Ii hiSSƏ t ə hsil sistemind ə psixoloji xidm



Yüklə 2,34 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə23/47
tarix01.01.2017
ölçüsü2,34 Mb.
#4244
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   47

N
ə
tic
ə
l
ə
rin qiym
ə
tl
ə
ndirilm
ə
si: 
Qiym
ə
tl
ə

ballar 









20  cavabdan 
düzgün olan
-
ların miqdarı
 
20 

19 
18 
16-17 
14-15 
12-13 
10-11 

 
Psixoloq  ardıcıl  olaraq  20  sə
tird
əki  sözlə
ri  ucadan  oxuyur  v
ə
  h
ə

s
ə
tird
əki  düzgün  cavabı  tapmaq  üçün  10  saniyə
 
vaxt  verilir.  Şagirdlə
r  h
ə

s
ə
tird
ə
 
uyğun gə
l
ən iki sözü tapmalıdır. Bu variantda normativlə

ə
h
ə
miyy
ə
tli 
d
ə
r
ə
c
ə
d
ə
 
yüngülləşdilir.
 
Qiym
ə
tl
ə

ballar 









düzgün 
cavabların
 
miqdarı
 
19 
18 
17 
14-16 
12-13 
10-11 
8-9 
6-7 

 
 
Test 
üzə
rind
ə
 
işə
 
başlayarkə
n bel
ə
 bir t
ə
limat verilir: 
―Və
r
ə
ql
əri götürün. 
Onlarda  h
ə
r  bir  s
ə
trd
ə
 
mörtə
riz
ə
d
ən  qabaqda  tünd  qara  rə
ngl
ə
 
bir  söz, 
mörtə
riz
ə
 
içə
risind
ə
  is
ə
 
beş  söz  yazılmışdır.  Bu  sözlə
rd
ən  ümumiləşdirici 
sözlə
 
daha çox ə
laq
əsi olan ikisini tapıb
 
altından xətt çə
kin.  M
ə
s
ə
l
ə
n:  birinci 
s
ə
tird
ə
 
ümumiləşdirici  söz  ―bağ‖  sözüdür.  Bundan  sonra  mö
t
ə
riz
ə
 
içə
risind
ə
 
beş söz göstərilmişdir. Bağ itsiz, hasarsız, hətta bağbansız mövcud ola bilə
r, 
lakin  torpaq  v
ə
  bitkisiz  ola  bilm
ə
z.  Dem
əli,  ―torpaq”
  v
ə
 

bitki
”  sözlə
rinin 
altından xətt çə
km
ək lazımdır.  Sualı olan var? Testin yerinə
 yetirilm
əsi üçün 
3 d
ə
qiq
ə
 
vaxt ayrılır. Başladıq ! 
 
 
 
 
 
 
 
Anlayışın tə
crid edilm
ə
si    
 
Uşaqlara  20  sə
tird
ə
 
yazılmış  beş  söz  oxunur.  Onlardan  dördü  ümumi, 
eynicinsli  olduğu  halda,  bi
ri  h
ə
min  m
ə
fhuma  aid  deyil.  H
ə
r  s
ə
tird
əki  artıq 
sözün tapılmasına 10 saniyə
 
ayrılır.
 
1. 
İdris, Abbas, Cingiz, Əliyev, Zaur;
 
2.  Z
əif, kiçik, qoca, köhnəlmiş, qə
dim; 
3.  Tezlikl
ə
, c
ə
ld, t
ə
dric
ə
n, t
ə
l
ə
sik, t
ə
cili; 
4. 
Yarpaq, tumurcuq, kök, gövdə
, budaq; 

 
167 
5.  Nifr
ə
t  etm
ə
k,  h
ə
qar
ə
tl
ə
  baxmaq,  q
ə
z
ə
bl
ə
nm
ə
k,  h
ə
y
ə
canlanmaq, 
anlamaq; 
6. 
Qaranlıq, işıqlı, mavi, aydın, tutqun;
 
7. 
Yuva, hin, kaha, qarovulxana, tövlə

8. 
Uğursuzluq, hə
y
ə
can, m
ə
cburiyy
ət, iflas, müvə
ff
ə
qiyy
ə
tsizlik; 
9. 
Uğur, uğursuzluq, qə
l
ə
b
ə,  uduş, sakitlik;
 
10.Talan, qar
ə
t, z
ə
lz
ə
l
ə, yanğın, hücum;
 
11. Süd, pendir, qaymaq, piy, qatıq;
 
12. D
ərin, dayaz, hündür, işıqlı, alçaq;
 
13. Daxma, soba, tüstü, pə
y
ə
, budka; 
14. Tozağacı, şam, palıd, yasə
m
ən, küknar;
 
15. Aclıq, soyuq, yorğunluq, susuzluq, yem;
 
16. Saniy
ə, saat, il, axşam, hə
ft
ə

17. T
ə
yyar
ə
, g
ə
mi, texnika, qatar, avtobus; 
18. Cürə
tli, igid, q
ə
tiyy
ətli, zalım, cə
sur; 
19. Futbol, voleybol, xokkey, üzgüçülük, basketbol;
 
20. Q
ə
l
əm, çernil, flomaster, tuş qə
l
əm, ruçka
 
Testin n
ə
tic
ə
l
əri aşağıdakı cə
dv
ə
ld
ə
 
göstə
ril
ə

şə
rti ballarla hesabl
anır.
 
Qiym
ə
tl
ə
r ballar 









düzgün 
cavabların 
miqdarı
 
20 
19  18 
17 
15-16 
13-14 
12-11 
10 

 
T
ə
limat: Psixoloq deyir ki, m
ə
n Siz
ə
 h
ə
r s
ə
trd
ə
 
beş 20 söz olmaqla söz 
sırası oxuyacağam. Bu sözlə
rd
ən  dördü ümumi, eynicinsli olduğu halda, biri 
h
ə
mi
n  anlayışa  ya  aid  deyil,  ya  da  az  aiddir.  Siz  hə
r  s
ə
tird
ə
ki  bel
ə
 
sözlə
ri 
taparaq  öz və
r
ə
qinizd
ə
 
uyğun nömrənin altında  yazmalısınız. Mə
s
ə
l
ə
n, m
ə

ilk  beş  sözü  oxuyuram:  kərpic,  daş,  gil,  sement,  ev.  Bu  sırada    ilk  dörd  söz 
eynicinsli, y
əni, inşaat materialı olduğu həlda, sonuncu söz bu qrupa aid deyil, 
―artıqdır‖. Demə
li, Siz 

-d
ə
   
―ev‖ sözünü qeyd etmə
lisiniz.  Daha sonra  m
ə

ikinci  v
ə
 
sonrakı  qrupları  oxuyacağam  və
  s.  H
ə
r  s
ə
tird
əki  sözü  tapmağa  10 

 
168 
saniy
ə
 
vaxt  verilir.  Əgər  lazımi  sözü  ayıra  bilmirsinizsə,  oranı  boş  qoyun. 
S
əhv yazmayın. Sualınız varmı? Hazırlaşın! Başladıq!
 
 
 
 
Oxşar və
 f
ə
rqli 
 
Şagirdlə
r
ə
 
öz  aralarında    müxtə
lif 
əşyaları  və
 
anlayışları  müqayisə
 
etm
ə
k  t
əklif  olunur.  Kiçik  yaşlı  mə
kt
ə
blil
ər  üçün  onlara  yaxşı  tanış  olan  
əşyalar: süd 
v
ə
 su, in
ə
v
ə
 at, t
ə
yyar
ə
 v
ə
 qatar v
ə
 
s. seçilə
 bil
ər. Müqayisə
 
üçün onların tə
svirl
ə
rind
ə
n  d
ə
 istifad
ə
 etm
ək mümükündür. Yeniyetmə
l
ə
r v
ə
 
böyük  mə
kt
ə
blil
ər  üçün    anlayışlar  ―bir  qə
d
ər  mürə
kk
əb  olmalıdır.  Mə
s
ə
l
ə
n, 
―şəkil‖ və
 
―fotoşəkil‖, ―sə
h
ər‖ və
 
―axşam‖, ―tə
rs
lik‖ və
 
―üzüyolalıq‖ və
 
s. Müxtə
lif 
ə
lam
ə
tl
ə
r
ə
 
görə
 
düzgün cavabların və
 s
ə
hvl
ərin  sayı hesablanır. Cavablarda 
oxşarlıq  və
  f
ə
rqin 
əsaslı  olması  (zahiri  oxşarlıq,  funksionallıq,  növ
-cins 
münasibə
tl
ə
ri v
ə
 s.) diqq
ə
tl
ə
 
yoxlanılmalıdır. Müqayisə
 
üçün daha çox
 
ə
saslar 
göstə
r
ə
n v
ə
 ya daha yeni 
ə
lam
əti tapan şə
xs qalib hesab olunur. 
 
 
 
 
Cümlə
l
ə
rin t
ə
rtib edilm
ə
si 
 
Bir-biri  il
ə
  m
ə
naca 
ə
laq
əsi  olmayan  üç  tə
sa
düfi  söz  (mə
s
ə
l
ə
n, 
meşə

q
ə
l
əm,  dovşan)  götürülür.  Bu  sözlə
rd
ə
n  istifad
ə
  etm
ə
kl
ə
  el
ə
 
cümlə
l
ə
r  t
ə
rtib 
edilm
ə
l
idir  ki,  verilmiş  hər  üç  söz  bu  cümlə
l
ə
rd
ə
 
işlənmiş  olsun.  Cümlə
d
ə
 
isiml
ərin  halları  dəyişdirilə
  bil
ə
r  v
ə
 
başqa  sözlə
rd
ə
n  d
ə
  istifad
ə
  etm
ə
k  olar. 
Cavablar  b
əsit,  (banal)  (―Dovşan  qə
l
əmi  götürüb  meşə
y
ə
 
qaçdı‖)  mürə
kk
ə
b, 
k
ə
nar  obyektl
ə
rin  d
ə
  daxil  edilm
ə
si  il
ə
  situasiyadan  k
ənar  (―Oğlan  qə
l
ə
mi 
götürüb meşə
d
ə
 
oynayan dovşanın şəklini çəkdi‖) və
 h
ə
min 
əşyalar da daxil 
olmaqla  qeyri-standart 
ə
laq
əli,  yaradıcı  (―Dovşan  kimi  atılıb
-
düşən  oğlan 
ə
lind
ə
ki  q
ə
l
əmi meşə
y
ə
 
atdı‖) ola bilər. Bu oyunda növbə
  il
ə
 
aparıcılıq
  ed
ə

h
ər bir uşaq cavabları kə
miyy
ə
t v
ə
 keyfiyy
ət baxımından tə
hlil etm
əli, çoxsaylı 
cavablar  içə
risind
ə

ən  orijinal,  yaradıcı  cavabları  müə
yy
ə
n  etm
ə
lidir.  Bu 
oyunun 
ən  vacib  şərti  oyunçuların  bu  və
  ya  dig
ər  cümlə
nin  onun  n
ə
 
üçün 
xoşuna 

ldiyini 
v
ə
 
ya 
g
ə
lm
ə
diyini 
əsaslandırmaq 
bacarığının 
müə
yy
ə
nl
əşdirilməsidir.  Bu  tapşırıq  uşaqlarda  obyektlər  arasında  ə
laq
ə
l
ə
rin 

 
169 
qurulması,  ümumiləşdirmə
  v
ə
 
bütöv  obrazların  yaradılması  qabiliyyə
tl
ə
rinin 
formalaşdırılması mə
qs
ədi daşıyır.
 
 
 
 
 
 
 
 
Artıq sözün kənarlaşdırılması
 
Bu  tapşırıq  uşaqlarda  ə
lam
ə
tl
ər  asasında   
t
ə
snifat  aparmaq  kimi 
t
ə
f
əkkür  ə
m
əliyyatlarının  inkişaf  etdirilmə
sini  n
ə
z
ə
rd
ə
 
tutur.  İxtiyari  üç  söz  –
 
m
ə
s
ə
l
ə
n, 
“it”, “pomidor”, “günəş”
 
sözləri götürülür. Bu sözlə
rd
ən oxşarlıq 
ə
lam
ə
tin
ə
 
görə
 
ikisi  saxlanılmalı,  ə
lam
ə
tc
ə
 
uyğunluğu  olmayan  üçüncü  söz 
is
ə
  k
ənarlaşdırılmalıdır.  Uşaqlar  oxşarlıq  ə
lam
ə
tin
ə
  v
ə
 
uyğunsuzluğa  görə
 
h
əmin sözlə
rd
ə
 
mümükün qə
d
ər daha çox ə
lam
ə
tl
ər göstə
rm
ə
lidir.  M
ə
s
ə
l
ə
n, 
veril
ən üç sözdən ―it‖ sözü ona görə
 k
ənarlaşdırılır ki, o, ―pomidor‖
 v
ə
 
―günəş‖ 
sözlə
ri  il
ə
 
uyğunluq  ə
lam
ə
tin
ə
  malik  deyildir.  (pomidor  v
ə
 
günəşin  uyğunluq 
ə
lam
ə
ti h
ə
r ikisinin  d
əyirmi olmasındadır) Yaxşı olar ki, uşaqlar daha də
qiq, 
h
ə
m d
ə
  qeyri-standart h
ə
ll
ər tapmağa nail olsunlar.
 
 
 
 
Mümkün sə
b
ə
bl
ərin siyahısı
 
Uşaqla
ra  h
ər  hansı  qeyri
-
adi  bir  situasiya  söylə
nilir.  M
ə
s
ə
l
ə
n; 
mağazadan qayıdarkən siz  gördünüz ki, mənzilinizin qapısı açıqdır. Uşaqlar 
bu  faktla  bağlı  tez  və
 
daha  çox  sə
b
əb  göstə
rm
ə
li  v
ə
 
onu  mümkün  qə
d
ə

əsaslandırmalıdırlar. Sə
b
ə
bl
ə
r  b
əsit (―Yəni qapını ör
tm
əyi unutmuşam‖, ―Evə
 
oğrular  girib‖)  olmaqla  yanaşı,  az  ehtimallı  və
 
ya  ehtimalsız  da  ―Marsdan 
g
ə
l
ə
nl
ərin işidir‖ və
 s. ola bil
ər. Daha çox və
 
müxtə
lif s
ə
b
ə
bl
ər göstə
r
ən uşaq 
qalib hesab olunur.  
Bu  tapşırıq  uşaqlarda  tə
f
əkkürün  genişliyinin  və
  h
ə
rt
ə
r
ə
fli  t
ə
hlil 
qabiliyy
ə
tl
ərinin inkişafına yönəlmişdir. 
 
 
4. T
əlim müvə
ff
ə
qiyy
ətinin yüksə
ldilm
əsi üçün korreksiya 
proqramları
 
Şagirdin  təlim  uğurları,  də
rsd
ə
  bilikl
ə
ri  m
ə
nims
ə
m
ə
  s
ə
viyy
əsi  birbaşa 
olaraq  onun  düşünmək,  mühakimə
 
yürütmək,  sübut  etmə
k  kimi 
ə
qli 
qabiliyy
ə
tl
ə
rind
ən asılıdır. Təlim uğurlarını  yüksə
ltm
ə
yin  s
ə
m
ə
r
əli yollarından 

 
170 
biri  şagirdlə
rd
ə
  fikri  prosesl
ə
rin, 
ə
qli 
ə
m
əliyyatların    formalaşdırılmasından 
ibar
ətdir.  Bunun  üçün  şagirdlə
rin    t
ə
f
əkkür  proseslərinin,  fikri  bacariqlarının 
m
əşq  etdirilmə
sin
ə
 
yönəlmiş  inkişafetdirici  korreksiya  proqramlarının  tə
rtib 
edilm
ə
si  v
ə
  bu  istiqam
ə
td
ə
  m
əşqlərin  keçirilmə
si  vacibdir.  Bu  sah
ə
d
ə
 
şagirdlə
rl
ə
 
iş  aparan  psixoloq  treninqdə

ə
vv
əl  şagirdlə
r
ə
  bildirir  ki,  bizim 
doğma  danışıq  dilimiz  müə
yy
ən  söz  ehtiyyatına,  lüğə
t  fonduna 
ə
sas
lanır. 
Ayrı
-
ayrı  əşya,  hadisə
l
ə
ri  ifad
ə
  ed
ən  söz  və
  ifad
ə
l
ər  müə
yy
ən  ümumi 
ə
lam
ə
tl
ə
r
ə
 
malik  olduğu  üçün  məhfum  adlanır.  Məhfumlar  müxtə
lifdir. 
M
ə
s
ə
l
ə
n: 
“şair”, “ə
d
əd”, “tufan”, “İkinci Dünya Müharibəsi”, “fotosintezi 
k
əşf etmiş alim‖ və
 s. M
ə
hfumlar bir-birind
ən neçə
 
əşya və
 hadis
ə
 il
ə
 
bağlı 
olmalarına görə
 f
ə
rql
ə
nirl
ə
r. H
ər hansı məhfumun aid olduğu əşyaların dairə
si  
m
əhfumun obyekti adlanır. Mə
hfum bir obyekti, m
ə
s
ə
l
ən, ―günəş”, “Xə
z
ər”, 
“H.Cavid”, 
qeyri-
əşyavi  varlığı
,  m
ə
s
ə
l
ə
n
,  “Marsdan  gə
l
ən”,  “su  pərisi”, 
“xoşbə
xtlik
‖ və
 s. ifad
ə
 ed
ə
 bil
ə
r.  
M
əhfumların  əsas  xarakterik  xüsusiyyə
tl
ə
rind
ən  biri    onların 
m
ə
zmunudur.  M
ə
hfumun  m
əzmunu  onun  mühüm  başlıca  və
  f
ə
rql
ə
ndirici 
ə
lam
ə
tl
ə
rind
ə
 
ə
ks  olunur.  M
ə
s
ə
l
ən,  ―Mars‖  məhfumu  özündə
  bel
ə
 
mühüm, 
ə
lam
ə
tl
ə
ri birl
əşdirir: ―Günəş sistemi planeti‖, ―şarabə
nz
ər forma‖, ―oz oxu və
 
Günəş ətrafında dövr edir‖, ―üçbucaq”
 m
əhfumunun  mühüm və
 f
ə
rql
ə
ndirici 
ə
lam
ə
tl
ə
rin
ə
  n
ə
z
ə
r  yetir
ə
k: 
“müstəvi  fiqurudur”,  “qapalı  fiqurdur”,  “üç 
bucağı, üç tə
r
ə
fi v
ə
 
üç tə
p
ə
si var


M
əhfumlarla    bağlı  bir  sıra  fikri  ə
m
əliyyatlar  aparmaq  mümükündür  ki, 
onlardan da 
ən mühümü ümumiləşdirmə
 v
ə
 konkretl
əşdirmə
dir.  
M
əhfumlarda  ümumiləşdirmə
 
xüsusiyyəti  onlarda  daha  ümumi 
ə
lam
ə
tl
ə
rin  ifad
ə
 
olunmasıdır.  Mə
s
ə
l
ən,  ―qoyun‖  məhfumu    ―
ev  heyvan
ı”, 
“isim” isə
 
“nitq hissə
si
‖ məhfumlarında ümumiləşmişdir
 
M
ə
hfumun  konkretl
əşdirilməsi  ona  tabe  olan  daha  xüsusi  ə
lam
ə
tin 
axtarılmasıdır. Mə
s
ə
l
ə
n, 
“stol”
 m
əhfumu ―yazı stolu”, “enerji‖ mə
hfumu is
ə
 

elektrik enerjisi
‖ mə
hfumunda daha da konkretl
əşmişdir.
 

 
171 
Ş
agirdl
əri  korreksiya  proqramı  üzrə
 
işə
  c
ə
lb  etm
ə
zd
ə

ə
vv
ə
l  psixoloq 
qeyd  edir  ki,  siz  20  sualdan  ibar
ət  bir  test  üzə
rind
ə
 
işlə
y
ə
c
ə
ksiniz.  H
ə
r  bir 
suala aid dörd cavab variantı verilmişdir. Siz verilə
n m
əhfumları daha ümumi 
v
ə
 
daha  xüsusi  olmaqla  fə
rql
ə
ndirm
ə
lisiniz.  M
ə
s
ə
l
ən,  ―lampa‖  sözü  üçün 
veril
ə
n  cavablar  bel
ədir:  ―işıq‖  işıqlandırma  cihazı‖,  ―televizor‖  ,  ―stolüstü 
lampa‖.  Lampa  sözü  üçün  ümumi  ləşdirici  məhfum  ―işıqlandırma  cihazı‖, 
xüsusiləşdirici  mə
hfum  is
ə
 
―stolüstü  lampa‖dır.  Şagirdlə
r
ə
  20  sualdan  ibar
ə

test şə
klind
ə
 
korreksiya proqramı tə
qdim olunur: 
 
 
 
I test 
 
1. Əvə
zlik. 
 
 
a) nitq hiss
ə
si; b) sintaksis
; c) işarə
 
ə
v
əzliyi; ç) ara söz.
 
 
2. Külə

 
 
a) atmosfer hadis
ə
si; b) s
ərinlik; c) passat; ç) qar.
 
 
3. Nişasta
 
 
 
a) yağ; b) kartof; c) qarğıdalı nişastası; ç) üzvü maddə

 
4. M
ə
nfi 
ə
d
ə

 
 
a) c
ə
m; b) 
ə
d
ə
d; c) m
ənfi beş; ç) müsbə

ə
d
ə
d. 
 
5. Bölmə
 
 
 
a) vurma; b) qalıqlı bölmə
; c) 
ə
d
ə
dl
ər üzə
rind
ə
 
ə
m
əl; ç) fə
rq. 
 
6. Neft 
a)  faydalı  qazıntı;  b)  üzvi  maddə;  c)  ağ  neft;  ç)  kə
nd  t
ə
s
ərrüfatı 
m
ə
hsulu. 
 
7. Paytaxt 
 
 
a) şə
h
ə
r; b) k
ə
nd; c) 
ə
yal
ət; ç) müstəqil dövlə
tin m
ə
rk
ə
zi. 
 
8. Lüğə

 
 
a) kitab; b) frezoloji birl
əşmə
; c) d
ərslik; ç) orfoqrafiya lüğə
ti. 
 
9. Meyv
ə
 
 
 
a) bar; b) qoz; c) bağ; ç) quşə
pp
ə
yi. 
 
10. Barometr 

 
172 
 
 
a) dair
ə
vi barometr; b) manometr; c) h
ə
r
ə
k
ət; ç) cihaz.
 
 
11. Bayatı
 
 
 
a) 
ə
d
ə
bi 
ə
s
ər; b) şifahi xalq poeziyası nümunə
si; c) t
ə
msil;  
ç) folklor 
 
janrı
 
12. Bağlayıcı.
 
a) qayda; b) cümlə
; c) birl
əşdirmə
 
bağlayıcı; ç) köməkçi nitq hissə
si 
13. İbtidai bitkilə
r. 
 
a) çiçə
kli bitkil
ər; b) bitki; c) göbə
l
ək; ç) meyvə
 
14. Qaz 
 
a) oksigen; b)madd
ənin halı; c) maye; ç) yüksə
klik 
15. Kömür.
 
 
a) neft; b) geologiya; c) boz kömür; ç) faydalı qazıntı;
 
16. B. Vahabzad
ənin poeması
 
 
a) janr; b) poetik 
ə
s
ər; c) novella; ç) ―Lə
yaq
ət‖
 
17. Elektron  
 
a) fizika; b) elektri
k yükü; c) elementar yüklü zə
rr
ə
cik;  
          
ç) elektrik  sahə
si 
 
18. Sitrus bitkisi. 
 
a) meyv
ə
; b) bostan m
əhsulu; c) limon; ç) də
nli bitki 
19. İnqilab. 
 
 
a) tarixi hadis
ə; b) silahlı üsyan; c) anarxiya; ç)İran İslam İnqilabı
 
20. Bucaq. 
 
a) f
ə
za fiquru; b) t
ə
r
əf; c) üçbucaqlı; ç) düzbucaq
 
Düzgün cavablar:
 
Ümumiləşdirici sözlə

1. 
a,b;           4. b,c;     7.c,a;    10. ç,a;
 
2.   
a,b;          5. a,c;     8. a,ç;
 
3. 
ç,ç
 
    
6. b,c;     9. a,ç;
 
 
 
          

 
173 
                                          II test 
   Anlay
ışların mühüm və
 qeyri -
mühüm ə
lam
ə
tl
ə
rinin t
ə
hlili. 
1.  Feodal.  
                   a) 
varlı; b) torpaq sahibkarı; c) zalım; ç) kə
ndlil
ə
rin sahibi;  
             
d) hökmdar; e) kral;
 
2.  Botanika 
a)  t
ə
dris  f
ə
nni;  b)  elm;  c)  T
ə
bi
ətşünaslığın  bölməsi;  ç)  darıxdırıcı 
d
ərs; d) mürə
kk
əb elm; e) insanı öyrə
nir. 
3. Qızıl
 
 
a)  metal;  b)  qiym
ətli  metal;  c)  sarı  rəngli  metal;  ç)  ziynə

əşyalarının 
 
          
hazırlanmasında istifadə
 olunur;  
4. Antraktida 
 
a) materik; b) buzla örtülü yer; c) yer üzə
rind
ə
 
ə
n soyuq 
ə
razi;  
          
ç) pinqivinlərin yaşadığı ə
razi;  
5. Şeir
 
 
a) gülmə
li 
ə
s
ə
r; b) poetik 
ə
s
ər; c) qısa ə
s
ər; ç) yaxşı ə
s
ə
r. 
6. Broun h
ə
r
ə
k
ə
ti. 
 
a) h
ə
r
ə
k
ət; b) qazların hə
r
ə
k
ə
ti; c) hiss
ə
cikl
ə
rin xaotik h
ə
r
ə
k
ə
ti;  
         
ç) cism
 
7. Nöqtə
 
 
a) kiçik işarə; b) durğu işarə
s
i; c) cümlənin sonunda qoyulan işarə
;   
         
ç) lazımi işarə

8. Gül bitkilə
ri 
 
a) bitkil
ər; b) gözə
l bitkil
ər; c) gül açan bitkilər; ç) ə
tirli bitkil
ə
r;  
         
d) bağda bitə
n bitkil
ə
r. 
9. S
ə
n
ə
t. 
 
a) 
ə

ə
m
ə
yin
ə
 
əsaslanır; b) orta ə
srl
ə
r
ə
 aid s
ə
n
ə
t; 
c) duluzçu;
 
          
ç) kiçik istehsalatçı; d) yüksə
k keyfiyy
ətli iş.
 

 
174 
10. Qulobus. 
 
a) böyük; b) Yer kürəsinin modeli; c) coğrafiya üzə
 
ə
yani v
ə
sait; 
         
ç) Yer səthinin düzgün tə
sviri. 
11. Termometr 
 
a) cihaz;  b) temperatur ölçə
n cihaz;  c) civ
ə
li cihaz;  
         
ç) şüşə
 korpusu  
           olan cihaz. 
12. Bağlayıcı. 
 
 
a) köməkçi nitq hissəsi; b) cümlə
d
ə
 z
əruri söz; c) birləşdirici söz; 
 
         
ç) söz
 
13. Kök.
 
 
a) 
əmici orqan; b) bitkinin orqanı; c) yarpaqlı orqan; ç) onun 
 
          vasit
ə
sil
ə
 b
itki qidalı maddə
l
ər alır; d) torpağın üstündə
 yerl
əşir.
 
14. T
ə
hkimli k
ə
ndli 
 
a) torpaqdan m
əhrum olmuş adam; b) feodaldan asılı adam;
 
         
c) azadlıqdan məhrum olmuş adam; ç) kasıb adam; d) nökə
r. 
15. Subtropik  
 
a) iqlim qurşağı; b) yaxşı hava olan yer; c) böyük günəş istiliyi olan 
 
         
yer; ç) Qafqazın iqlim qurşağı.
 
16. Sah
ə
 
 
a) müstəvi fiqurunun xarakteristikası; b) tə
r
ə
fl
ərin ölçüsündə
n  
          
asılıdır; c) hə
nd
əsi anlayış; ç) yer sə
thi. 
 
 
 
Yüklə 2,34 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   47




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin