Insho yozishni o'rgatishda integratsion ta'lim metodidan foydalanish reja: Kirish

Integratsiya - ta'lim jarayonini optimallashtirish vositasi

Davlat ta`lim standartlari qabul qilingach ta`lim mazmunini qisman yangilanadi. Davlat ta`lim standarti talabalari asosida yangi o`quv dasturlari va darsliklar ishlab chiqildi. Lekin kuzatishlar shuni ko’rsatadiki o`quv rejasida o`quv predmetlarining soni ortib ketgan. Bugungi kunga esa o`quv rejasida 27 ta o`quv fani mavjud. Shu o`rinda bir savol tug`iladi. O`quv fanlari miqdorini ko`paytirish orqali o`quvchining bilim darajasini oshirishga erishilayaptimi? Yo`q albatta!

1. 
   O`quv fani ko`paygan sari o`quvchilarga taqdim etiladigan bilimlar maydalashib bormoqda.
   
2. 
   O`quv darsliklarda takror materallarning miqdori ortmoqda.
   
3. 
   O`quvchining ijtimoiy tajribasida kirmay qolayotgan bilim va tushunchalar ko`paymoqda.
   
4. 
   DTS lari bilan o`quv dasturlari orasida nomunofiqlik vujudga kelmoqda.
   

5. DTSda 4ta ta`lim sohasi ya`ni “ona tili”, “matematika”, “tabiat”, “inson va jamiyat” ta`lim sohalari berilgan bugungi kunda o`quv rejasi 10ta o`quv predmeti mavjud. Singapur ta`lim tizimida boshlang`ich siniflar uchun 4ta o`quv predmeti mavjud ekan. Ular “ona tili”, “matematika”, “estetika”, hamda “jismoniy tarbiya”. Ta`lim jarayonida muayyan o`quv fani “ona tili”, “tarix”, “adabiyot” kabilarga oid bilimlar bilan xalqning ijtimoiy tajribasi, til boyligi, manaviy, manaviy qadriyati bilim va tushunchalar shaklida o`rnatilishi lozim.
Amaldagi ta`lim jarayonini tahlil qilish natijalari shuni kursatadiki, u yoki bu o`quv fani mazmunida o`quvchining tajribasiga kirmay qolgan bilim va tushunchalar mavjud. Buning asosiy sababi o`quv fanining mazmuni uta murakkab yoki soda ekanligidadir. Agar o`quv matereali murakkab bo`lsa, o`quvchi uni to`liq uzlashtirishga qiynaladi. Bugungi kunga kelib jaxondagi mamlakatlarning 70% ta`lim tizimida entigrativ xarakterdagi o`quv dasturlari va darsliklardan foydalanib kelmoqda. Har bir mamlakat ayni shu davlatning ta`lim tizimiga quyilgan buyurtmaning tabiatdan kelib chiqqan holda joriy qilib kelmoqda. Buyuk Biritaniya ta`lim tizimida entigratik fanlar joriy qilingan bo`lsa, Koreya va Shveytsariyada entegratsiyalashgan fanlar yoki alohida o`quv predmetlari kong va Germaniyada ham alohida fanlar, Vengriyada madaniy yunalishdagi o`quv predmetlari, inson va tabiat entegratik fanlar Niderlandiyada alohida o`quv predmetlari mujassamlashtirilgan holda o`qitiladi.
DTS“ona tili”, “matematika”, “tabiat”, “inson va jamiyat” ta`lim sohalari belgilab berilgan. Ta`lim jarayonini intigartiv dasturlar va darsliklar asosida tashkil etish orqali o`quv- biluv jarayoni natijasida samaradorlikka erishish nazarda tutiladi. Intigratsiyaning turli darajalarda foydalanish maqsadga muofiqdir.
1. Mavzularni ketma- ket taqdim etish asosidagi intigratsiya. Bunda o`quv matereallarini Insho qilishda konsentrizim prinsipiga amal qilinadi, ya`ni oldingi o`quv matereali keyingisini to`ldiradi.
2. O`quv dasturlarida o`zaro uyg`unlashgan nuqtalarni vujudga keltirishga asoslangan integratsiya. Bunda ham takror tarzda beriladigan taftalogiya asosidagi o`quv materiallarining oldini olish uchun dasturlarda mavzular aro uyg`unlikni ta`minlash muhim ahamiyatga ega.
3. Modullashgan integratsiya; bunday intigratsiya doirasida turdosh o`quv fanlariga oid bilim va tushunchalar bir tizimga solingan holda, uzviy tarzda o`quvchilarga taqdim etiladi.
4. Integrativ dasturlar ushbu tipdagi dasturlar bir necha o`quv predmeti yoki o`quv fanlariga oid mavzularni nazarda tutadi. Bugungi kunga kelib o`quv rejasida o`quv predmetlarining soni maksimum ko`payib ketgan. Bunday tipdagi dasturlar yaratishga kuchli ihtiyoj sezilmoqda. Dastur va darsliklarni o`rganish, tahlil qilish natijalari shuni ko`rsatadiki boshlang`ich siniflarda yo`l harakati qoidalari, odob noma, Konstitutsiya saboqlariga oid tushunchalarni yagona holda “ona tili”, “o`qish” dasturlariga uyg`unlashotirish lozim.
5. Mavzular aro intigratsiya bir kurs doirasida beriladigan o`quv matereallari boshqa bir kurs doirasidagi mohiyatidagi yaqin bo`lgan matereallari uyg`ulashtiriladi. Ta`imda entegratsiyani amalgam oshirish ham iqtisodiy jihatdan ham pedagogik jihatdan muhim ahamiyatga ega. Dasturda o`quv fani mazmunining maksimum dara jasi hamda sinfma- sinf belgilab berilgan DTS asosida o`quvchining bilim hamda tayorgallik darajasiga qo`yiladigan minimum talablar o`z ifodasini topadi.
5-9 sinf o`quv dasturlari jiddiy islohga muhtoj
1. Ona tili va o`qish fanlari mazmunida umumiy kompanentlar nutq o`stirish milliy va umuminsoniy muloqot madaniyati miyorlarini mashiqlar hikoyalar orqali yetkazish nazarda tutilganda “odobnoma”, “Atrofimizdagi olam”, “Iqtisodiy bilim asoslari”, “Konistutsiya saboqlari” darslariga ehtiyoj qolmaydi.
2. 5-9 sinflarda ham “ona tili”, “adabiyot”, “tarix”, “davlat va huquq aso slari” kabi o`quv fanlari uyg`unlashtirish saboqlari optimallashtirish nuqtai nazardan samaralidir.
5-9 sinflarda o`quv fanlarini intigratsiyalash natijasida o`quv rejasiga ijtimoiy gumanitar fanlarni kiritish mumkin. Bunda birinchi navbatda o`quv materallarining mazmun jihatdan boy va ko`p mamlakatlarning ta`minlash muhim ahamiyatga ega. Integrasiyaning u yoki bu darajasini ta`lim jarayonida qo`llash natijasida o`quvchining vaqti va kuchi tejaladi, uning bilish imkoniyatlari kengayadi. Ota- onalarning hamda davlatning o`qish jarayoniga sarflaydigan mablag`ini iqtisod qilish imkoniyati vujudga keladi. Mavzular aro integratsiya asosida o`quv biluv jarayoni natijalarini istiqbollik qilish mexanizimlari yaratiladi. O`quv biluv jarayoni integral dasturlar asosida tashkil etish sohasidagi xalqaro tajribalarda keng foydalanish uchun qulay imkoniyatlar tug`iladi.

Xulosa
Xulosa qilib aytganda, asosiy qismda keltirilgan har bir tezis uchun qilingan barcha xulosalar birlashtirilgan. o‘quvchi keltirilgan dalillar asosida mantiqiy xulosaga kelishi kerak. Agar kirish qismining maqsadi o‘quvchini qiziqtiradigan bo‘lsa, unda so‘nggi jumlalarning maqsadi umumiy rasmga yaxlitlikni qo‘shish, asarni o‘quvchining xotirasida qoldirish va tezkor aks ettirishdir.
Inshoning insho bilan farqi inshoni to‘g‘ri yozish oddiy insho yozishdan farq qiladi. Shuning uchun, agar vazifa insho yozish bo‘lsa, unda uni janrning qolgan qismidan ajratib turadigan xususiyatlarini hisobga olish kerak.
Badiiy asar tahlil qilingan inshodan farqli o‘laroq, insho muallifning nuqtai nazarini va ko‘rib chiqilayotgan muammoga nisbatan pozitsiyasini o‘z ichiga oladi.
Shuningdek, inshoning inshodan ajralib turadigan xususiyatlaridan biri bu uning paradoksidir, ya'ni maqsad o‘quvchilarni hayratda qoldirish, yorqin tasvirlar, aforizmlar va paradoksal iboralar yordamida uni hayratda qoldirishdir.