Ipf – B05 analiTİk həNDƏSƏ

 
FƏSİL 5. RİYAZİ MODELLƏŞDİRMƏNİN ƏSASLARI 
Riyazi model anlayışı. Riyazi modellərə qoyulan tələblər. Modellərin sadəliyi 
və adekvatlığı. Riyazi modellərin təsnifatı. Struktur və funksional modellər. Diskret 
və kəsilməz modellər. Xətti və qeyri-xətti modellər. Riyazi modellərin 
xəttiləşdirilməsi. Determinik və stoxastik modellər.
 
Riyazi modelləşdirmə məsələsinin qoyuluşu. Analiz və sintez məsələləri. 
Təyinedici münasibətlər. Emprik düsturların seçilməsi. Obyektlərin oxşarlığı. 
Ölçülərin analizi. İstilikkeçirmə, diffuziya proseslərinin riyazi modellərinin 
qurulması. Struktur və parametrik sintez məsələlərinin qoyuluşu və həlli.
Təbii neyronun modeli və süni neyronun riyazi modeli. Bir və çoxlaylı neyron 
şəbəkələr. Neyron şəbəkələrin öyrədilməsi məsələsinin qoyuluşu. Öyrətmə üsulları. 
Xətanın arxaya yayılması (Backpropagation) üsulu. Neyron şəbəkələrin intelllektual 
sistemlərdə tətbiqi.
 
Diferensial tənliklərə gətirilən məsələlər. Təbiət hadisələri: Populyasiya 
modelləri, ekologiya. Radioaktiv tullantılar, Kepler qanunları, Nyutonun cazibə 
qanunu. İstilikkeçirmə və diffuziya prosesləri. Dalğa prosesləri: simin kiçik rəqsləri, 
membranın rəqsləri, nazik milin və lövhənin rəqsləri. Riyazi fizikanın tərs məsələləri 
və həll üsulları. Requlyarlaşdırma üsulları. 
Sadə populyasiya modelləri. Ekologiya haqqında ümumi məlumat. Ekologiya 
və populyasiyalar. Təcrid edilmiş populyasiya modelləri. Maltus və Ferhülst 
modelləri. Fibonaççi və Lesli modelləri. İki bioloji növün birgə yaşayış modeli. Eyni 
yemlə qidalanan iki bioloji növün birgə yaşayış modeli. 

---

13 
 
IV BÖLMƏ. TƏDRİS-METODİK VƏ İNFORMASİYA TƏMİNATI. 
ƏDƏBİYYAT 
 
Ədədi üsullara aid: 
1. Əhmədov R. Ədədi Üsullar, (Dərslik), Baku, 2008 
 
2. Самарский А.А.Теория разностных схем. М.: Наука, 1977, 656 с. 
3. Qasımov S., Qasımov Q. “Ədədi üsullar-2: fərq sxemlərinin qurulması və fərq 
tənliklərinin həll üsulları, 2017
4. Ə.M.Məmmədov. “Hesablama riyaziyyatı”. Bakı, 2010. 
5. Y.C.Məmmədov. “Təqribi hesablama üsulları”. Bakı,1986. 
6. Qasımov S.Y. Riyazi analizin və cəbrin ədədi üsulları. B. ADNA nəşriyyatı, 
2015. 
7. Abdullayev V.M. Ədədi üsullar. I hissə, Dərs vəsaiti. Bakı, 2019, 452 s. 
8.Самарский А.А., Гулин А.В. Численные методы математической физики.М.: 
Научный мир, 2003. 316 с.
9. Самарский А.А., Гулин А.В. Численные методы. М.: Наука, 1989.- 432 с. 
10. Березин И.С., Жидков Н.П. Методы вычислений, том 1 (2-е изд.). М.: 
Физматлит, 1962 - 464 с 
11. Березин И.С., Жидков Н.П. Методы вычислений, том 2. М.: Физматлит, 
1959 - 620 с. 
12. Бахвалов Н.С. Численные методы. М.: Наука, 1975