Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, takliflar va yechimlar xalqaro ilmiy-amaliy anjumani

---

Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, takliflar va yechimlar 
xalqaro ilmiy-amaliy anjumani
71 
 2022 
BUG‘DOY DONINI QABUL QILISH VA SAQLASH DAVRIDA 
YO‘QOTISHLAR VA ULARNI OLDINI OLISH CHORALARI
 
Xolmurodova Z.D. E.R.Raxmatov 
Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti 
 
Annotatsiya: Donni sifatli yetishtirish, yig‘ib olish va uni saqlash sharoitini to‘g‘ri 
tashkil qilish, don xosilini nobudgarchiksiz bartaraf etish qayta ishlash 
korxonalarining iqtisodiyotini oshirishga zamin yaratadi. 
Kalit so‘zlar: bug‘doy doni, yo‘qotishlar, qabul qilish 
 
LOSSES AND PREVENTION MEASURES DURING THE RECEIPT AND 
STORAGE OF WHEAT GRAIN 
 
Kholmurodova Z.D. E.R.Rakhmatov 
Karshi engineering and economics institute 
 
Abstract: Proper organization of conditions for high-quality cultivation, harvesting 
and storage of grain, the elimination of grain losses will create the basis for 
increasing the economy of processing enterprises. 
Key words: wheat grain, losses, acceptance 
 
O‘simlikning o‘sishi va rivojlanishi sharoitlari, donning shakllanishi, hosil 
sifatiga va miqdoriga katta ta’sir ko‘rsatadi. Shuni nazarda tutish lozimki, turli iqlim 
va tuproqlarga ekilgan bir navli urug‘ turlicha rivojlanib, turli hosil berishi ularning 
kimyoviy tarkibi, tuzilishi, to‘liqligi yirikligi va boshqa texnologik sifat 
ko‘rsatkichlari har xil bo‘ladi. Don sifatiga o‘g‘itlash ham katta ta’sir ko‘rsatadi.
Ekiladigan urug‘ sifati, o‘simlikning unib chiqishi, o‘sishi, rivojlanishi, 
kasallik, zararkunanda va noqulay ob-havo sharoitlariga chidamliligi va hokazolarga 
ta’sir etadi. 
Respublikamiz olimlari R.Oripov, N.Xalilov, T.Xodjaqulov, X.Atabaeva, 
B.Xoliqov, R.Siddiqov, S.Negmatovalar olib borgan ilmiy ishlarida ham o‘zining 
yaqqol isbotini topgan.
Don massasining sifati va xususiyatlariga donning navi, shuningdek ekiladigan 
urug‘ sifati ham qiluvchi ob’ekt hisoblanadi. Don massasining g‘ovakligi ayrim 
hollarda sochiluvchanligi navga bog‘liq holda o‘zgarib turadi. 
Bir o‘simlikning turli navga xos bo‘lgan donlari saqlash jarayonida turli 
fiziologik faollikni namoyon etishi, shuningdek turli nafas olish jadalligiga ega 
bo‘lishi mumkin. 
Viloyatimizda hududida joylashgan don va dukkakli ekinlar seleksiyasi va 
urug‘chiligi ilmiy tadqiqot institutining ko‘pgina olimlari tomonidan tuproq iqlim, 
garemsel va qurg‘oqchilikka chidamli bo‘lgan o‘ndan oshiq navlar yaratildi. Shu 
yaratilgan navlar barcha fermer xo‘jalik dalalarida ekilinib ulardan mo‘l xosil 
olishga erishilmoqda. Fermer dalalarida ekish uchun normalar gektariga belgilangan 
ular mln.dona yoki kg hisobida amalga oshiriladi. Urug‘lik donlarni nazorat qilish 

---