Iqtisodiyot asoslari

Mehnat
– ishlab chiqarishning to‘rt asosiy omilidan biridir. 
Mehnat
– 
insonning ish faoliyati
bo‘lib, u ijtimoiy-iqtisodiy pozitsiya-
lardan uning aniq natijalaridan qat’i nazar, ish kuchininig yoki mehnatga 
qobiliyatlarining sarflanishi sifatida ko‘rib chiqiladi. Mehnat jarayoni o‘z 
ichiga uch asosiy omilni oladi. Bular: 
- insonning 
maqsadga muvofiq faoliyati
; 
- mehnatga yo‘naltirilgan 
predmet
; 
- inson, ular yordamida mehnat predmetiga ta’sir qiladigan 
mehnat 
vositalari.
Mehnatning shaxsiy omili
– tovarlar ishlab chiqarishda va xizmatlar 
ko‘rsatishda ishlatiladigan ish kuchining tashuvchisi sifatida insondir. 

---

22 
Mehnatning shaxsiy omili
– mehnat faoliyatining moddiy omillari, 
mehnat predmetlari va vositalari, shuningdek, atrofni o‘rab turuvchi tabiiy 
va ijtimoiy muhit bilan o‘zaro harakat qiluvchi 
mehnat jarayoni subyektidir
. 
Mehnatning ikki yoqlama harakatlari – mehnatning tovar ishlab 
chiqarishni sharoitidagi: 
Bir tomondan, mehnat aniq bo‘ladi va tovarning iste’mol qiymatini 
yaratish. 
Boshqa tomondan esa mehnat mavhum bo‘lib har bir tovarda uning 
qiymatini tashkil etish xarakterlaridir. 
Jonli 
mehnat
– odamning moddiy ne’matlarini yaratishga 
yo‘naltirilgan maqsadga muvofiq faoliyatidir. 
Yollanma mehnat
– o‘zi mulk egasi bo‘lmagan korxonada yollanish 
shartnomasi bo‘yicha ishlayotgan yollanma xodimning mehnati. 
Ishlab chiqarish vositalari
– odamlar tomonidan moddiy ne’matlar ish-
lab chiqarish va xizmatlar ko‘rsatish jarayonida foydalaniladigan mehnat 
vositalari va mehnat predmetlarining yig‘indisi. Mehnat vositalari yordamida 
inson iste’mol qiymatini yaratish maqsadida mehnat predmetiga ta’sir qiladi.