Iii-bob. Elektr energetika tizimi jihozlari va iste’molchilarda elektr mashinalar va transformatorlarning qo‘llanilishi

Sinxron generatorlarning tavsiflari. Oʻzgaruvchan tok generatori — aylanma harakatining mexanik energiyasini oʻzgaruvchan tok elektr energiyasiga aylantiruvchi mashina. Bular sinxron va asinxron turlari boʻladi. Asinxron generatorlar kam (asosan, alohida elektr bilan taʼminlash tizimlarida) ishlatiladi; 20-asr 70-yillaridan boshlab amalda sinxron generatorlyar ishlatilmoqda. Uch fazali Oʻzgaruvchan tok generatori eng koʻp tarqalgan. Kuchli Oʻzgaruvchan tok generatori elektr stansiyalarga oʻrnatiladi. Quvvati uncha katta boʻlmaganlari avtonom energiya bilan taʼminlash tizimlarida, chastota oʻzgartirgichlarda ishlatiladi, mexanik energiyani oʻzgaruvchan tok elektr energiyasiga (generator) yoki oʻzgaruvchan elektr tok energiyasini mexanik energiyaga (dvigatel) hamda oʻzgaruvchan tok elektr energiyasini boshqa kuchlanishli yoki boshqa chastotali elektr energiyasiga aylantiruvchi elektr mashina (oʻzgartirgich). Oʻzgaruvchan tok generatorim. asinxron elektr mashina va sinxron mashinaga (qarang Sinxron generator) boʻlinadi.
1960-yillarga qadar to'g'ridan-to'g'ri elektr qo'zg'alish tizimlari, unda sinxron mashinaning qo'zg'atuvchi sargisi kollektor DC generatori - qo'zg'atuvchi tomonidan quvvatlanadi .
GOST 533-76, GOST 5616-81 va GOST 609-75 ga muvofiq turbo va gidrogeneratorlar va sinxron kompensatorlar faqat eng ishonchli to'g'ridan-to'g'ri qo'zg'alish tizimi yoki o'z-o'zidan qo'zg'alish tizimiga ega bo'lishi mumkin. Ammo elektr mashinalarining qo'zg'alish tizimlari, kommutatsiya shartlariga ko'ra, qo'zg'alish quvvati 800-1000 kVt dan ortiq bo'lgan 200 MVt va undan yuqori quvvatli turbogeneratorlarda qo'llanilmaydi.
V. hozir keng tarqalgan vana qo'zg'atish tizimlari. Ular sinxron motorlar va kichik quvvat generatorlari, shuningdek, katta turbogeneratorlar, gidrogeneratorlar va sinxron kompensatorlar, shu jumladan quvvat cheklovchi qurilmalar uchun ishlatiladi
Sinxronizatsiyadan chiqish
Sinxron motorlar yukdan mustaqil ravishda doimiy tezlikka ega (agar yuk maksimal ruxsat etilganidan oshmasa). Agar yuk momenti elektr motorining o'zi tomonidan yaratilgan momentdan kattaroq bo'lsa, u holda sinxronizmdan chiqib ketadi va to'xtaydi. Kam ta'minot kuchlanishi va past qo'zg'alish kuchlanishi ham vosita sinxronlashdan chiqib ketishiga olib kelishi mumkin.