Investitsiya loyihalari tahlili

4.3.A nnuitetning kelgusi qiym ati
Investitsiya loyihalarini m oliyaviy-iqtisodiy baholash tam oyillarini 
yaxshiroq tushunib olish uchun m oliyaviy operatsiyalam ing yana bir, 
kelajakda m a’lum summani to ’plash uchun h ar yili pul m ablag’lari to ’lab 
borilishini k o ’zda tutuvchi turini tahlil qilib k o ’rishim iz zarur. A nnuitet 
(ingl. annuite-yillik to ’lov) deb nom lanadigan bu turdagi operatsiyalarga 
am ortizatsiya fondini jam g'arish, ya’ni asta-sekin eskirgan asosiy fondlar 
o ’m iga yangisini sotib olishga etarli b o ’lgan pul summ asini ja m g ’arish 
m isol b o ’la oladi. A sosiy vositalarning qiym ati ju d a yuqori b o ’lganligi 
sababli to ’liq eskirib b o ’lganida ularni faqat jo riy yilda olingan foyda 
hisobigagina yangilab b o ’lmaydi. B unday holatdan qutulishning birdan- 
bir to ’g ’ri y o ’li am ortizatsiya fondlarini shakllantirib borishdir. Bu 
m exanizm shunchalik m uhimki, butun dunyo m am lakatlari tom onidan tan 
olinadi va am ortizatsiya sum m asi soliqqa tortilm aydi.
Am m o am ortizatsiya ajratmalari ular uchun belgilangan vazifani 
bajarishlari uchun, m enejerlar hozirda qilinayotgan m a’lum m iqdordagi 
ajratm alar hisobiga kelajakda qanday sum m aga ega b o ’lishlarini bilishlari 
kerak. B unday hisob-kitoblam i 1-form ula yordam ida bajarish m um kin 
b o ’lsa-da, elektron jadvallar va m axsus m a’lum otnom alardan foydalanish 
ancha qulayroq usul hisoblanadi.
M isol. Aytaylik, siz har yilning oxirida 1 mln. so ’m dan 3 yil 
davom ida 10% stavka bilan bankdagi m axsus hisobvaraqqa m ablag’ 
o ’tkazib bordingiz. 3 yildan so ’ng siz qanday sum m aga ega b o ’lasiz? 
Birinchi yil o ’tkazilgan m illion so ’m bankda 2 yil turadi, ikkinchi millon 
so ’m esa 1 yil turadi, uchinchi m illion esa uchinchi yil oxirida o ’tkazilgani 
uchun ham foiz ishlashi nuqtai nazaridan bankda hech qancha m uddat 
turm aydi. Kelgusi qiymatni hisoblash formulasi yordam ida har bir 
o ’tkazm a uchinchi yil oxiriga qadar qanday m iqdorgacha o ’sib borishini 
va ularni q o ’shib, shu m uddatda qancha m iqdordagi m ablaqqa ega
68

---

b o ’lishim izni topamiz.
1-jadval