30
IJLET 2018, Volume 6, Issue 2
International Journal of
Languages’ Education and Teaching
Volume 6, Issue 2, June 2018
öğretmenlerindendir. O da heyecanlı ve idealist bir öğretmendir. Bu öğretmenlerin yetiştikleri
kurumlar hakkında, romanlarda etraflıca bir bilgi verilmemektedir. Fakat kız muallim mekteplerinin
önemli okullar olması nedeniyle, buralara atanan Celâl ve Halit öğretmenlerin, tezimizin giriş
bölümünde belirtilen ve yüksek öğretmen okullarının başlangıcı sayılan "Dârül Muallimîn-i Âliye"den
mezun oldukları söylenebilir.
Reşat Nuri'nin Çalıkuşu romanındaki (B...) vilayeti Dârülmuallimât'ının babacan müdürü Recep
Efendi, Yeşil Gece romanındaki Sarırova Emir Dede İptidaîsi muallimlerinden ateşli bir vatanperver
olan Rasim Öğretmen, Sarıova İdadîsi Fransızca ve hesap öğretmeni Mehmet Nihat Efendi, Gizli El
romanındaki haydut kılıklı öğretmen ve Akşam Güneşi romanın aslî kahramanı olan Nazmi'nin,
Galatasaray Lisesindeki öğretmeninin yetiştikleri kurumlar hakkında yine sözü edilen romanlarda
yeterli bir bilgi verilmemektedir. Sadece, Dudaktan Kalbe romanının aslî kahramanı olan ve musikiye
olan düşkünlüğü nedeniyle, İstanbul rüştiye mekteplerinde musiki muallimliği yapan Hüseyin
Kenan'ın, mühendis olduğundan söz edilir.
İncelediğimiz devir Türk romanındaki öğretmenlerden bir kısmının yetiştiği diğer bir kurum da
medreselerdir. Zira Osmanlı eğitim sistemi içerisinde medreseler önemli bir yer tutmaktadır. Mahalle
mektebi hocalarından, kadı ve müderrislere kadar, ilmiye sınıfının çoğunluğu buralardan
yetişmekteydi. Devletin yıkılmaya yüz tuttuğu son zamanlarında, birçok müesseselerde olduğu gibi
medreselerde de bozulma ve yozlaşma dikkat çekmektedir. Yine insan unsurunun bozduğu sistemin
bir parçası olarak medrese kökenli eğitimciler, Batı’dan alınan (özellikle Fransa) yeni usul eğitim
tarzına ayak uydurmakta zorlanmışlardır. Kısacası devlet bürokrasisindeki yaşanan kargaşa, Maarif
teşkilatını da, eğitim kurumlarını da olumsuz etkilemiş, sistem bir türlü tıkır tıkır çalıştırılamamıştır.
Araştırma konumuzda medrese kökenli eğitimciler içerisinde ilk dikkatimizi çeken, Hâlide Edip'in
Sinekli Bakkal romanındaki aslî kahraman Rabia'nın, ilk hocası İlhami Efendi'dir. İlhami Efendi,
Rabia'nın hem dedesi hem de ilköğrenim hocasıdır. Kızı Emine'nin, İstanbul Bakkaliyesinin sahibi
Mustafendi'nin yeğeni Tevfik'e kaçmasından ağzı yanan İlhami Efendi, torunu Rabia'yı mahalle
mektebine göndermez. Onun ilk eğitimini kendi eline alır.
Rabia'yı dinî musiki konusunda eğiten asıl hocası ise Vehbi Dede'dir. Bir Mevlevî müzisyen olan
Vehbi Dede, halim selim bir insandır. Bu engin hoşgörülü hoca, dinî musikide bir üstattır.
Reşat Nuri Güntekin'in romanlarındaki medrese kökenli öğretmenlerin yetiştikleri kurumlar
hakkında yazar, fazla bir derinliğe girmez. Ancak onların medrese eğitimi görmüş olduklarını yine bu
şahısların kimlik ve kişiliklerinden anlıyoruz. Bunların ilki Çalıkuşu romanındaki, (B...) vilâyeti
Dârülmuallimâtı Musiki Muallimi Şeyh Yusuf Efendi'dir. Aslında bir Mevlevî şeyhi olan Yusuf
Efendi, aynı zamanda meşhur bir bestekârdır. Büyük bir musiki kabiliyeti olan Yusuf Efendi'nin,
Mevlevî dergâhında iyi bir eğitim aldığı muhakkaktır.
Damga romanının aslî kahramanı olan İffet, ilk önce iki hocadan ders alır. Bunların birincisi
konaklarının yakınındaki taş mektebin hocasıdır. İkincisi de paşa babasının özel olarak tuttuğu
Mahmut Efendi'dir. Bu hocalar da medrese geleneği içerisinde yetişmiş tevazu ve irfan sahibi birer
âlim kişilerdir.
|