İ N F O R M A T İ K A
____________________________________________________________ 149
Flash qurğusunu noutbuka qoşduqda, əməliyyat sistemi Flash-in qoşulması
barədə istifadəçiyə məlumat verir və istifadəçi yerinə yetirdiyi əməliyyatdan asılı
olmayaraq qurğunun işinə də rəhbərlik edə bilir.
Flash yaddaşın noutbukdan ayrılması da çox sadədir.
NOUTBUK MODELİNİN SEÇİLMƏSİ
Noutbuku seçərkən aşağıdakı kriteriyalara riayət etmək məsləhətdir.
1.Qiyməti müəyyən dərəcədə ucuz olan noutbuku almaq məsləhətdir.
2.Çalışmaq lazımdır ki, noutbuk Windows-un sonuncu versiyasını
dəstəkləsin.
3.Qurğunun kompüter bazarında sayılan firmalar tərəfindən istehsal
olunduğuna diqqət yetirmək lazımdır.
4.İşləmə sürətinin, yaddaş tutumunun tutarlı səviyyədə olması nəzərə
alınmalıdır.
5.Noutbukun “beyni” sayılan mikroprosessorun çoxnüvəli olması mütləqdir
(Intel Celeron M-dən başlayaraq ikinüvəli Core 2 Duo mikroprosessoruna kimi və
s.).
6.İstifadə edilən ekranın (monitorun) ölçüsü 15” civarinda olmalıdır.
7.Noutbukun çəkisinin 1,5 –dən 3,0 kiloqrama kimi olması məsləhətdir.
8.Güclü prosessorlardan istifadə olunan noutbuklardan bəhrələnmək
düzgündür.
9.Estetik tərtib olunmuş noutbukları almaq məsləhətdir.
İ N F O R M A T İ K A
____________________________________________________________
150
İ N F O R M A T İ K A
____________________________________________________________ 151
F Ə S İ L VII. SAY SİSTEMLƏRİ
SAY SİSTEMLƏRİ VƏ ƏDƏDLƏRİN TƏSVİR FORMALARI
Keçmiş dövrlərdən ədədləri işarə etmək və onlar üzərində əməliyyatlar
aparmaq üçün müxtəlif üsul və vasitələrdən istifadə olunmuşdur. Say, miqdar
bildirmək və təsvir etmək üçün istifadə olunan işarələr və üsullar toplusu say
sistemi əmələ gətirir. Say (hesablama) sistemi ədədlərin rəqəmlər adlanan
məhdud simvollar əlifbası vasitəsi ilə ifadə olunması üsuludur. Say sistemi
kodlaşdırılmanın bir üsuludur. Müəyyən əlifba vasitəsi ilə müəyyən üsullarla
yazılan sözə kod, kodun alınma prosesinə isə kodlaşdırma deyilir.
Əsasən iki cür, mövqeli və mövqesiz say sistemindən istifadə edilir.
Mövqesiz say sistemlərində hər bir ədəd simvolların (rəqəmlərin) müəyyən
yığımı ilə ifadə olunur. Burada ədədi təşkil edən rəqəmlərin qiymətləri onların
tutduğu yerdən (mövqedən) asılı olmur və hesab əməlləri mürəkkəb qaydalarla
aparılır. Bu say sistemlərinə 2 500 min il bundan əvvəl Qədim Romada istifadə
olunan Rum say sistemini, Əlifba say sistemlərini misal göstərmək olar.
Mövqesiz say sistemində rəqəmin qiyməti onun qrafik təsviri ilə müəyyən
edilir və onun mövqeyindən (və ya durduğu yerdən) asılı deyil.
Rum say sisteminin əsasında 1 (bir barmaq) – 1 ədədi üçün, V (açılmış
ovuc) – 5 ədədi üçün, X (iki açılmış ovuc) – 10 ədədi üçün istifadə edilmişdir.
100, 500 və 1000 ədədlərini təsvir etmək üçün isə uyğun olaraq latın dilində
onların adlarının (Centum – yüz, Demimille – beş yüz, Mille – min) baş
hərflərindən istifadə edilmişdir.
Məsələn:
I=1, V=5, X=10, L=50, C=100, D=500, M=1000.
Romalılar ədədi təsvir etmək üçün onu minliklərin, yüzlüklərin, onluqların,
təkliklərin cəmi şəklində yazırdılar.
Məsələn, 28 ədədi bu şəkildə təsvir olunurdu:
XXVIII = 10 + 10 +5 + 1 + 1 + 1
Aralıq ədədləri təsvir etmək üçün romalılar yalnız toplamadan deyil,
həmçinin fərqdən də istifadə etməyə başladılar. Belə bir qayda tətbiq olunurdu:
böyük işarədən sağda yerləşən hər bir kiçik işarə onun qiymətinin üzərinə
gəlinirdi, böyük işarədən solda yerləşən hər bir kiçik işarə isə həmin ədəddən
çıxılırdı.
Məsələn, IX – doqquzu, XI – on biri ifadə edirdi.
Beləliklə, Rum ədədlərini belə ardıcıllıqla yazmaq olar:
|