International Journal of Finance and Digitalization

Tadqiqot metodologiyasi 
Dastlab ishlab chiqarish sanoatida bankrotlik ehtimolini baholash uchun 
ishlab chiqilgan Altman z-score har biri o‘ziga xos moliyaviy xususiyatni 
o‘lchaydigan turli xil moliyaviy ko‘rsatkichlardan foydalanadi.Z-score modelining 
maqsadi kompaniyaning moliyaviy barqarorligini o‘lchash va kompaniyaning 
bankrotlik to‘g‘risida ariza berish yoki yaqin kelajakda, ya'ni ikki yil ichida qayta 
tuzilishga muhtoj bo‘lish ehtimolini aniqlashdir. 

---

 
 
 
 
International Journal of Finance and Digitalization 
www.ijfd.uz
ISSN: 2181-3957 
Vol. 2 Issue 01, 2023 
International Journal of Finance and Digitalization 
Email: [e-mail]
Ko‘pincha kredit tahlilining bir qismi sifatida qo‘llaniladi, ya'ni kreditorlar 
yoki qiyin ahvolda bo‘lgan investorlar o‘zlarining salbiy tavakkalchiliklarini 
himoya qiladilar - birlashtirilgan moliyaviy koeffitsientlar kompaniyaning asosiy 
operatsion kuchini, likvidlik holatini, to‘lov qobiliyatini, foyda marjasini va 
leverageni tahlil qiladi va ularni umumiy ballga birlashtiradi. 
Z-sсoreni hisoblashning 5 komponenti mavjud. Bu komponentlar 
quyidagicha tavsiflashimiz mumkin: 
X1 = Aylanma kapital ÷ Jami aktivlar 
• Aylanma mablag‘larning umumiy aktivlarga nisbati kompaniyaning qisqa 
muddatli likvidligini o‘lchaydi. 
X2 = Taqsimlanmagan foyda ÷ Jami aktivlar 
• Taqsimlanmagan foydaning jami aktivlarga nisbati kompaniyaning 
operatsiyalarni moliyalashtirish uchun qarzni moliyalashtirishga bo‘lgan 
bog‘liqligini o‘lchaydi, shuning uchun yuqori koeffitsient kompaniya o‘z 
faoliyatini qarzlar emas, balki o‘z daromadlari orqali moliyalashtirishi 
mumkinligini ko‘rsatadi. 
X3 = EBIT ÷ Jami aktivlar 
• Operatsion daromadning jami aktivlarga nisbati kompaniyaning o‘z aktivlaridan 
foydalangan holda operatsion foyda olish qobiliyatini o‘lchaydi, ya'ni yuqori nisbat 
kattaroq foyda va aktivlardan foydalanish samaradorligini ko‘rsatadi.