İnformatika (MÖvzular və testləR) yeniDƏN İŞLƏNMİŞ NƏŞR

İ N F O R M A T İ K A 
____________________________________________________________ 
398 
Windows 7 əməliyyat sisteminə fərdi kompüterin viruslardan müdafiə 
edilməsi üçün sistemin proqram təşkilediciləri əlavə olunmuşdur. Onların arasında 
brandmayerlərə də rast gəlmək mümkündür (kompüterlərin susma rejimində 
brandmayer qoşulmuş vəziyyətdədir). 
Bir çox hallarda istifadəçilər fərdi kompüterlərinin təhlükəsiz işləmələri üçün 
əlavə proqramlardan da istifadə edirlər, məsələn, kompüterə antivirus və ya 
anticəsus proqramlarının yüklənməsi məsəhətdir. 
İstifadəçi nəzərə almalıdır ki, istehsal olunan bir çox antivirus proqramları 
bir-biri ilə uzlaşmır və bununda nəticəsində bir-birinə maneçilik edərək işləyirlər. 
Nəticədə hər bir antivirus proqramı digərinə mane olur, virusun aşkarlanaraq 
aradan götürülməsində birinci olmaq istəyir. 
Bu baxımdan da fərdi kompüter istifadəçisi istehsal olunan antiviruslardan 
birinə üstünlük verməli və seçdiyi antivirus proqramını fərdi kompüterinə 
yükləməlidir. 
Bir çox hallarda fərdi kompüter istifadəçisinə dövrü olaraq digər antivirus 
proqramlarından (onlardan daima istifadə etməsələrdə) bəhrələnməyi məsləhət 
bilirlər. Məsələn, istifadəçi “Doktor Veb” şirkətinin rəsmi saytına daxil olaraq 
Curelt!
adlanan antivirus proqramının pulsuz variantını kompüterinə yükləyər, 
ondan istifadə edə bilər. 
Əksər antivirus və anticəsus proqramlarını fərdi kompüterə yükləmək tələb 
olunur. Onlar mütəmadi olaraq istifadəçinin fərdi kompüterini yoxlayır, istifadə 
zamanı açıq qalmış fayllara virusların daxil olmasına maneçilik göstərirlər. 
Bununla da Sizin kompüterinizin tutarlı səviyyədə təhlükəsiz iş rejimi təmin 
edilimiş olur. 
QEYD
: Əksər istifadəçilər fərdi kompüterlərə düşən virusları bir-birindən 
fərqləndirə bilmir. Onlar ümumi halda bütün virusları ancaq ziyan vuran kompüter 
virusu kimi tanıyır. Bu sözsüz ki, düzgün fikir deyil. Nəzərə almaq lazımdır ki, 
viruslar müxtəlif ziyanverici proqram təminatıdır. 
Virus nədir? 
Kompüter virusu kompüterdəki fayla və ya proqrama bərkidilmiş 
(yapışdırılmış), bir kompüterdən digərinə keçməklə yayılan proqramdır. Viruslar 
kompüterə düşməklə onun işinə maneçilik edir, kompüterdə yerinə yetirilən 
əməliyyatları ləngidir, kompüterin əməliyyat sistemini tamamilə korlayır. Virusların 
yayılmasında əsas rolu kompüterlərdə istifadə edilən fləş qurğuları, bir 
istifadəçinin digərinə məktub göndərdiyi zaman istifadə etdiyi e-mail, istifadəçilər 
arasında piratlıq yolu ilə birindən digərinə ötrülən, çox istifadə edilən virus 
yoluxmuş proqramlar oynayır.
Soxulcan nədir? 
Soxulcanları da müəyyən dərəcədə virus saymaq olar. Soxulcanlar 
kompüterdən kompüterə yayılırlar. Onların viruslardan əsas fərqi istifadəçinin 
köməkliyi (fəaliyyəti) olmadan kompüterlərdə səyahət etməsidir. Soxulcanın ən 
böyük qorxusu sistemdə özü-özünü modifikasiya etməsidir (kopiyalamasıdır). 

---