3.Azərbaycanda tunc və dəmir dövrləri
Tunc dövrü (e.ə. IV-II minilliklər). Qəbilə icmasının təsərrüfat həyatında böyük dəyişikliklərin baş verməsi və metal istehsalının təkmilləşməsi şəraitində e.ə. IV minilliyin sonlarında Azərbaycanda tunc dövrü başlandı. İcma təsərrüfatının yeni yaranmışsahələrindən biri metal istehsal olundu. E.ə. III minillikdə sənətkarlar misi əritməyi, mismərgümüş (arsen) qatışığından tunc almağı, bu ərintini qəliblərə töküb hazır məhsul əldə etməyi bacarırdılar. Onlar bu yolla daha möhkəm, davamlı və məhsuldar əmək alətləri, müxtəlif silahlar (baltalar, nizələr, xəncərlər) düzəldirdilər. Əkinçilik və maldarlıq məhsullarının tayfalararası miqyasda mübadiləsi də bu dövrdə meydana çıxmışdır.
Təxminən 2 min il davam edən tunc dövründə məhsuldar qüvvələr daha da inkişaf etmiş, təsərrüfatın bütün sahələrində və ictimai həyatda köklü dəyişikliklər baş vermişdir. Qəbilə icmasının dağılması və erkən dövlət qurumlarının yaranması prosesi də bu dövrdə başlamışdı. Tunc dövrü erkən, orta və son adlanan üç mərhələdən keçmişdir. Azərbaycan türkləri onunla öyünməlidirlər ki, Cənubi Qafqazın əsas eneolit və tunc dövrü mədəniyyətini onlar yaratmışlar. Cənubi Qafqazda tapılmış 150-dən çox eneolit və tunc dövrünə aid abidənin üçdə ikisindən çoxu Azərbaycanın payına düşür.
Dostları ilə paylaş: |
