Ikki oʻlchovli va uch oʻlchovli integrallarni geometrik va mexanik masalalarni yechishga tadbiqlar Reja: Ikki oʻlchovli integralni qutb koordinatalar sistemasida o`zgaruvchilarni almashtirib hisoblash

ko`rinishda yoziladi.
Shunday qilib ta`rifga ko`ra (2)
a,b-larga mos ravishda integralning quyi va yuqori chegarasi, ga integrallash sohasi deyiladi.
Agar f(x) funksiya uchun (2) limit mavjud bo`lsa, f(x) funksiyani kesmada integrallanuvchi funksiya deyiladi.
Aniq integralning geometrik ma`nosi yuqoridagi
1-masaladagi egri chiziqli trapesiyaning yuzini beradi:
=
2-masalada esa bajarilgan ish F=f(x) kuchdan olingan integralga teng:
=


1-teorema. kesmada uzluksiz bo`lgan har qanday f(x) funksiya shu kesmada integrallanuvchi bo`ladi.
2-teorema. f(x) funksiya da integrallanuvchi bo`lishi uchun shu kesmada chegaralangan bo`lishi zarur.
1-eslatma. da chegaralanmagan funksiya shu kesmada integrallanuvchi bo`lmaydi.
2-eslatma. Agar f(x) funksiya da chekli, ya`ni sanoqli uzilish nuqtalariga ega bo`lib, chegaralangan bo`lsa, bu funksiya shu kesmada integrallanuvchi bo`ladi.
Agar a>b bo`lsa =- bo`ladi, chunki bo`lib bo`ladi. Agar a=b bo`lsa =0 bo`ladi.
Integral o`zgaruvchini har qanday harf bilan belgilash mumkin:
= = =
3. Aniq integralning xossalari.


1-xossa. O`zgarmas ko`paytuvchini aniq integral belgisidan tashqari chiqarish mumkin:
A (A-o`zgarmas son )


Isboti. = = = A


Keyingi xossalari ham aniq integralning ta`rifidan va limitning xossalaridan foydalanib osongina isbotlanadi. Shuning uchun biz ularning isbotini o`quvchilarga havola qilib, ba`zilarining geometrik ma`nosini ko`rsatib ketamiz.
2-xossa.
3-xossa. Agar da f(x) va funksiyalar f(x) tengsizlikni qanoatlantirsalar, u holda munosabat o`rinli bo`ladi.

Isboti. Geometrik nuqtai nazardan ko`raylik. Agar f(x)>0 , >0 bo`lib, f(x) bo`lsa u holda aA1B1b egri chiziqli trapesiyaning yuzi aA2B2b egri chiziqli trapesiyaning yuzidan kichik bo`lmaydi.