Ilm-fan muammolari yosh tadqiqotchilar talqinida

“Ilm-fan muammolari yosh tadqiqotchilar talqinida” 
mavzusidagi 9-sonli respublika ilmiy konferensiyasi
 
41 
ish chizmasida beriladigan barcha ma’lumotlar o‘z aksini topishi lozim, chunki 
eskizda ish chizmadagi kabi proyeksion bog‘lanishlar, tasvirlanayotgan detalning 
qismlari orasidagi nisbatlarning saqlanishi bilan uning ichki va tashqi 
ko‘rinishlarining to‘laqonliligi, uni aniq tasavvur qilish va ishlab chiqarishga 
yetarliligi bilan baholanadi. Bu esa uni aniqlik darajasida ishlab chiqarishga olib 
keladi. Shuningdek, eskizlar buyumlar va detallaming eng boshlang‘ich loyihalash 
ishlari, ta’mirlash ishlarida detallarning asliga qarab uning chizmalarini bajarishda 
foydalaniladi. Ba’zan uning aksonometrik proyeksiyalarga asoslangan "texnik rasm" 
deb ataluvchi ko‘rgazmali tasviri ham bajariladi, chunki texnik rasm chizmachilik 
asboblari yordamisiz qo‘lda bajariladi. Detalning asliy o‘lchamlari o‘lchov asboblari 
yordamida bajariladi va eskizga olib borib qo‘yiladi. Bulardan ko‘rinib turibdiki, 
eskiz yoki texnik rasmni bajarish uchun chizmachilik asboblari yordamisiz to‘g‘ri 
chiziq, aylana yoki ellipsning tasvirlarini qo‘lda bajarish bo‘yicha ma’lum ko‘nikma 
va malakaga ega bo‘lish talab qilinadi. Eskizlarni kompyuterda o‘rnatilgan chizish 
dasturlari asosida bajarilganda, agar uch o‘lchamli modeldan foydalanilsa, eskiz bilan 
texnik rasm bir vaqtda parallel bajariladi. Endi bu jarayon hozirgi zamon yutuqlariga 
asoslanib, kompyuterda - AutoCAD dasturi yordamida bajariladi. 
AutoCAD grafik dasturida 3D modellashtirish va ularga qirqim berish uchun 
"Редактировать-3D" "Oперации-Сечениe" buyruqlari tanlanadi va obyektning 
qirqim berish koordinatalari ko‘rsatiladi hamda obyektning keraksiz qismi olib 
tashlanadi. Qirqim berilgan 3D Obyektning kesim yuzasini ko‘rsatish uchun, odatda, 
avval "Сервис-Палитры" va "Инструментальные палитры" buyruqlari ketma-ket 
tanlanib, hosil bo‘lgan oynadan "Штриховка4 " bandi tanlanadi. Obyektning shtrix 
chiziqlar bilan ko‘rsatilgan joyi "Рисование- Полилиния" buyruqlari yordamida 
chegaralanadi. Shundan so‘ng 3D obyektning chegaralangan qismiga "Штриховка" 
bandidan kerakli ko‘rinishdagisi tanlab qo‘yiladi1 . Natijada 3D obyektning kesim 
yuzasini ko‘rsatuvchi shtrix chiziqlar hosil bo‘ladi. 
Ma’lumki, 2D formatda bajarilgan modеllar-chizmalarda kеsim yuzasini 
shtrixlash darslikning “2.1.23 - Qirqim va kesim yuzalarini shtrixlash” bandida bayon 
qilingan. Ikki o‘lchamda-2D formatda bajarilgan kеsimlarda yuzada tanlangan nuqta 

---