"İqtisadiyyat" qəzeti yarandığı
Yüklə 9,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 190 №-li məktəbin direktoru, Respublikanın əməkdar müəllimi Afət Bakıxanova
- S.ÇILĞIN “İqtisadiyyat” qəzeti N41, 5 oktyabr 2006-cı il
- Qənirə Əmircanova pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru, əməkdar müəllim Xalq Yazıçımız İlYas ƏfƏndİYeV
|
Əfəndiyev görkəmli nasir, dramaturq və ədəbiyyatşünas alimdir. Uzun müddət «Vətən» cəmiyyətinin sədri, Yazıçılar Birliyin katibi olmuş Elçin həm də gör kəmli dövlət xadimidir. O, Respubli- ka Baş Nazirinin müavini vəzifəsində çalışır. Kiçik oğlu timuçin Əfəndiyev tanınmış ədəbiyyatşünas - alim, profes- sor dur. O, uzun illərdir ki, Ə.Hüseyn- zadə adına Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində çalışır, indi həmin Uni- versitetin rektorudur. İ.Əfəndiyev ata və ana fədakarlığı ilə böyütdüyü övladlarına bağlı bir insan idi. O, oğulları ilə fəxr edir, onların uğurları, ailə səadəti ilə fərəhlənir, baba sevinci ilə yaşayırdı. Yazıçının nəvələri də yəqin ki, Əfəndiyevlər ailəsinin şan- şöhrətini daha da ucaldacaqlar.
4 Azərbaycan dramaturgiyasının və nəsrinin qüdrətli nümayən dəsi İlyas Əfəndiyevdən söz düşəndə yadıma tələbə ol duğum illər düşür. ADU- nun Filologiya fakültəsinin I kur- sunda oxuyurdum. Bir gün qrup yoldaşlarımdan biri auditoriyaya “Kommunist” qəzetini gətirmişdi. Dedi ki, burada İ.Əfəndiyevin “Kör- püsalanlar” povestindən bir parça ve ri lib. Ardı da sabah olacaq. O gün bütün qrup yoldaşlarım yazını ox- udular. Mən hər gün “Kommunist”in çıxmasını gözləyirdim. Qəzetdən o hissəni hər gün kəsib, alboma yapışdırıdım. Kim bizə gəlsəydi, albomu or taya qoyub, oxumalarını təkid edirdim. Elə bil ki, bu əsəri təb liğ etmək mənə tapşırılmışdı. Oxuyanlar da əsəri çox bəyə nir dilər. Beləliklə, mən İ.Əfən diyevin fanatına çevrildim. Onun yaradıcılığını daim iz lə yirdim. İstəyirdim ki, onun əsə rini birinci mən oxuyum.Bu barədə tələbə yoldaşlarımın içində birinci rəy deyən mən olum. O illərdə, elə bil ki, biz mütaliə ilə nəfəs alırdıq. Bəzən elə əsərlər olurdu ki, kitabı bir gecəlik alıb, səhərədək oxuyub qurtarırdıq. Çünki, yoldaşlarımız kitabı gözləyirdilər. Mən universiteti bitirib, müəllim oldum. Həmişə şagirdlərimə deyirəm ki, kimin bədii ədəbiyyat oxumağa həvəsi yoxdursa, İ.Əfəndiyevi oxusun. Onun qəhrəmanı ilə təkbətək qalıb, onların daxili aləminə nüfuz etmək insanı zənginləşdirir, ona böyük zövq verir. 60-cı illərin axırı idi. Ailə qurmuşdum. Övladımın ad günündə qohum- lar ailənin qonağı idilər. Onların içində qızımın əmisi – hal-hazırda respublikanın xalq artisti, prezident təqaüdçüsü Muxtar Maniyev də var idi. O yoldaşıma iki bilet bağışladı. Bu, dramada İ.Əfəndiyevin “Sən həmişə mənimləsən” əsərinin premyerasına idi. Muxtar qeyd etdi ki, baş rollarda Əli Zeynalovla Teatr institutunun tələbəsi Amaliya adlı bir qız oynayır. Biz tamaşaya getdik. Əsər mənə çox təsir etmişdi. İstər aktyorların oyunu, istərsə də mövzu çox gözəl idi. An- caq mənə çatmayan o idi ki, nə üçün Həsənzadə Nargilə ilə evlənmədi? Axı Nargilə atılmış bir qız idi. Onun Həsənzadəyə ehtiyacı var idi. Həsənzadənin dünyasını dəyişmiş həyat yoldaşının ruhu da Həsənzadəyə xeyir-dua vermişdi. İllər keçdi... Mən yaşa doldum. Başa düşdüm ki, nə üçün müəllif məsələni məhz belə qoyub. Başa düşdüm ki, nə üşün Həsənzadə Nargilə ilə evlənmədi. Mən İ.Əfəndiyeva məktub yazdım. O zaman məktəbimizdə oxuyan İ.Əfəndiyevin nəvəsi Hu- mayla məktubu İlyas müəllimə göndərdim. Yaradıcılığına pərəstiş etdiyim yazıçıya ürək sözlərimi yazdım. Ona minnətdarlığımı bildirdim. Məktubda çox sözlər yazmışdım, lakin Həsənzadə haqqında yazdıqlarım olduğu kimi yadımdadır. “İlyas müəllim, çox sağ olun ki, Siz Həsənzadəni məhz belə təqdim ed- irsiniz. Dünyada mənəviyyatsızlıq, əxlaqsızlıq, riyakarlıq baş alıb get diyi halda, nə üçün Həsənzadə öz “xoş bəxt- liyinə” arxa çevirib gedir. Mən indi başa düşdüm ki, Siz əsl azərbaycanlı kişisinin obrazını yaratmısınız. Həsən- zadə məhz belə etməli idi. Biz belə insanların var ol du ğuna görə ruzi ta pı rıq. Belə insanlar var olduğuna görə dünya məhvərindən qopmur. Çox sağ olun, İlyas müəllim, nə yax şı ki, Siz varsınız”. Bu günlərdə İ.Əfəndiyevin 100 illiyi bütün ölkədə qeyd edi lir. Biz – 190-lılar da bu gün sevimli yazıçımızı öz mək təbi miz- də yad edirik və ürəkdən deyi rik: Allah Sizə rəhmət elə sin! Ruhunuz şad olsun! Nə qədər xalqımız var, nə qədər doğma Azərbaycanımız var, Siz də yaşayırsınız, Siz də gün dən-günə çiçəklənən və gö zəlləşən Bakımızın kü çələrin də oxucularınız və ta maşa- çıla rınızla birlikdə ad dım layır sınız. 190 №-li məktəbin direktoru, Respublikanın əməkdar müəllimi Afət Bakıxanova Bu yazı da «Unudulmazlar» silsiləsindəndir. Amma əgər məhz bu məqam üçün «ünudulmazlar»ı «Yaxşı adamlar»la əvəz etsəydim, məncə, səhv etməzdim. Doğrudur, o, xalqın yaddaşında, ürəyində əbədi yerə sahib sənətkardır, onu unutmurlar, unutmayacaqlar və hər zaman «Sən həmişə mənimləsən» deyilə biləcək şəxsiyyətdir. Lakin bu günlərdə yeni çapdan çıxmış «Seçilmiş əsərləri» adlı kitabını vərəqlərkən «İlyas Əfəndiyev. Şəxsiyyəti və sənəti haqqında bir neçə söz» başlığıyla xalq yazıçısı, oğlu Elçinin atası - İlyas Əfəndiyev haqda yazısını oxuduqdan sonra bir az da çox inandım ki, o, yaxşı adam olub – İlyas Əfəndiyev YAXŞI ADAM olub. (Deyə bilərsiniz ki, «Oğul atası haqda ancaq yaxşını yazar da…». Yox, həssas adamların hissindən heç nə qaçmır). Azərbaycan ədəbiyyatında özünəməxsus, təkrarsız yeri var; istər nasir, istərsə də dramaturq kimi. Lirik-psixoloji hekayələri, povestləri, romanları, dolğun, müfəssəl, düşündürücü dramaturgiyası ilə yalnız ona aid olan adı var. Onun nə kiçik həcmli hekayələrini, nə də hər hansı bir pyesini başqalarıyla səhv salmaq olmaz. Yaşadığı dövr zaman üçün orijinaldır. Və bu gün də istər onu yalnız əsərlərindən tanıyan gənc nəslin, istərsə də müasirləri olan insanların şüurunda öz obrazı, öz İlyas Əfəndiyevi formalaşıb. Azərbaycan teatr tar- ixinin parlaq simaları siyahısına (o siyahıya Mirzə Fətəli Axundov, Əbdürrəhimbəy Haqverdiyev, Cəlil Məmmədquluzadə, Hüseyn Cavid, Cəfər Cabbarlı kimi sönməz ziyalılar daxildir) Cabbarlıdan sonra yeni üslub və yeni nəfəs gətirdi. İlyas Əfəndiyev. Dili və xarakterləriylə canlı obrazların ifadəsini verdi əsərlərində. Və istər dövrünün tanınmış aktyorları, istərsə də gənc ifaçıların səhnə fəaliyyətində danılmaz, böyük rolu oldu İlyas Əfəndiyevin. Bunu yalnız onlarla görkəmli teatr xadiminin, məşhur aktyor və aktrisalarımızın Onun haqqında söylədiklərini oxumaqla təsəvvür etmək olur. Və bütün yazılmış xatirələrin kəsişdiyi bir nöqtəni qeyd etmədən keçmək olmur. «Sənətimdə az-çox nail olduğum bir şey varsa, bunun üçün İlyas Əfəndiyevə – böyük drama- turq və gözəl insana minnətdaram». «İşıqlı yollar», «Bahar suları», «Atayevlər ailəsi», «Sən həmişə mənimləsən», «Mənim günahım», «Unuda bilmirəm», «Məhv olmuş gündəliklər», «Mahnı dağlarda qaldı», «Qəribə oğlan», «Xurşidbanu Natəvan», «Büllur sarayda», «Hökm- dar və qızı» və s. bu kimi xatirələrə hopmuş səhnə əsərlərində yaratdığı yaddaqalan obrazlar bu gün də insanların hafizəsində yaşayırsa, bu, İlyas Əfəndiyevin halal qazancı və müvəffəqiyyətidir. Və bəlkə də sənətkar üçün adının zamanın sınağından çıxaraq tari- xin səhifələrində əlvan boyalarla yazılması çəkisində başqa bir xoşbəxtliyi mümkün deyil. Bu o deməkdir ki, ömrünün 57 ilini sərf etdiyi yaradıcılıq meydanından müzəffər ordu, qalib sərkərdə kimi ayrılıb İlyas Əfəndiyev. Bu uğurun bu gün də qığılcımları işıq saçırsa, deməli, burada olub-olmamasının fərqi yoxdur. – Onu bu gün də təbrik etmək olar. Yaşadığı mühi- tin dolğun ifadəsini verən, ab- havasını əks etdirən İlyas Əfəndiyev yazdıqlarıyla o dövr haqqında çox şey deyir. Əsərlərini vərəqlərkən istər-istəməz o havanı duyur, o mühiti hiss edirsən. Doğrudur, müasirləşən və monotonlaşan (!) dünyamızın, daha doğrusu, cəmiyyətimizin insanlarını, ələlxüsus gənclərini demək çətindir, amma hiss edirəm ki, o illərin adamları İlyas Əfəndiyevin obrazlarına ya oxşayıb, ya da oxşamağa çalışıb. (Bəlkə inanmazsız, bəzən mənə elə gəlir ki, mən İlyas Əfəndiyevin yazılmamış, amma tanısaydı mütləq yazacağı bir obrazam. Bu, bəlkə də ağlı hələ də havalarda uçan yeniyetmə düşüncəsinə oxşayır. Bəlkə də...) Oktyabrın 3-ü İlyas Əfəndiyevin vəfatının 10-cu ildönümüdür. Biz də bu kiçik yazıyla böyük uğurlara imza atmış sənətkarımızı yad et- dik. Sadəcə, yad etdik. O ümidlə ki, imzasını tanıyan-tanımayan, sevən, yaxud sevməyən insanları yenidən bu yaradıcılığa nəzər salmağa, yenidən o illərin ab-havasını duymağa nail ola biləcəyik. O ümidlə ki, bu məmləkətin silahı söz olan insanlarına YAXŞILAR UNUDUL- MUR təsəllisi verə biləcəyik… S.ÇILĞIN “İqtisadiyyat” qəzeti N41, 5 oktyabr 2006-cı il 5 İnsan hansı amalla yaşayırsa, o, özünün böyüklüyü qədər də yüksəlir. Və yüksəlmək üçün də insan yalnız öz bacarığından istifadə edə bilir. Ona görə ki, həyatını müqəddəs amallar üçün sərf edənlər heç vaxt ölmür, əbədi yaşayırlar. Zaman onları nə qədər sınağa çəksə də, o, öz bütövlüyündə qala bilir. Hər zaman adını iftixarla çəkdiyimiz İlyas Əfəndiyev kimi… XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tari- xində İ.Əfəndiyev qüdrətli nasir-dra- maturq kimi tanınır. Əsası XIX əsrdə M.F.Axundov tərəfindən qoyulan dra- maturgiyanın inkişafında onun heç kəslə müqayisə edilə bilməyən xid mətləri var. İctimai müşahidə və mühakimə qa biliyyəti güclü olan iste dadlı yazıçı, həm də ictimai xadim idi. İ.Əfəndiyevin qələmindən çıxan bü tün əsərlər, hekayə, povest, roman və dramları yaratdığı gündən həmişə diqqət mərkəzində ol- muş, oxucu məhəbbəti qazanmışdır. De yirlər, yazıçının müəllimi olmur, onun müəllimi yalnız oxucularıdır. Müəllifi həmişə məsuliyyətdə saxlayan oxucu onun qələmindən çıxan, bir-birindən ma raqlı süjet xəttinə malik dramların tamaşaçısı olub. Həyat həqiqətləri və həmişə öz dəyərində qalan müasirlik onun yaradıcılığının əsas qayəsidir. Hə- yat hadisələrinin gedişatını müşahidə edib təhlil etmək, zamanın nəbzini tut- maq, bütün dövrlər üçün aktual möv- zulara müraciət etmək onu hər kə sin sevimli yazıçısına çevi rib, çünki o, bü tün əsərlərində əsl vətənpərvər azər- bay canlı olub. Heç də təsadüfi deyil ki, onu keçən əsrin lirik-psixoloji üslubda yazıb-yaradan ən qüdrətli sənətkarı adlandırırlar. Kanaldan-kanala ötürülən serialların nümayişini müşahidə edərkən “Sən həmişə mənimləsən” dramının əsas qəhrəmanları – Nargilə və Həsənzadəni xatırlayır, “dünya bu gün Həsənzadələ- rin çiynindədir, yoxsa o, məhvərindən qopar,” – deyə düşünürəm. Bir insan kimi Həsənzadənin düşüncəsi onun düşüncəsi, əməli deyildimi?! Yox- sa, əsərləri bu qədər təbii, oxunaqlı olardımı?! Bir müəllim kimi, yaradıcı- lığından söhbət açacağım günü səbir- sizliklə gözləyir, dərsə ruhumla hazırla- şıram. Hər dəfə də əsərlərində təhlil za manı yeni tapıntılar üzə çıxır və sö zün həqiqi mənasında ölməzliyinə, əbə di- liyinə inanıram. Böyük əsərlər dəhşətli əzablar içində doğulur. Əgər belə olmasaydı, dünyaya hələ keçən əsrdə Qarabağ dərdini “Xur şidbanu Natəvan”nın dilindən söy ləməz di. Qarabağ əzabı ilə yanıb- qov rulan yazıçının özü deyil dimi?! Tarixi kainatın vicdanı hesab edən İlyas Əfəndiyevin “1990-cı il yanvar ayının 20-də Bakıda qəfildən gülləbaran edilmiş Azərbaycan şəhidlərinin əbədi xatirəsinə ithaf etdiyi” “Hökmdar və qızı” dramı illərin yığılmış əzablarının söz və fikir ifadəsi idi. Dramın son his səsində İbrahim xanın qızı Ağabəyim ağanın dilindən söylənən fikirlər müəl lifin bağrından süzülən fəryad idi: “Bu dəhşətdir, ilahi! Azərbaycan torpağında axıdılan bu günahsız qanlar bəs deyilmi? Ey böyük yaradan, sənin dərgahında mə nim günahım necə böyükdür ki, mə nə bu qədər əzab verirsən? Gör, neçə ildir ki, mən bu qa- ra libasdan çıxa bilmirəm... Azərbaycan igidlərinin qılın- cını əlindən salmasın. Bu yalnız bi zim faciəmiz deyil. İbrahim xanın rus pad şahının sözlərinə inanıb, ona tabe ol ması bizim gə- ləcək nəsillərimizin də faciəsidir. İbrahim xanın bu səhvi onları da tarixin müşkül tilsiminə saldı. Mənim əziz həmvətənlərim, Azərbaycan türkləri heç bir zaman yadelli padşahın zülmünə tabe olmayacaq. Həmişə və tənin azadlığı uğrunda vuruşacaq”. Tanrı onu aldıqlarının əvəzində daha çox mü- kafatlandırdı: qəlbinin işığını, nurunu gün bəgün artırdı. Elə bu işıq altında ədəbiyyatımıza bir-birindən gözəl əsər lər bəxş etdi. Nə qədər insan onun qəh rəmanları ilə birgə doğuldu, böyüdü, yaşa doldu. Dönüb geriyə baxanda isə “Geriyə baxma, qoca”- söylədi. Dedi ki, insan bu dünyaya yalnız xeyirxahlıq üçün gəlir, elə yaşa ki, dönüb keçmişin əzabında qovrulmayasan, unutma ki, həyat həyatı sevənindir. Xalqını o qədər sevib, ona qədər bağlandı ki, yaratdığı qəhrəmanları sanki bir rəssam fırçası ilə təs vir etdi. Oxucu povest və romanla- rının surətlərini qəlbinin işığı ilə gördü, sevdi. Müəllif isə oxu cularını özünün müəllimi sandı, hətta ona yazılmış məktublardan faydalandı. Əslində gözəl yazmaq üçün gözəl düşünmək lazımdı, çünki çox yazan deyil, gözəl yazan əbədi yaşayır. Gözəl düşünmək üçün geniş müşahidə qabiliyyəti, zəngin söz ehtiyatı və mənəvi gözəllik çox vacibdir. Bunlarsız ədəbiyyat ola bilməz. Kiçik he ka yələrindən böyük romanlarına qədər uzun, keşməkeşli bir yol keçib İlyas Əfəndiyev. Axtarıcılıq qabiliyyətinin nəhayətsizliyi hökm darlığa qədər (“Hökmdar və qızı”) yol gəlib. Tələbə Nuriyyəni (“Söyüdlü arx”) Azərbaycan Milli Dram Teatrının səhnəsinə çıxarana qə dər çox sınaqdan keçib, başa salıb ki, qadın ən böyük məhəbbəti üçün də başqalarının bədbəxtliyinə bais ola bil- məz, buna onun mənəvi haqqı yoxdur. Bax, budur əsl azərbaycançılıq… “Körpüsalanlar”ı yazmaqla Adilləri tərbiyə edir, öyrədir ki, qadının qəl bi sehrli bir aləmdir, onu maddi cəhətdən təmin etmək hər şey demək de yil, o, hər bir münasibəti qədərində arzulayır, sərbəstlik və qısqanclığın bəra bərləş- məməsi fəlakətin başlanğıcı olur. Belə ailədə doğulan uşaq cəmiyyətdə nöqsanlı mövqe tutur. Elə ona görə də Səriyyə ilə Adilin övladları olmadan ayrılırlar. Bu isə İ.Əfəndiyevin görmək istədiyi idi: çünki, insanın cəmiyyətə münasibətinin özülü sağlam ailədən başlayır. Ona gö- rə də müəllif həm özü, həm də oxu- cuları üçün şirin bir nağıl (“Valehlə Sarı köynəyin nağılı”) yazır. Bu nağılı oxuyanda düşünürsən ki, insanın ən ali duyğusu olan məhəbbət nələrə qadirmış, çünki sevginin döyərək açmadığı qapı, gedərək çatmadığı hədəf, baxaraq oxşamadığı qəlb yoxdur. Təsadüfi deyil ki, “Sarıköynəklə Valehin nağılı” oxucular və tənqidçilər arasında geniş maraq doğurmuşdur. Yazıçılar İttifaqının o vaxtki rəhbərliyi İmran Qasımovun razılığı ilə akademik Bəkir Nəbiyev Natəvan klubunda əsərin geniş müzakirəsini təşkil etdi. Bu elə bir zaman idi ki, o dövrdəki hüquq mühafizə orqanlarında yuva salmış çox ciddi neqativ hallar kəskin bədii tənqidin hədəfi olmuşdur. Yazıçılar İttifaqının rəhbərliyindən izahatlar tələb olundu. Nəhayət, Yazıçılar İttifaqının sədri ulu öndər Heydər Əliyevə müraciətdən və onun işə qarışmasından sonra “Sarı- köynəklə Valehin nağılı” ətrafında qı zışan təqib və təxribata son qoyuldu. Və dəfələrlə Heydər Əliyev İlyas Əfəndiyevin əsərləri ilə yaxından tanış olmuş, pyeslərinin tamaşalarına baxmış, özünün dediyi kimi, “onun bütün yaradıcılığını böyük minnətdarlıq hissi ilə xatırlamışdır.” Müəllif cəmiyyətin nöqsanlarını məhəbbət yolu ilə tərbiyə etmək istəyir, oxucunu həyat eybəcərliklərinin yalnız sevginin gücü ilə ram edilə biləcəyinə inandırır. O gəncliyə tövsiyə edir ki, “Büllur saray”ın işığına aldanıb, xoş- bəxt liyi var-dövlətə qurban verənlər hə- mişə olub. Elə etmək lazımdır ki, in san bu mənəvi səfalətin qurbanına çev ril- məsin, hadisələrə daha ayıq baxa bilsin, çünki “Atayevlər ailəsi” nin ailədaxili çəkişmələrini xırda nöq san lar zəminində həll etmək, onun böyü yüb cəmiyyəti bürüməsinə yol ver məmək lazımdır. Bax, budur yazı çı uzaq görən liyi... Xalq yazıçısı, Dövlət mükafatı laurea- tı, əməkdar incəsənət xadimi, “Şöhrət” ordenli nasir, publisist, dramaturq, no vator sənətkar İlyas Əfəndiyevin ya- ra dıcılığının əsas məqsədi sadə həyat hadisələrini mənalandırmaq, onları ya ra dıcılıq süzgəcindən keçirərək lirik-romantik vüsət vermək, hər bir ob razın daxili aləmini, əxlaqi-psixoloji və ziyyətini maraqli üsulla təsvir et- mək dir.Yaradıcılığının ilk nümunəsi olan “Buruqlar arasında” oçerkindən başlanan yazıçı və ziyalı ömrü son dram əsəri “Hökmdar və qızı” faciəsinə qədər mənəvi gözəlliyini, əqidə bütövlüyünü ömrünün sonunadək qoruyub saxladı. Həyatının sonlarında da o, gənclik şövqü ilə yazıb-yaradır, gəncləri əsərlərinin baş qəhrəmanı edirdi. Bütün ömrü boyu zamanı içində ya şadan İ.Əfəndiyev bu dünyadan, bu dünyanın insanlarından nə istədi? Öm rünün bir anını belə boş keçirməyən nasir-dramaturq insanlara həyatın hər dəqiqəsinin qədrini bilib faydalı işlə məşğul olmağı tövsiyə etdi. Evlənməyin asan, lakin evli olmağın çətinliyini ya ratdığı qəhrəmanlarla dönə- dönə oxu cularına təlqin edən dramaturq lirik-psixoloji üslubun uğurlarını öz adı ilə əbədiləşdirdi. Yaratdığı qəhrəmanların mərdliyinə, prinsipiallıq və mənəvi gö- zəlliyinə, saflığına oxucularını inandıra bildi, çünki bu keyfiyyətlər əslində ya- zıçının özündə idi, yaratdığı obrazların həqiqiliyində, riya və yalandan uzaq olmasında idi. Bəlkə də, elə buna görə ona, onun istedadına qısqanclıq edənlər də tapılırdı. Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı yaşından asılı olmayaraq, hər kəs üçün qiymətlidir. O, hüdudları da aşır, çünki əsərləri insanlıq və insanlar üçün yazılmış bir xəzinədir. Elə bir xəzinə ki, zaman-zaman daha dəyərli olur xalq üçün, millət, vətən üçün… bütöv Azərbaycan üçün…
6 İlYas ƏfƏndİYeV Haqqında XatİrƏlƏr sƏmƏd VurĞun xalq şairi İlyas Əfəndiyev əməkçilərin zəhmət birliyini böyük məhəbbətlə və hərarətlə təsvir edir, onların zəhmətini parlaq və real boyalarla göstərir... Biz «Bahar suları» əsərini onun şeiriyyətinə görə sevirik, bir daha inanırıq ki, həyatımızda yalnız maddi nəhənglər deyil, eyni zamanda, yeni, zəngin, həm də gözəl bir insan mənəviyyatı yaradılır. nazİm HİkmƏt beynəlxalq sülh mükafatı laureatı, türk şairi Azərbaycan sovet şeirinin təməlini qoymuş Süleyman Rüstəmlə Səməd Vurğunun, Rəsul Rzanın arasında kökün dərinliklərə yayılması, gövdənin birliyi, yekparəliyi nöqteyi-nəzərindən bir birlik, vahidlik, budaqların eyni göy üzünə ayrı-ayrı tərəflərdən uzanması nöqteyi-nəzərindən isə ayrılıq vardır. Bir-birinə həm oxşayırlar, həm oxşamırlar. Mirzə İbrahimovla Hüseyn Mehdinin nəsri haqqında da, ustad Cəfər Cabbarlının və İlyas Əfəndiyevin dramaturgiyası haqqında da eyni şeyi söyləmək mümkündür.
İlyas Əfəndiyev yenə də öz yaradıcılıq xüsusiyyətlərinə sa diq qalaraq, təbii insan psixo- logiyasını təbii və sadə boya lar- la göstərdiyi üçün «Atayevlər ailəsi» pyesi də bizim realist dra maturgiyamızın sevindirici nai liyyətlərindən biridir.
İlyas Əfəndiyev yaradıcılığı Azərbaycan sovet ədəbiyyatının münbit zəminindən doğan, rişələnən, getdikcə köklənən qoşa qardaş kimi qoşalıqda yaradıcılıqdır. Bu yaradıcılıq istedadlı nasirlə mahir dra- maturqu birləşdirib, birlikdə söykək-söykəyə qaldırır... İlyas nəsri onun dramartugiyasına, dramaturgiyası da onun nəsrinə dayaq durur, kömək göstərir. İlyasın nəsri də, dramartugiyası da ahəngdardır, cazibədardır... Sən İlyas nəsrini oxuyursan, istər onun romanı, povesti ol- sun, istərsə bir-birindən gözəl hekayəsi olsun, heç birisi səni - oxucunu yormur... İlyas yaradıcılığında dramaturgiya, mənim aləmimdə fəxri yer tutur. Fəxri yer tutur, ona görə ki, biz İlyas dramaturgiyasında böyük dramaturqumuz Cəfər Cabbarlı ənənələrinin mahir davamçısını görürük. Yüklə 9,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|