Informatika

Axborot tizimlarining asosiy ta’sirchan qismlari kuyidagilar:
• INTERNET tarmog’idagi serverlar. Bu serverlar: dasturlar yoki ma’lumotlar fayllarini yo’q qilish or qali; serverlarni haddan tashqari ko’p tugallanmagan jarayonlar bilan yuklash orqali; tizim jurnalining keskin to’ldirib yuborilishi orkali; brouzer — dasturlarini ishlamay qolishiga olib keluvchi fayllarni nusxalash orqali ishdan chiqariladi;
• ma’lumotlarni uzatish kanallari -biror-bir port orqali axborot olish maqsadida yashirin kanalni tashkil etuvchi dasturlar yuboriladi;
• ma’lumotlarni tezkor uzatish kanallari - - bukanallar juda ko’p miqdorda hech kimga kerak bo’lmagan fayllar bilan yuklanadi va ularning ma’lumot uzatish tezligi susayib ketadi;
• yangiliklarni uzatish kanallari - - bu kanallareskirgan axborot bilan to’ldirib tashlanadi yoki bu kanallar umuman yo’q qilib tashlanadi;
• axborotlarni uzatish yo’li -- USENET tarmog’ida yangiliklar paketining marshruti buziladi;
• JAVA brouzerlari — SUN firmasi yaratgan JAVA tili imkoniyatlaridan foydalanib, appletlar (applets) tashkil etish orqali ma’lumotlarga ruhsatsiz kirish mumkin bo’ladi. JAVA — appletlari tarmoqda avtomatik ravishda ishga tushib ketadi va buning natijasida foydalanuvchi biror-bir hujjatni ishlatayotgan paytda haqiqatda nima sodir etilishini hech qachon kura bilmaydi, masalan, tarmoq viruslarini tashkil etish va JAVA-appletlari orqali viruslarni jo’natish mumkin bo’ladi yoki foydalanuvchining kredit kartalari raqamlariga egalik kilish imkoniyati vujudga keladi.
AQSh sanoat shpionajiga qarshi kurash assotsiatsiyasining tekshirishlariga asosan kompyuter tarmoqlari va axborot tizimlariga hujumlar quyidagicha tasniflanadi: 20% - - aralash hujumlar; 40% - - ichki hujumlar va 40% — tashqi hujumlar. Juda ko’p hollarda bunaqa hujumlar muvaffaqiyatli tashkil etiladi. Masalan, Buyuk Britaniya sanoati, kompyuter jinoyatlari sababli, xar yili 1 mlrd funt sterling zarar ko’radi. Demak, yuqorida olib borilgan taxlildan shu narsa ko’rinadiki, hozirgi paytda kompyuter tarmoqlari juda ko’p ta’sirchan kismlarga ega bo’lib, ular orqali axborotlarga ruhsatsiz kirishlar amalga oshirilmoqda yoki ma’lumotlar bazalari yo’q qilib yuborilmoqda va buning natijasida insoniyat mlrd-mlrd AQSh dollari miqdorida iqtisodiy zarar ko’rmoqda.