Investitsiya loyihalari tahlili

13.4 L oyihalam ing qaltislikka chidam liligi tahlili
L oyihalam ing qaltislikka chidam liligi - bu loyihanig zarar k o ’ra 
boshlash im koniyatidan qanchalik uzoqligini k o ’rsatuvchi ko ’rsatkichdir. 
Y A ’ni loyihaning rejalashtirilgan yoki m avjud darajasidan ahvol qanchalik 
yom onlashganda ham loyiha zarar keltirm asligidir. Demak, bu oraliq 
qancha uzoq b o ’lsa loyihanig qaltisga chidam liligi shuncha yuqori b o ’ladi. 
Buni aniqlashda quyidagi uchta k o ’rsatkichdan foydalaniladi:
171

---

1. 
Zararsizlik nuqtasi (break-even point);
2. 
Xavfsizlik chegarasi (margin o f safety);
3. 
Ichki daromad stavkasi (internal rate o f return).
Z ararsizlik nuqtasi m iqdorda =FC
/ 
P-V C U
( 24-formula):
P (PRICE) -b ir birlik mahsulot bahosi;
FC (FIXED COSTS) - doimiy xarajatlar;
VCU (VARIABLE COSTS PER UNIT) - bir birlik xarajatga 
qilinadigan o ’zgaruvchi xarajatlar.
Zararsizlik nuqtasi shunday ishlab chiqarish nuqtasiki, unda qancha 
birlik mahsulot ishlab chiqarilsa, loyiha uchun foyda ham zarar ham 0 ga 
teng bo’ladi. Demak firma o’z xarajatlarini qoplashi uchun kamida 
zararsizlik nuqtasigacha mahsulot ishlab chiqishi kerak( 25-formula):.
X avfsizlik chegarasioraii/i =
= (Q - Q
be
 / Q )*100%
Q -kutilayotgan sotish miqdori;
Q b e
- zararsizlik nuqtasidagi sotish miqdori.
Xavfsizlik chegarasi loyiha zarar ko’rishni boshlaydigan miqdordan 
qanchalik uzoqdaligini foiz ko’rsatkichida ko’rsatadi. Demak, sotish hajmi 
uzog’i bilan necha foizga kamayganda ham firma zarar ko’rmay ishlaydi. 
Bu ko’rsatkichning yuqori bo’lishi loyihaning qaltisga chidamliligi 
darajasi ham yuqori bo’lishini bildiradi.
Ichki darom ad stavkasi( 
26-formula):.