İnformatika (MÖvzular və testləR) yeniDƏN İŞLƏNMİŞ NƏŞR

FƏRDİ KOMPÜTER NƏDİR? 
Fərdi kompüterlərin yaranma tarixi 1974-75-ci illər hesab olunur. 1974-cü 
ildə iki amerikalı entuziast Stefan Qari Voznyak və Stivan Cobs fərdi kompüter 
yaratmış və onu “APPLE” adlandırmışlar. 
Bir ildən sonra isə hazır lövhə və hissələrin toplantısı şəkilində ABŞ-da (bu 
kompüterlər I nəsil kompüterləri sayılır) “ALTAIR-8800” adı altında fərdi kompüter 
satışa buraxılır (indi belə kompüterlər istehsal olunmur). Maraqlıdır ki, o dövr 
üçün aparıcı firmalar olan MITS, IMSAI, PTC və başqaları (bu firmalar fərdi 
kompüter istehsalında pioner rolunu oynamışlar) texnikanın tərəqqisi və firmalar 
arasındakı rəqabət nəticəsində ya aparıcı qüvvəsini indiki zamanda itirmiş, ya da 
tamamilə sıradan çıxmışlar. 
QEYD
: “Əgər ürəyincə olan işlə məşğul olsan, para özü-özünə axıb 
gələcək”
. 
Stefan Qari Voznyak və Stivan Jobs
İlk istehsal olunan kompüterlər qiymətdə ucuz olmasına baxmayaraq çox da 
etibarlı qurğular ilə təchiz olunmurdu. Onlar əsasən müəyyən peşə sahibləri üçün 
nəzərdə tutulur və heç bir proqram təminatına malik deyildilər. Lakin müxtəlif 
sahələrdə insanın əmək fəaliyyətinin artması, istifadə etdiyi məlumatların sayının 
gündən-günə sürətlə çoxalması, işlədiyi sahələrdə daxil olan informasiyanın 
avtomatik təhlilinə təlabatın artması və s. problemlərin həlli fərdi kompüterlərin 
müxtəlif sahələrə tətbiq edilməsinə və onların kütləvi istehsalına gətirib çıxardı. 

---

İ N F O R M A T İ K A 
____________________________________________________________ 
102 
Stefan Qari Voznyak və Stivan Cobs 
“Apple” fərdi kompüterlərinin ilkin variantları 

---

İ N F O R M A T İ K A
 
 
____________________________________________________________ 103 
“Apple I” fərdi kompüteri 
Texniki ədəbiyyatlarda fərdi kompüterləri də elektron hesablama maşınları 
kimi nəsillərə bölürlər. Bu nəsillər haqqında aşağıda məlumat verilir. 

Birinci nəsil
kompüterlərin element bazasının elektron lampası olmasına 
baxmayaraq onların əməli (operativ) yaddaşının maksimal tutumu 104 yuva, 
maksimal işləmə sürəti isə 104 əməliyyat/saniyə idi. Kompüter üçün proqram 
maşın dilində tərtib edilirdi. İstifadəçi hesablama maşını ilə əlaqəni perfokart 
vasitəsilə həyata keçiridi. 
İkinci nəsil
fərdi kompüterlər hazır sistem şəklində keçən əsrin 70-ci 
illərinin axırlarında istehsal olunmuşdur. Belə fərdi kompüterlər əvvəlkilərə 
nəzərən azacıq da olsa etibarlı olmaları ilə yanaşı (sadə də olsa) proqram 
təminatına da malik idilər. Bu nəsil kompüterlərin element bazasını tranzistorlar 
təşkil edirdi. Onlarda istifadə edilən yaddaş qurğuları isə ferrit nüvələrdə yığılırdı. 
Belə kompüterlərin operativ yaddaşının maksimal tutumu 105 yuva, maksimal 
işləmə sürəti isə 106 əməliyyat/saniyəyə bərabər idi. 
QEYD
: 1960-cı illərin əvvəllərində R.Noys kiçik lövhə üzərində yerləşmiş 
tranzistorların və onların əlaqə xətlərinin birləşməsini əldə edir. Elektron sxemi 
inteqral sxem və ya çip adlandırmaq qəbul edilir. 
Keçən əsrin 80-ci illərinin əvvəllərində fərdi kompüterlərin üçüncü nəsli 
yaranır. 
Üçüncü nəsil
fərdi kompüterlərin texniki xarakteristikalarının 
təkmilləşdirilməsi onların işgüzar aləmdə geniş istifadə olunmasına səbəb olur. 

---