“İnklüziv sinifdə təlimin təşkili” mövzusunda ixtisasartırma proqramının Oxu m aterialı

Soyad  
Ad   
Ünvan
Telefon nömr
əsi
Uşaq ilə qohumluq əlaqəsi 

---

71 
Mobil nömr
ə
E-poçtu
Soyad  
Ad   
Ünvan
Telefon nömr
əsi 
Mobil nömr
ə
Uşaq ilə qohumluq əlaqəsi 
E-poçtu 
HİSSƏ A: Nəyi bilməlisiniz?
 
HİSSƏ A: və Valideynlərin baxışları, maraqları, ümidləri və arzuları 
M
ən kiməm? 

 
İnsanlar məndə nəyi bəyənir? 
 
 
M
ənimlə necə ünsiyyət qurmaq və məni necə dəstəkləmək olar? 
 
 
M
ən nə xoşlayıram və nəyi daha yaxşı bacarıram? 
m
əktəbdə 
 
 
m
əktəb xaricində 
 
 
Hal-
hazırda nə(lər) uğurlu alınır? 
 
 

---

72 
Bu il n
əyə nail olmaq istəyirəm? 
 
 
M
ən özümü yetkin yaşda necə görürəm? 
 
 
Valideynl
ərim mənim bu il nəyə nail olmamı istəyir? 
 
Valideynl
ərim mənim gələcəyimi necə görmək istəyirlər? 
 
 
HİSSƏ B: Mənim qiymətləndirməm 
 
HİSSƏ B: Güclü tərəflər və ehtiyaclar
Ünsiyy
ət və qarşılıqlı əlaqə 
Güclü t
ərəflər və bacarıqlar 
 
 
Ehtiyaclar
 
 
D
ərketmə və öyrənmə 
Güclü t
ərəflər və bacarıqlar 
 
 
Ehtiyaclar 
 

---

73 
Sosial, emosional v
ə əqli sağlamlıq 
Güclü t
ərəflər və bacarıqlar 
 
 
Ehtiyaclar 
 
 
Hissetm
ə və fiziki ehtiyaclar 
Güclü t
ərəflər və bacarıqlar 
 
 
Ehtiyaclar 
 
Tibbi xidm
ətlər 
Güclü t
ərəflər 
 
 
Ehtiyaclar 
 
 
 
 
HİSSƏ C və D: Mənim hədəflərim 
 
HİSSƏ C: Hədəflər 
Ünsiyy
ət və qarşılıqlı əlaqə 
Uzunmüdd
ətli hədəf
 
 
Qısamüddətli hədəf (lər) 

---

74 
 
 
D
ərketmə və öyrənmə 
Uzunmüdd
ətli hədəf(lər) 
 
 
Qısamüddətli hədəf(lər) 
 
 
Sosial, emosional v
ə əqli sağlamlıqda çətinliklər 
Uzunmüdd
ətli hədəf
 
 
Qısamüddətli hədəf(lər) 
 
 
Hissetm
ə və fiziki ehtiyaclar 
Uzunmüdd
ətli hədəf 
 
 
Qısamüddətli hədəf(lər) 
 
 
HİSSƏ D: Qeyd edilən hədəflərə nail olmaq üçün ixtiyari dəstək və təminatlar 
(hökum
ət, məktəb, səhiyyə mərkəzi, QHT-lər, özəl təşkilatlar və ya ailə) 
Qısamüddətli 
t
əlim 
h
ədəfləri 
Bu h
ədəfə nail 
olmaq üçün n
ə 
var? 
Bu d
əstəyi kim 
t
əmin edəcək? 
Hansı 
tezlikd
ə? 
(v
ə ya neçə 
Hansı 
resurslara 
ehtiyac var? 

---

75 
müdd
ətdən 
bir) 
 
 
 
 
 
Plan üzr
ə rəyin sxemi 
Bu, 
ən azı ildə bir dəfə həyata keçirilməlidir. 
Növb
əti rəyin tarixi:   
 
Növb
əti rəyin 
hazırlanmasında 
t
ələb olunan 
müt
əxəssislər: 
 
Bu plan üzr
ə rəyin 
hazırlanması üçün 
t
ələb olunan aparıcı 
müt
əxəssis: 
 
İzahlı lüğət 
Ayrı-seçkilik: Əlilliyə əsaslanan ayrı-seçkilik dedikdə məqsədi və ya nəticəsi siyasi, 
iqtisadi, sosial, m
ədəni, mülki və ya hər hansı digər sahədə bütün insan hüquqlarının və 
əsas azadlıqlarının digərləri ilə bərabər səviyyədə tanınması və ya həyata keçirilməsinin 
m
əhdudlaşdırılmasından ibarət əlilliklə bağlı istənilən fərqqoyma, kənarlaşdırma və 
m
əhdudiyyətlərin tətbiq olunmasıdır. Buraya ayrı-seçkiliyin bütün formaları, o cümlədən 
uyğunlaşdırmadan imtina daxildir. 
Ağlabatan uyğunlaşdırma: Ağlabatan uyğunlaşdırma əlilliyi olan şəxslər tərəfindən 
dig
ərləri ilə bərabər səviyyədə bütün insan hüquqlarının və əsas azadlıqlarının realizə 

---

76 
olunması və həyata keçirilməsini təmin etmək məqsədilə zəruri olduğu hər bir konkret 
halda qeyri-müt
ənasib və əsassız yük olmayan zəruri və uyğun modifikasiya və düzəlişlər 
edilm
əsi deməkdir. 
BMT-
nin “Əlilliyi olan şəxslərin hüquqları haqqında” Konvensiyası: Bu 
Konvensiyanın məqsədi əlilliyi olan bütün şəxslər tərəfindən bütün insan hüquqlarının və 
əsas azadlıqlarının tam və bərabər səviyyədə həyata keçirilməsini həvəsləndirməkdən, 
müdafi
ə və təmin etməkdən, eləcə də onların ləyaqətinə hörmət edilməsini 
h
əvəsləndirməkdən ibarətdir. Konvensiyanın 24-cü maddəsi “İnklüziv təhsil hüququ” 
adlanır. 
Əlilliyi olan uşaqlar: “Əlilliyi olan uşaqlar” beynəlxalq termindir. Bu termin özlüyündə 
mübahis
əlidir və bəzən çaşdırıcı ola bilər. Bununla belə, bu termin tibbi modeli ehtiva 
ed
ən “xüsusi ehtiyaclar” diskursundan daha arzuediləndir. “Uşaqlar” termini doğulduğu 
andan 18 yaşına qədər hər kəsi ehtiva edir. 
Əlillik: “Əlilliyi olan şəxslərin hüquqları haqqında” BMT-nin Konvensiyasında əlilliyi olan 
şəxslər aşağıdakı kimi müəyyən edilir: “Müxtəlif maneələrlə qarşılıqlı təsir zamanı 
dig
ərləri ilə bərabər əsasda cəmiyyətin həyatında tam və səmərəli iştiraka mane olan 
sabit fiziki, psixi, 
əqli və ya hissiyyat pozuntularının olmasıdır” (Maddə 1). 
Əlilliyi olan şəxslər: Əlilliyi olan şəxslər müxtəlif maneələrlə qarşılıqlı təsir zamanı 
dig
ərləri ilə bərabər əsasda cəmiyyətin həyatında tam və səmərəli iştiraka mane olan 
sabit fiziki, psixi, 
əqli və ya hissiyyat pozuntuları olan insanlardır. 
Əlilliyin tibbi modeli: Əlilliyin tibbi modeli bəzi insanların və qurumların əlilliyi necə 
anlamasını və əlilliyi olan şəxslərlə necə davranıldığını izah edir, lakin əlilliyi olan şəxslər 
üçün inklüziv yanaşma hesab edilmir. Bu model əlilliyi olan şəxslərin “problem”in 
m
ərkəzinə gətirilməklə stereotipləşdirildiyini və ya onlar haqqında önmühakimənin necə 
yarandığını izah edir. Şəxs “qüsurlu”, “fərqli” və ya “qeyri-normal” hesab edilir və bu çox 
zaman c
əmiyyətdə damğalanmaya və ayrı-seçkiliyə səbəb olur. 

---

77