Introduction to Control Engineering

Nazariy Mexanika

11-Mavzu

Mexanik tizimlar massasi. Tizim massalar markazi va uning koordinatalari. Inersiya momenti.

N1
N1
S
F1ishq
0
x
z
F1ishq

REJA:

• Mexanik sistema. Ichki va tashqi kuchlar.
• Mexanik sistema massasi va massa markazi.
• Inersiya momenti.
• Parallel o‘qlarga nisbatan inertsiya momentlari. Gyuygens-Shteyner teoremasi.
• Bir jinsli ba’zi bir jismlarning inertsiya momentlari

Mexanik sistema. Ichki va tashqi kuchlar.

Harakatlari o‘zaro bir-biriga bog‘liq bo‘lgan moddiy nuqtalar sistemasi mexanik sistema deyiladi. Mexanik sistema erkin va bog‘langan holatda bo‘lishi mumkin.

Mexanik sistema nuqtalarining harakati hech qanday sabab bilan chegaralanmagan, ya’ni nuqtalar orasidagi bog‘lanishlar o ‘zaro ta’sir kuchidan iborat bo‘lsa, mazkur sistema erkin sistema bo‘ladi.

Mexanik sistema nuqtalarining harakati biror sabab bilan chegaralangan, ya’ni mazkur sistema nuqtalariga bog‘lanishlar qo‘yilgan bo‘lsa, u bog‘lanishdagi sistema deb ataladi.

Sistemaning ixtiyoriy ikki nuqtasi orasidagi masofa o‘zgarmay qolsa, u о'zgarmas sistema deb ataladi. Bunday sistemaga qattiq jism misol bo‘la oladi.

Mexanik sistema. Ichki va tashqi kuchlar.

Mexanik sistemaga ta’sir qiluvchi kuchlar shartli ravishda ichki va tashqi kuchlarga ajratiladi.

• Mexanik sistemani tashkil etuvchi nuqtalarning o‘zaro ta’siri ichki kuchlar deyiladi.
• Mexanik sistema tarkibiga kirmaydigan jism (nuqta)lar tomonidan qo‘yilgan kuchlar tashqi kuchlar deb ataladi.

Ichki kuchlar Fi , tashqi kuchlar Fe , shuningdek, ichki kuchlar bosh vektori Ri, tashqi kuchlar bosh vektori Re bilan belgilanadi.