Iqtidorli bolalar bilan ishlash texnologiyasini takomillashtirish boqiyeva Nozimaxon 2-kurs magistranti

---

32 
IQTIDORLI BOLALAR BILAN ISHLASH TEXNOLOGIYASINI 
TAKOMILLASHTIRISH
Boqiyeva Nozimaxon
2-kurs magistranti 
Ilmiy rahbar: ADPI katta o‘qituvchisi
PhD. Qodirova Buzulayho Turg‘unovna 
 
Annotatsiya: Maqolada iqtidorli o‘quvchilarni erta aniqlash va iqtidorini ro‘yobga 
chiqarishning maqsad va vazifalari hamda omillari, jarayonlari haqida fikr-mulohazalar 
keltirilgan. 
Kalit so‘zlar:
iqtidorli o‘quvchi, yosh izlanuvchi, ta’lim jarayoni, omil, boshqaruv 
faoliyati, iqtidor, ilmiy. 
KIRISH 
Iqtidorli yoshlarni barvaqt aniqlash va ularning iqtidorini ro‘yobga chiqarishda jahon 
miqyosidagi buyuk kashfiyotlarni jamiyatimizning negizini tashkil etadigan buyuk 
allomalarimiz merosiga tayangan holda bugungi zamon talabalaridan kelib chiqib, xalq 
farovonligiga xizmat qiladigan buyuk kashfiyotlar yaratish ko‘nikma va malakalarini hosil 
qilish muhim ahamiyat kasb etdi. 
Bilimli, iqtidorli bola nafaqat o‘zining, balki xalq, millatning ham kelajagini 
belgilaydi. Iqtidorli yoshlar O‘zbekiston Respublikasining ijtimoiy va iqtisodiy 
taraqqiyotining hamda uning jahon hamjamiyatida munosib o‘rin egallashini ta’minlovchi 
muhim omil hisoblanadi. 
ADABIYOTLAR SHARHI 
Shu o‘rinda «Iqtidorli yoshlar kimlar?» degan savol paydo bo‘ladi. «Iqtidor» arabcha 
«qodir bo‘lmoq», «qila olmoq», shaxsning ijodiy xususiyati va aqliy faoliyatini 
anglatadigan tushuncha, shuningdek, iqtidorli yoshlar maqsadga intilish, qat’iyatlilik va 
mehnatsevarlik kabi fazilatlari hamda ijodiy faoliyat bilan shug‘ullanish istagining 
kuchliligi bilan ajralib turadilar. Iqtidorli o‘quvchilarni izlash, aniqlash va tarbiyalashning 

---

33 
asosiy maqsadi respublikaning ilmiy va ijodiy salohiyatini rivojlantiruvchi intellektual 
salohiyati bor yoshlarni tayyorlash, yordam berish, iste’dod sohiblariga bilimning tegishli 
sohalari va fanning aniq yo‘nalishlari bo‘yicha o‘z qobiliyatlarini namoyon etish va 
rivojlantirish hamda ulardagi noyob iste’dodni ro‘yobga chiqarish uchun imkoniyatlar
yaratishdan iboratdir. Bir so‘z bilan aytganda, ta’lim muassasalarida o‘quvchilar 
shaxsining rivojlanishi, ularning qiziqishlari, iqtidorlarini ro‘yobga chiqishi, mustaqil bilim 
olishlariga va ijodiy mehnat qilishlariga shart-sharoit yaratish lozim. Shuning uchun ham 
davlat iste’dodli yoshlarni alohida qo‘llab-quvvatlaydi. Ta’lim muassasalarining iqtidorli 
o‘quvchilari maxsus psixologik va pedagogik test o‘tkazish orqali aniqlanadi. Bunday 
o‘quvchilarni maqsadli hayotga yo‘llashda ta’lim muassaslarining vazifalari quyidagilardan 
iboratdir: 
iqtidorli o‘quvchilarning intellektual salohiyati, chuqur bilim olishi va qobiliyatlarini 
rivojlantirishga alohida e’tibor qaratish; 
malakali o‘qituvchilarni iqtidorli o‘quvchilar bilan individual (yakka tartibda) 
ishlashga safarbar qilish; 
ilm-fan taraqqiyotining ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha ilmiy jamiyat ishlariga iqtidorli 
o‘quvchilarni keng jalb etish; 
iqtidorli o‘quvchilar bilan ishlashda maktabda iqtidorli o‘quvchilar haqidagi 
ma’lumotlar banki va ularni doimiy tashxislash monitoringini shakllantirish; 
ular bilan ishlashning ilg‘or pedagogik texnologiyalarini aniqlash; 
oliy ta’lim muassasalari, o‘rta-maxsus kasb-hunar ta’limi tizimida faoliyat 
yuritayotgan yetuk mutaxassislar bilan hamkorlik qilish [1].