifi Ofeliya Bayramlı). Bakı: Azərnəşr, 1996, 253 s. 2. Əli bəy Hüseynzadə. Seçilmiş əsərləri. (Transliterasiya, tərtib və izahların müəllifi Ofeliya Bayramlı). Bakı: Çaşıoğlu, 2007, 640 s 3. Əli bəy Hüseynzadə. Seçilmiş əsərləri. (Elmi redaktoru və izahların müəllifi Azər Turan). Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 480 s. 4. Mirəhmədov Ə. Əli bəy Hüseynzadə. “Fikrin karvanı” (Tərtib edəni, redaktoru və ön sözün müəllifi). Bakı: Yazıçı, 1984, 348 s. 5. Rəfiq Zəka Xəndan. Unudulmuş dahi. “Qobustan” incəsənət toplusu. Bakı, 1990, №4. 6. http://www.baki-xeber.com/sosial/2350.html
Summary In the paper is considered the lecture “Turks in the two West epics”, made by a prominent representative of the Azerbaijani public thought of the XX century, the "father of Turkic Studies", famous writer, journalist, educator, artist Ali bey Husseinzadeh (1864-1940) at the I Turkic Study Congress, carried out in Baku in 1926. This lecture at the time aroused great interest, in the same year was published as a book and presented to the public.The report “Turks in two poems of the West” is devoted to issues related to the Turks in the works “Lusiads” of the Portuguese poet Camoes, and “Liberated Jerusalem” of the Italian poet T.Tasso. In fact, this work is an allegory denouncing the occupation of Azerbaijan by Soviet Russia and the fall of the Azerbaijan Democratic Republic in 1920. Key words: Turkish, Christian, Muslim, freedom, Bolshevism.
Namiq Abbasov, kultur.ü.f.d. AMEA-nın Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun böyük elmi işçisi namiq_abbasov_70@mail.ru
XX əsrin son onilliyində dünyada baş verən qlobal siyasi hadisələr nəticəsində sovet imperiyası dağıldı, uzun illər onun tərkibində yaşamağa məcbur olmuş xalqlar siyasi müstəqilliyinə qovuşaraq öz suveren dövlətlərini yaratdılar. Bu xalqların qarşısında milli-mənəvi dirçəliş yolunda, dünya xalqları ailəsində özünə layiq yer tutmaq üçün geniş üfüqlər açıldı. Zəngin və qədim mədəni irsə sahib olan türk xalqları da tarixin bəxş etdiyi bu gözəl fürsətdən istifadə edərək milli-mədəni özünəqayıdış yolunda ciddi addımlar atmağa başladı. Eyni soya, dilə, tarixi və mədəni keçmişə, adət ənənəyə malik olan xalqlarımızın mənəvi həyatında gedən prosesləri əlaqələndirmək və düzgün istiqamətləndirmək məqsədilə həmin dövrdə TÜRKSOY təşkilatının yaradılması bu yolda vaxtında atılmış faydalı bir addım oldu. Bu tarixi hadisə ilə bağlı öncə onu söyləmək lazımdır ki, ölkəmizin müstəqilliyə qovuşması, tarixi, mənşə, dil, din və mədəniyyət baxımından eyni kökdən olan xalqlarımızın yeni şəraitdə əlaqələrinin genişlənməsi və dərinləşməsi üçün hərtərəfli imkanlar açıldı. Türk Mədəniyyət və İncəsənətinin Birgə İnkişafı Üzrə Beynəlxalq təşkilat (TÜRKSOY) 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikası, Qazaxstan, Türkiyə, Özbəkstan, və Türkmənstan respublikası Mədəniyyət Nazirlərinin İstambul və Bakı şəhərlərində keçirilən görüşləri, toplantısı
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
106 zamanı əldə olunmuş razılıq əsasında yaradılmışdır. TYRKSOY təşkilatı daxili və xarici siyasət kursundan, dövlət quruluşlarının siyasi oriyentasiyasından asılı olmayaraq, türkdilli dövlətlərin mədəniyyət sahəsində regional əməkdaşlığını həyata keçirir.TÜRKSOY-un fəaliyyət mərkəzi kimi Türkiyənin paytaxtı Ankara şəhəri seçilmişdir. Bir müddət keçdikdən sonra Başqırdstan və Tatarstan Respublikalarının mədəniyyət nazirlikləri də bu təşkilatın mədəni işbirliyinə qoşulmuşlar. “TÜRKSOY-un yaradılması və onun fəaliyyət prinsipləri haqqında müqavilə” bu ölkələr tərəfindən 1993-cü ilin iyul ayının 12-də Qazaxstan Respublikasının keçmiş paytaxtı Alma-Ata şəhərində imzalanmışdır. Təşkilatın rəsmi dili türk, mərkəzi Ankara olaraq qurulmuşdur. Almaatı toplantısında Başqırtstan, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti və Tatarstan nazirləri də TÜRKSOY-a qatılmışdılar. TÜRKSOY: Türk mədəniyyətinin ortaq dəyərlərini, insanlarını, ədəbi və fikri əsərlərini tanıtmaq məqsədilə də işlər görməkdədir. Yaradılması müstəqilliyin ik illlərinə düşdüyünə görə fəaliyyətini çox az bir büdcə ilə başlamışdır. Ancaq xeyli nailiyyətlər əld etmişdir. Bu nailiyyətdə qurucu cümhuriyyətlərin dövlət başçıları Süleyman Dəmirəlin, Heydər Əliyevin, Nursultan Nazarbayevin, İslam Kərimovun, Əsgər Akayevin, Səfərmurad Türkmənbaşının və qurulmasından bu günə qədər Türksoyun başqanı Polad Bülbüloğlunun və Türksoy işçilərinin rolu böyük olmuşdur (3, s. 52). Beynəlxalq təşkilat olan TÜRKSOY türk dövlət və topluluqlarına istiqamətlənmiş, mədəniyyət və incəsənət fəaliyyəti məqsədilə qurulmuş rəsmi qurum, vəqf, dərnək kimi qurmlarla əməkdaşlıq edir. TÜRKSOY üzv ölkələrinin mədəniyyət nazirləri Türk Dünyasında tarixi, mədəni və sənət sahələrində nələr edilə biləcəyi mövzusunda görüşlər keçirir və mühüm qərarlar qəbul edirlər. Bu qərarlar çərçivəsində Ankarada 1993-cü ildə Türk Dünyası yazarlar Birlikləri Toplantısı, 1994-cü ildə Ankarada möhtərəm Heydər Əliyevin də bu məqsədlə gəlib qatıldığı Füzulinin anadan olmasının 500 illik yubiley tədbirləri, 1994-cü ildə Qazaxstanda Türk Dünyası Əl Sənətləri Sərgisi, 1994, 1995 və 1996-cı illərdə Şimali Kipr Cümhuriyyətində TÜRKSOY Opera günləri, 1993və 1994-cü illərdə Türkmənstanda Aşıq Aydın Pir Festivalı və Türkiyədə 1995 və 1996-cı illərdə TÜRKSOY Novruz Şöləni fəaliyyətləri təşkil edilmişdir. Beləliklə, təməli 1993-cü ildə qoyulan TÜRKSOY-un tutduğu əsas xətt dünyanın müxtəlif məkanlarında yaşayan türkdilli xalqların bir-birinin mədəniyyətlərini tanıması və bəhrələnməsidir. Dahi şəxsiyyətlərimizin, millii mədəniyyətimizin korifeylərinin bəşər mədəniyyətinin inciləri sayılan milli eposlarımızın əlamətdar ildönümlərinin, xalqlarımızın həyatındakı mühüm və tarixi hadisələrin birlikdə bayram edilməsi artıq ənənə halını almışdır. Bu mənada zəngin mənəvi dəyərlərimizlə bağlı birgə layihələrin, tədbirlərin konkret işlərin bu təşkilat çərçivəsində gələcəkdə də hazırlanıb həyata keçirilməsi hərtərəfli əlaqələrimizi genişləndirmək baxımından xalqlarımız üçün böyük əhəmiyyətə malikdir. Təşkilatın indiyədək keçirdiyi toplantılarının nəticələri bir daha sübut edir ki, onun fəaliyyəti türkdilli xalqların dünya mədəniyyətinə inteqrasiya olmaq səylərini artırır, öz mənəvi dəyərlərini tanıtmalarına kömək edir. Müxtəlif ölkələrdə keçirilən mədəniyyət günləri, festivallar, beynəlxalq müsabiqələr, sərgilər, yubiley və xatirə gecələri bu istiqamətdə atılan addımlardır. Vaxtaşırı keçirilən zirvə görüşlərinin TÜRKSOY tədbirlərinin tarixi bir daha sübut edir ki, belə əhəmiyyətli toplantıların müntəzəm keçirilməsi xalqlarımızın siyasi, ictimai və mədənii həyatında çox böyük hadisələrdir. Mədəni əlaqələrin qurulması istiqamətində ən böyük uğur isə türk xalqları ilə ənənəvi münasibətlərin yaradılmasıdır. Bu da səbəbsiz deyil. Hər bir ailənin gələcəyi, xoşbəxtliyi səmimiyyətə və məhəbbətə bağlı olduğu kimi dünyanın da gələcəyi xalqların, millətlərin qarşılıqlı münasibətinə və əməkdaşlığına bağlıdır. Millətlərin öz soykökünə - dilinə, dininə əcdadlarının adət-ənənəsinə qayıtdığı bir zamanda bu mehribanlığa və birliyə ehtiyac daha çox hiss olunur. Türkdilli xalqların birliyinin və əməkdaşlığının inkişafı üçün Türk Kültür və Sənətləri Ortaq Yönətimi – TÜRKSOY yarandığı gündən bu istiqamətdə səmərəli işlər görür (2, s.301). TÜRKSOY təşkilatı Türkdilli Dövlət Birliyinin ən əsas özəklərindən biridir. TÜRKSOY-un xətti ilə türkdilli ölkələrdə Azərbaycanın zəngin mədəniyyətini nümayiş etdirmək üçün Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri keçirilir. Onu qeyd edək ki, TÜRKSOY təşkilatını türkdilli ölkələrin YUNESKO-su adlandırırlar. TÜRKSOY nadir təşkilatdır. O, türk mədəniyyətinin daşıyıcısı olan ölkələrin və xalqların birləşməsi prinspi əsasında bu ölkələrin dövlət strukturlarının siyasi
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
107 mövqeyindən, daxili və xarici siyasətindən asılı olmayaraq mədəniyyət və incəsənətlər sahəsində əməkdaşlığı həyata keçirir. Beynəlxalq aləmdə bu təşkilatın tanınmasının göstəricilərindən biri 1996-cı ilin iyun ayının 8-də Türkiyənin İstambul şəhərində TÜRKSOY və YUNESKO arasında qarşılıqlı əməkdaşlıq haqqında müqavilənin bağlanmasıdır ki, həmin sənəddə mədəniyyət və incəsənət, təhsil və elm sahələrində onların fəaliyyətinin əlaqələndirilməsini nəzərdə tutur. Bu da türkdilli ölkələrin və xalqların tarixi və mədəni irsinin saxlanması və zənginləşməsi, onların intellektual və mənəvi sərvətlərinin artırılması, insan hüquq və azadlıqlarının qorunmasına xidmət edir. TÜRKSOY-u türklərin YUNESKO-su adlandırmaq məqsədlərini aşağıdakı kimi sistemləşdirmək olar: - Türk dilində danışan ölkələr və topluluqlar arasında mədəni əlaqələrin inkişaf etdirilməsi; - Tütk mədəniyyətinin araşdırılması, tədqiqi, inkişaf etdirilməsi, qorunması və millətlərarası sahədə tanıdılması; - Tarixi, siyasi və coğrafi şərtlərin və xarici amillərin səbəb olduğu mədəni fərqliləşmələrin ortadan qaldırılması; - Türk mədəniyyətini başqa mədəniyyətlərin təsirindən qurtarmaq, öz qaynaqlarına dayanan bir şəkildə öz mədəni dinamikasının hərəkətə keçirilməsi və yayğın olan digər yabançı mədəniyyətlərlə yarışacaq hala gətirilməsi; - Geniş bir coğrafi ərazidə yaşayan türk dövlət və topluluqları arasında əlifba və dil birliyinin yaradılması; - Dünya sivilizasiyasının formalaşmasında önəmli bir yer tutan türk mədəniyyətinin gələcək nəsillərə ötürülməsi; - Türk mədəniyyəti, sənəti və digər mövzularda arxiv və sənədləşmə mərkəzi qurulması (2, səh.310). TÜRKSOY-un quruluş məqsədi isə: Tükdilli ölkələr və topluluqlar arasında mədəni əlaqələri artırmaq, türk mədəniyyətini araşdırmaq, inkişaf etdirmək, qorumaq, bütün dünyada tanıtmaq və dünya mədəniyyəti ilə qovuşdurmaqdır. Bundan başqa geniş bir coğrafi ərazidə yaşayan türk dövlət və topluluqları üçün dil və əlifba birliyini təmin etmək, arxiv qurmaq və gələcək nəsillərə ötürməkdən ibarət olaraq müəyyənləşdirilmışdir. TÜRKSOY-un başında təşkilata üzv ölkələrin Mədəniyyət Nazirlərinin meydana gətirdiyi bir “Daimi Şura”, bir “Dönəm Koordinatoru” və bir də “Daimi Şura” tərəfindən seçimlə təyin edilən, bütün işləri, çalışmaları və fəaliyyətləri idarə edən Ümumi Müdir durur. 1994-cü ildən də Türk respublikaları və topluluqları arasındakı əlaqələr sürətlə inkişaf edir. TÜRKSOY-un proqramında türk mədəniyyətinin önəmli əsərlərinin nəşrləri əsas yer tutur. “Atayurddan Anayurda Türk Dünyası” adlı kültürəl dərgi materialları pulsuz paylanılır. 1996-cı il mart ayında Ankarada türkdilli ölkələrin mədəniyyət nazirləri bütün bu çalışmalarla kifayətlənməyərək dünya mədəniyyəti ilə bütünləşmək niyyətlərini bəyan etdilər. Təhsil, elm və mədəniyyət yolu ilə beynəlxalq əməkdaşlığı artırmaq, sülh və əmin-amanlığın qorunmasına yardım etmək məqsədilə YUNESKO genəl müdiri Federiko Mayor İstambula dəvət edilmiş və YUNESKO-TÜRKSOY mədəni əməkdaşlıq sözləşməsi gerçəkləşdirilmişdi. Bunun nəticələri türk və dünya məybuatında əks-səda oyatdı. Türk Cümhuriyyətləri ilə Türk topluluqları üçün bu əməkdaşlıq böyük bir uğur və mədəni qazanc oldu. Aralarında güclü tarix, dil mədəniyyət və din bağı olan Türk Cümhuriyyətləri gələcəkdə barış, güvən, əməkdaşlıq mühiti qurmaları və keçmişi gələcəyə daşımaları əsas məqsəd saydı. Bildirdi ki, Türk Cümhuriyyətləri arasında olan bu dayanışma bizlərə təməldə dostluq, qardaşlıq, aydınlıq və mədəniyyət dolu günlər gətirəcəkdir. TÜRKSOY bəyan etdi ki, türklərin ortaq keçmişinə, tarixinə, sənətinə mədəniyyətinə və dilinə sahib çıxması, qoruması və inkişaf etdirməsi onların ən təbii haqqıdır və kimsə bundan başqa bir məna çıxarmamalıdır. VIII zirvə görüşünün xüsusi bəyənnaməsində deyilir: “Dövlət başçıları tarixi, dil və mədəni əlaqələrin möhkəmləndirilməsi və gücləndirilməsinə tərəfdar olduqlarını, TÜRKSOY-un təhsil və mədəniyyət sahəsində fəaliyyətinin müsbət töhfə verdiyini bildirmiş və bu təşkilatın fəaliyyətini bundan sonra da təşviq edəcəklərini vurğulamışlar (4, səh.102)
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
108 Bütün bu çalışmalarımızla yanaşı TÜRKSOY-a tərəfdar olan Türkiyə Cümhuriyyətinin də kültürəl anlamda və türk İşbirliyi və Kalkınma Ayansı (TİKA) vasitəsilə Avrasiyaya və Türksoy üzvü olan ölkələrə yardım göstərir. Təşkilatçılar bütün dünyaya bəyan edirlər ki, TÜRKSOY-u qurmaqda məqsəd yüksək Türk mədəniyyətinin varlığını və kimliyini qorumaq, dünya mədə- niyyətləri ilə bütünləşdirmək və bu mədəniyyət silahı ilə bölgədə və dünyada sülhə yardımçı olmaq. Ümumilikdə, TÜRKSOY həm Azərbaycan–Türkiyə elmi-mədəni əlaqələrinin qurulması, həm də Türk dünyasının mədəni inteqrasiyası istiqamətində xüsusi rol oynayır. 1993-cü ildən fəaliyyət göstərən təşkilat öz sıralarında yalnız müstəqil ölkələri deyil, eyni zamanda müşahidəçi qismində türk muxtar qurumlarını, Rusiya Federasiyası tərkibində olan Türk respublikalarını da birləşdirir. Qısa müddət ərzində qurulmuş təşkilat Türk dünyasının mühüm tarixi əhəmiyətli hadisələrini özündə əks etdirən olduqca zəngin bir təqvimin tərtib edilməsini təmin etmiş, intensiv fəaliyyət sayəsində mədəniyyət və incəsənət sahəsində bir-çox uğurlar əldə etmişdir. Ümumtürk dəyərlərinin qorunub saxlanması, tarixi şəxsiyyətlərin yubileylərinin keçirilməsi, incəsənətin müxtəlif sahələ- rində birgə müsabiqələrin təşkili vahid Türk Dünyası ideyasını dünyanın nəzərinə çatdırır. TÜRKSOY-la YUNESKO arasında birgə əməkdaşlıq müqaviləsinin imzalanması təşkilatın beynəl- xalq aləmdə nüfuzunu daha da artırır. Təşkilatın yaradılması və fəaliyyət prinspləri haqqında müqa- viləyə müvafiq olaraq TÜRKSOY aşağıdakı mühüm funksiyaları bu gün də uğurla həyata keçirir. - Türk ölkələri arasında mədəniyyət və incəsənət sahəsində əlaqələri daha da möhkəmlən- dirmək və inkişaf etdirmək üçün müxtəlif proqram və layihələrin həyata keçirilməsi; - Ümumi mənəvi dəyərlərin, tarixi irsin, mədəniyyət və incəsənət əsərlərinin, ənənəvi idman növlərinin və xalq oyunlarının təbliğ edilməsi; - Televiziya və radio proqramlarının, sənədli, video, kinofilmlərin hazırlanması, Türk dünyasının ən yaxşı mədəniyyət və incəsənət nailiyyətlərini populyarlaşdırılması; - İncəsənətin teatr, musiqi, opera və balet növlərində birgə festivalların, müsabiqələrin və başqa tədbirlərin keçirilməsi; - Sərgilərin təşkili edilməsi, incəsənətin və heykəltaraşlığın inkişafına yönələn tədbirlərin həyata keçirilməsi; - Davamlı olaraq çap məhsullarının nəşr edilməsi; - Türk dünyasının tarixində mühüm əhəmiyyət kəsb edən tarixi şəxsiyyətlərin, mədəniyyət, incəsənət, ədəbiyyat hadisələrinin xatırlanması üçün kütləvi tədbirlərin, yubileylərin keçirilməsi - TÜRKSOY-un məqsəd və vəzifələri çərçivəsində beynəlxalq elmi konfrans, simpozium, müsabiqələrin təşkil olunması; - Mədəniyyət və incəsənət sahəsində fəaliyyət göstərən başqa milli, beynəlxalq təşkilatlarla, ictimai struktur və hərəkatlarla əlaqələrin qurulması, əməkdaşlıq üçün müxtəlif birgə tədbirlərin keçirilməsi. Beləliklə, TÜRKSOY-un tutduğu əsas xətt dünyanın müxtəlif məkanlarında yaşayan türkdilli xalqların bir-birinin mədəniyyətini tanıması və bəhrələnməsidir. Daha doğrusu türk xalqlarının mədəni irsinin öyrənilməsi, qorunması və təbliğində bir araya gəlməsidir. ƏDƏBİYYAT 1. Beynəlxalq TÜRKSOY təşkilatının XV toplantısında Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Naziri Polad Bülbüloğlunun çıxışı. Mədəni-maarif jurnalı, 2001, №1-2 2. Dünya mədəniyyət siyasəti. Ali məktəblər üçün dərslik, Mars-print, Bakı 2012. 3. F.Hüseynova, “Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında TÜRKSOY-un roly”. Məqalə, ADMİU-nun 90 illiyinə həsr olunmuş konfrans, Bakı 2014 4. Heydər Əliyev və Şərq, 6 cilldə I kitab (Müəllif tərtibçilər: Qaley Allahverdiyev, Vəhdət Sultanzadə). Bakı Tural-Ə NPM, 2002, 5. N.Abbason Mədəniyyət siyasəti və mənəvi dəyərlər. Monoqrafiya. Təknur, Bakı 2009 6. http//www.mct.gov.az. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi 7. www.mfa.gov.tr. (T.C. Xarici İşlər Bakanlığı) I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
109 Namiq Abbasov, PhD in Culturology, Senior researcher of ANAS The organization brings together the culture of the Turkic peoples Summary Theestablishment of authoritative TURKSOY oranization and this orqanization cultural inteqration to Turkish nations, reveal of researchinq this old and rich heritage , to propagate widely in the vorld and thet of becoming true the different cultural project activities are discussed in the artikle. TURKSOY relations with other international orqanizations, partikular with UNESCO are lightened in the article. The joint projects, measures, to embody the preparation of concrete works within the frame of TURKSOY orqanization related with reach cultural values of turkish speakinq nations, and about the importance of the works to be done of this orqanization in future upon enlarging the cultural values between our nations are also discussed Keywords: The Organization, of Turkic peoples, cultural contact, art, cultural heritage.
Bakı Avrasiya Universiteti altayli_s@yahoo.com
TÜRK XALQLARININ MÜQAYİSƏLİ LÜĞƏTİNİN HAZIRLANMASI- AZƏRBAYCAN-TÜRKİYƏ TÜRKCƏSİ ÖRNƏYİNDƏ
“Sözlük” kəlməsi Türk Dil Qurumunun çap etdiyi “Böyük Türkcə Sözlük”də, “ Bir dilin bütün və ya müəyyən bir çağda istifadə edilən sözlərini və deyimlərini əlifba sırasına görə tənzimləyib mənalarını izah edən, özgə dillərdəki müqayisəsini verən əsər ”; “ Bir dilin və ya qarşılıqlı olaraq birdən çox dilin söz ehtiyatını lüğət şəklində yaratmaqla bağlı metodları araşdırma; Yüklə 2,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|