Glossariy
360
Prognozlash
Forecasting
Прогнозирование
biror-bir
xodisaning
istiqbollarini
maxsus ilmiy tadqiq etish. O’z
predmetiga ko’ra tabiiy - ilmiy va
prognozlash jarayonini tafovutlash qabul
qilingan
10-mavzu. Mantiq ilmining predmeti, asosiy qonunlari. Tushuncha tafakkur shakli sifatida
Ayniyat qonuni
The principle
of equality
Принцип
равенства
ma’lum bir predmet yoki hodisa haqida
aytilgan ayni bir fikr, ayni bir muhokama
doirasida ayni bir vaqtda o‘z-o‘ziga
tengligini ifodalaydi
Predikat
Predikat
Предикат
hukmning
kesimi va
ikkinchi
tushunchasi
Sillogizm
Sillogism
Силлогизм
ikki yoki undan ortiq asoslardan yangi
xulosa chiqarish
Etarli asos
qonuni
Adequate
fundamental
law
Адекватный
фундаментальн
ый закон
fikrlashning isbotli, ishonarli bo‘lishini
talab etuvchi mantiqiy qonun
Logika
Logica
Логика
grekcha “logike” so‘zidan olingan bo‘lib
“so‘z”, “fikr”, “qonuniyat” ma’nolarini
anglatadi. Arabcha
“mantiq” so‘ziga mazmunan mos keladi
Norma
Norma
Норма
amalga oshirilish zarur bo‘lgan yoki
(me’yoriy qoida)
istisno qilinadigan
hatti-harakatlarni
bildiradi
11-Mavzu. Mulohaza. Xulosa chiqarish
Hukm
Judgment
вердикт
predmetga ma’lum bir xossaning,
munosabatning xosligi yoki xos
emasligini ifodalovchi tafakkur shakli
Hukmlarning
modalligi
-
-
hukmlarda predikatning sub’ektga
tegishli yoki tegishli emasligi haqidagi
fikr qat’iy, kuchli (zaruriy) yoki qat’iy
bo‘lmagan, kuchsiz (ehtimol) tasdiq
yoki inkor shaklda ifodalanuvchi fikr
Tushuncha
The concept
Концепция
buyumlarning
umumiy
va
muhim
belgilarni inson ongida yaxlit aks
ettiruvchi tafakkur shakli
Deduktiv xulosa
chiqarish
Deductive
conclusions
Дедуктивные
выводы
umumiy predmetlarning mohiyatini
o‘rganish orqali uning yakka, xususiy
jihati haqida xulosa chiqarish
Induktiv xulosa
chiqarish
Индуктивные
выводы
Inductive
conclusions
yakka, xususiy predmetlar mohiyatini
o‘rganish
orqali
umumiy
xulosa
chiqarish.
Glossariy
361
Nozidlik qonuni
Закон
Law
ayni bir predmet yoki hodisa haqida
aytilgan, ikki o‘zaro bir-birini istisno
qiluvchi (qarama-qarshi yoki zid) fikr bir
vaqtda va bir xil nisbatda birdaniga chin
bo‘lishi mumkin emasligini, hech
bo‘lmaganda ulardan biri albatta xato
bo‘lishini ifodalaydi
12-Mavzu. Argumentlash va bilimlar taraqqiyotining mantiqiy shakllari
Argumentlar
Variable
Переменные
tezisning chinligini asoslash uchun
keltirilgan hukmlar
Nazariya
Theory
Теория
ma’lum
predmet
sohasiga
oid
tushunchalar,
qonunlar,
gipotezalar,
g‘oyalarni sistemaga solib, u haqida
yaxlit tasavvur hosil qiladigan, yangi
fundamental umumlashmalar yaratishga
olib keladigan, shu sohadagi hodisalarni
tushuntirish, oldindan ko‘rish imkonini
beradigan ishonchli bilim.
Muammo
The problem
Проблема
javobi
bevosita
mavjud
bilimda
bo‘lmagan va echish usuli noma’lum
bo‘lgan savol
Gipoteza
Hypothesis
Гипотеза
o‘rganilayotgan hodisaning sabablari va
xususiyatlarini tushuntiradigan asosli
taxmin tarzidagi bilim shakli
Dostları ilə paylaş: 
