Atmosfer havasınm çirkiənməsi Atmosfer havasının çirklənməsi dedikdə, onun tərkib və xassələrinin
insanların və heyvanların sağlamlığna, bitki və ekosistemlərin vəziyyətinə neqetiv
təsir göstərən istənilən dəyişiklikləri nəzərdə tutulur.
Atmosfer çirklənmələri təbii və antropogen olmaqla iki qrupa bölünür.
Atmosferin təbii çirklənməsi əsasən kosmik tozların hesabına baş verir. Kosmik
tozlar isə atmosferdən keçərkən yanmış meteoritlərin qahqlqrından əmələ gəlir.
Yerə ildə 2...5 mln. tona qədər belə toz düşür. Təbii tozlar yer atmosferinin daimi
tərkib hissəsidir. Bunlar əsasən ıo - ıo - sm radiuslu, havadan asılı hissəciklərdir.
Təbii tozlar üzvi və qeyri-üzvi mənşəli olur. Onlar əsasən dağ süxurları, torpağın
dağılaraq külək vasitəsilə səpələnməsi, vulkan püskürməsi və sairə nəticəsində
yaranır. Digər mənbə isə susuz səhralardan atmosferə qalxan tozlardır.
Atmosferin antropoqen çirklənmələri isə insanların təsərrüfat - istehsalat və
istehlak fəaliyyəti nəticəsində baş verir.
Antropogen çirklənmələr miqyasına görə yerli reqional və qlobal olur.
Əsas atmosfer çirkləndiriciləri – kükürd 2-oksid (SO
2
), karbon oksid (CO) və
bərk hissəciklərdir. Onların payına atmosfer çirkləndiricilərinin 98%-i düşür. Əsas
çirkləndiricilərin illik həcmi 500 mln. tona qədərdir.
Ən təhlükəli atmosfer çirklənməsi isə radioaktiv çirklənmədir. Məsələn,
Xirosimaya atılmış atom bombası atmosferə 0,74 kq radionuklid səpmişdirsə,
Çernobl atom elektrik stansiyasındakı texnogen qəza zamanı bu göstərici 77 kq
olmuşdur.
