Ii-bob germaniyada reformatsiya va lyuter faoliyati

I-BOB GERMANIYADA DEHQONLAR URUSHIGA SABAB BO’LGAN REFORMATSIYA
1.1 Reformatsiyaning kelib chiqish sabablari va sabablari
Reformatsiya 16-asr boshidagi eng yirik ijtimoiy va siyosiy harakat boʻlib, deyarli butun Yevropani qamrab oldi. Reformatsiya dastlabki burjua inqiloblarini mafkuraviy jihatdan tayyorladi, inson shaxsining alohida tipini tarbiyaladi, burjua axloqi, dini, falsafasi, fuqarolik jamiyati mafkurasi asoslarini shakllantirdi, shaxs, guruh va jamiyat o'rtasidagi munosabatlarning dastlabki tamoyillarini yaratdi. . Islohot 16-asrdagi ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy vaziyat tomonidan inson ruhiyatiga tashlangan inqirozga ruhiy javob edi. Bundan tashqari, Reformatsiya G'arbiy Evropa mamlakatlaridagi chuqur ko'p qirrali inqiroz tufayli yuzaga kelgan harakatdir. Bugungi kunda jahon hamjamiyati, ko‘plab siyosatshunos va iqtisodchilarning fikricha, siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy, dunyoqarash inqirozi davriga qadam qo‘ymoqda. Shuning uchun men islohotni o'rganish masalasini dolzarb deb bilaman. Men o‘z ishimda ushbu harakatning ijtimoiy-iqtisodiy jihatlariga e’tibor qaratmoqchiman. Shu munosabat bilan men ushbu jarayonning ijtimoiy-iqtisodiy sabab va oqibatlariga e'tiborimni qaratdim va protestantlar qarashlarining ijtimoiy-iqtisodiy jihatlarini o'rgandim.
Har qanday yirik ijtimoiy-siyosiy voqea va aynan Islohot aynan mana shu sabablar va shartlar majmuasi bilan bog‘liq. Hodisani yaxshiroq tushunish uchun jarayon undan oldingi vaziyatni diqqat bilan ko'rib chiqishi kerak. XIV - XVI asr boshlarida Evropada bir qator jiddiy ichki o'zgarishlar yuz berdi? Ular orasida - ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, madaniy va diniy.
Birinchidan, soʻnggi oʻrta asrlarda ishlab chiqarish turining oʻzgarishi boshlanadi, oʻzboshimcha dehqonchilik oʻrnini bosuvchi savdo va sanoat ishlab chiqarishining paydo boʻlishi Yevropaning ijtimoiy tuzilishiga taʼsir koʻrsatadi. Burjua sinfi paydo bo'ldi, ular yerga egalik qilmasdan, tezda boylik yaratishga muvaffaq bo'ldilar. Bu burjuaziya oʻzi yashayotgan oʻrta asr Yevropasining ijtimoiy tuzilishiga kiritilmagan. U ishlab chiqarishning yer turi bilan bog'liq bo'lgan jamiyatning mulkiy tuzilmasidan chiqarib tashlangan.Shunday qilib, burjuaziyaning mulkchilik jamiyatiga qarshi noroziligi bu mulk tuzilmasini qo'llab-quvvatlagan cherkovga ham qarshi chiqdi. Bu norozilik burjuaziya nuqtai nazaridan jamiyatning ierarxik tuzilishining takrorlanishi bo'lgan cherkovning ierarxik tuzilishiga qarshi bildirildi. Reformatsiyani pul va qurollar bilan qo‘llab-quvvatlagan burjuaziya edi. Bezold F. Germaniyadagi reformatsiyalar tarixi. - M., 1987 yil.
Ikkinchidan, cherkov soliqlari ba'zan aholi uchun katta yuk bo'lgan, bu ko'pincha millatlararo qarama-qarshiliklarga yuklangan: masalan, nemislar italiyaliklar ularni shunchaki papalar timsolida talon-taroj qilishgan deb ishonishgan. Solovyov E.Yu. Martin Lyuterning davri va ishi. - M., 1991 Bundan tashqari, cherkov marosimlarini bajarish uchun yuqori narxlar aholi orasida keng tarqalgan norozilikni keltirib chiqara olmadi.
Uchinchidan, bu davrda ko‘pgina mamlakatlarda feodal tarqoqlikni bartaraf etish va markazlashgan davlatlarning vujudga kelishi jarayoni sodir bo‘ldi. Rim papasi boshchiligidagi oliy katolik ruhoniylari oʻzlarining siyosiy gegemonligini oʻrnatishga, butun dunyoviy hayotni, davlat institutlarini va davlat hokimiyatini oʻziga boʻysundirishga daʼvo qildilar. Katolik cherkovining bu da'volari monarxlar va hatto yirik dunyoviy feodallar orasida norozilikni keltirib chiqardi¹.
Bir paytlar parchalanib ketgan qirolliklar kuchli markazlashgan davlatlarga birlashgan. Ularning hukmdorlari nafaqat Papaga bo'ysunishdan chiqishga, balki aksincha - cherkov kabi nufuzli kuchni o'z hokimiyatiga bo'ysundirishga intilishdi.
To'rtinchidan, ichki cherkov inqirozi mavjud. Cherkov ierarxiyasi o'ziga xos qarama-qarshiliklar botqog'iga botgan va xalqaro siyosat to'rlariga o'ralashib qolgan. Papalik Fransiya bilan ittifoq tuzdi va 1309 yildan boshlab uning markazi boʻlib qolgan Avinyonga koʻchib oʻtdi. 1377 yilgacha Bu davr oxirida, Frantsiya va Italiya o'rtasida bay'atlari bo'linib ketgan kardinallar 1377 yil aprelda bir papani, ikkinchisini esa sentyabrda sayladilar. Papalikdagi buyuk Yevropa boʻlinishi bir necha papalar hukmronligi davrida saqlanib qoldi. Bu vaziyat Piza kengashining qarori bilan murakkablashdi, u ikki papani bid'atchi deb e'lon qilib, uchinchisini sayladi. Bundan tashqari, katolik cherkovining tanazzul va axloqiy tanazzul belgilari sezilarli bo'ldi, buning yaqqol dalili indulgentsiyalarni sotish edi. Indulgentsiya - bu papaning farmoni bo'lib, u odamni poklik paytida qilgan gunohlari uchun jazodan ozod qiladi. Dastlab, ruhiy jasoratlarni bajarish uchun indulgentsiyalar berildi. Shunday qilib, Papa Urban ularni 1045 yilgi salib yurishi ishtirokchilariga va'da qildi. Biroq, XV asr boshlariga kelib. Indulgensiyalarni, hech bo'lmaganda, norasmiy ravishda, pulga sotib olish mumkin bo'ldi, keyin esa, Papa Sixtus IV poklikda o'lgan qarindoshlari uchun indulgentsiya sotib olishga ruxsat berganida, keyingi huquqbuzarliklar sodir bo'ldi. Bezold F. Germaniyadagi reformatsiyalar tarixi. - M., 1987. Indulgentsiyalarni sotish eng daromadli sohalardan biri edi, lekin u cherkov obro'siga putur etkazdi.
Beshinchidan, 16-asrga kelib katolik cherkovi oʻz qoʻlida ulkan yer mulkini jamlagan edi. Ko'pgina Evropa davlatlarining elitasi bu mulklarni ekspropriatsiya qilishni orzu qilgan. Ma’lumki, 1528-yilda Daniya qiroli Kristian III islohot davrida barcha cherkov mulkini sekulyarizatsiya qilgan, buning natijasida qirollik yer egaligi 3 baravar ko‘paygan: qirol mamlakatdagi yerlarning yarmidan ko‘piga egalik qilgan. Bezold F. Germaniyadagi reformatsiyalar tarixi. - M., 1987 yil.
Oltinchidan, Uyg'onish davri evropaliklarning dunyoqarashini sezilarli darajada o'zgartirdi. Uyg'onish davrining boshlanishi adabiyot va san'atda insonning yangicha qarashlarini keltirib chiqardi. Uygʻonish davri ham koʻplab bilimli kishilarni yetishtirdi. Ularning fonida ko'plab rohiblar va ruhoniylarning yarim savodxonligi va fanatizmi ayniqsa sezilarli bo'ldi.
Xulosa qilib aytganda, biz bir nechta asosiy ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va madaniy sabablarni ajratib ko'rsatishimiz mumkin:
1. Feodal tuzumining inqirozi va kapitalistik munosabatlarning vujudga kelishi
2. Markazlashgan davlatlarning tashkil topishi, qirol hokimiyatining kuchayishi.
3. Uyg'onish davri g'oyalarining tarqalishi.
4. Ichki inqiroz, katolik cherkovi axloqiy hokimiyatining qulashi.
Madaniy uyg'onish davri, Buyuk geografik kashfiyotlar va Evropada keskin xalqaro raqobat boshlanganidan so'ng, diniy islohot shaklini olgan ma'naviy sohada ulkan qo'zg'olon boshlandi.
Islohotning foni
"Islohot" tushunchasi katolik cherkovining yangilanishi uchun keng harakatni anglatadi, bu butun Evropada tarqalib, oxir-oqibat yangi "protestant" cherkovlarining shakllanishiga olib keldi. Islohot Yevropaning deyarli barcha davlatlari ishtirok etgan Italiya urushlari davrida boʻlib oʻtdi, bu turli mamlakatlardagi reformatsiyaning borishi va xususiyatlariga taʼsir koʻrsatdi.
Uyg'onish davri insonparvarligi insonni o'zining dunyoviy, kundalik manfaatlari bilan diqqat markazida qo'ydi, bu hatto katolik cherkovi oliy ruhoniylarining xatti-harakatlarida ham namoyon bo'ldi. XV asr oxiri - XVI asrning birinchi yarmi. Rim taxtini papalar birin-ketin egallab turishgan, ular hashamatga intilishlari, harbiy shon-shuhrat va Xudoga xizmat qilishdan uzoq bo'lgan boshqa ishlari bilan ajralib turardilar. Bu “Uyg‘onish davri papalari” o‘z maqsadlariga erishish yo‘lida qotillik va boshqa jinoyatlardan to‘xtamay, o‘zlarining vijdonsizligi va fohishaliklari bilan mashhur edilar. Ularning xatti-harakati cherkov obro'sini zaiflashtirgani va uni isloh qilish istagini kuchaytirganligi aniq².