Iqtisodiy jarayonlarni tartibga solish siyosati va davlatning bozor tizimi ishiga aralashuv shakllari
Davlatning eng muhim vazifasi – bozorning zaifligi (takomillashmaganligi) kelib chiqqan oqibatlarni bartaraf etish.
Bozorning monopoliyalashtirishga qarshilik ko‘rsatish va raqobatni himoya qilish uchun davlat:
ular asosida monopoliyalashtirishda qo‘lga tushgan fikrlarni aniqlash va jazolash mumkin bo‘lgan qonunlarni ishlab chiqadi va qabul qiladi;
bozordagi voqyealarning rivojlanishini kuzatib boruvchi va ularni monopoliyalashtirish holatlarini aniqlovchi tashkilotlarni tuzadi. Bu ishlar bilan monopoliyaga qarshi davlat qo‘mitasi shug‘ullanadi;
bozorlarni monopoliyalashtirishga qarshilik ko‘rsatuvchi yoki uni buzib yuboradigan yangi firmalarni tuzishga yordam beradi. Bu ish bilan kichik va o‘rta tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha qo‘mita shug‘ullanadi.
Tijorat asosida yaratish mumkin bo‘lmagan ijtimoiy ne’matlarni yaratish uchun davlat:
fuqarolar va firmalarning mulkiy huquqlarini himoya qiluvchi qonunlar tizimini shakllantiradi;
qonunlarni hayotga tatbiq qilishni va ularni buzganlarni jazolanishini ta’minlovchi tashkilotlarni tuzadi;
ijtimoiy ne’matlarni yaratish bo‘yicha ixtisoslashgan boshqa faoliyatni amalga oshiradi.
TashqI samara paydo bo‘lishi bilan bog‘liq muammolarni tartibga solish bo‘yicha vazifani bajara borib, davlat:
tashqi salbiy samaralarni vujudga kelishi bilan bog‘liq nizolarni bir tarzda hal qilish imkonini beradigan qonunlar tizimini (masalan, atrof-muhitni muhofaza qilish haqidagi qonunlarni) shakllantirish;
tashqi salbiy samaralarning yuzaga kelishi holatlarini kuzatib boruvchi va qonunlarda ko‘zda tutilgan choralarni tezkorlik bilan qo‘llaydigan tashkilotlarni tuzadi;
tashqi salbiy samaralarni qisqartirish bo‘yicha faoliyatni rag‘batlantiradi.
Daromadlar va boyliklarning noteng tarqalganini yumshatish maqsadlarida davlat:
daromadlardan progressiv soliq olish tizimi;
fuqarolarning shaxsiy mulki bo‘lgan mol-mulkka yoki ular meros sifatida olgan mulkka soliq solish mexanizmni;
eng kambag‘al fuqarolarga eng boy fuqarolarga soliq solishdan to‘plangan mablag‘lar hisobidan ijtimoiy transfert (nafaqalar) to‘plash tizimini yaratadi va amalga oshiradi.
Dostları ilə paylaş: |