Iqtisodiyot asoslari

Iqtisodiy tuzilmaga ta’sir 

---

94 
O‘zbekiston iqtisodiyotini tuzilmaviy qayta tashkil qilishning ikki ji-
hatini ko‘rib chiqish mumkin. 
Birinchi (faol) ssenariy
– iqtisodiyotning qayta ishlash sanoati yetak-
chi rol o‘ynaydigan eksportga mo‘ljal oldirilgan tuzilmasini shakllantirish. 
Ikkinchi (passiv) ssenariy
– importning o‘rnini bosuvchi tuzilmani va 
iqtisodiyotning xom ashyoviy mo‘ljal olganligini saqlab qolish. 
Eksportga mo‘ljal oldirilgan rivojlanishning birinchi bosqichida ustu-
vorlik iqtisodiyotning xalqaro savdoda O‘zbekiston an’anaviy ustunlikka 
ega bo‘lgan tarmoqlariga beriladi. Bu ushbu bosqich (2000-2005 yillar) 
uchun raqobatga qobiliyatli yengil, oziq-ovqat, sanoatlarining va qishloq 
xo‘jaligining kichik tarmoqlari, gazni qayta ishlash asosida sintetik smo-
lalar, plastmassalar ishlab chiqarish, kaliyli va fosforli o‘g‘itlar ishlab 
chiqarish, sayyohlikni va u bilan chambarchas bog‘liq bo‘lgan badiiy 
keramika hamda zargarlik buyumlari ishlab chiqarishni rivojlantirishdir. 
Samolyot-sozlik va avtomobilsozlik yangi impuls oladilar. 
Bu bosqichda 
ikkinchi bosqich
– texnologik va ilmiy ishlanmalar katta 
sig‘imda qo‘llanilgan mahsulotlarni ishlab chiqarish bo‘yicha iqtisodiyot-
ning 
eksportga mo‘ljallashtirilgan rivojlantirilishiga
qaratilgan tadbirlarn-
ing bajarilishini ta’minlash uchun sharoitlar shakllantiriladi. 
Bu ustuvorliklarni hayotga tatbiq etish uchun 
ssenariy
bir qator 
vazi-
falarni
hal qilishni ko‘rib chiqadi. Bu vazifalar qatoriga quyidagilar ki-
ritilishi mumkin: 

raqobatga bardoshlilikni xom ashyoni qayta ishlashning, mahsulotni 
saqlash, o‘rash (upakovka qilish) va transportirovka qilishning zamonaviy 
texnologiyalarini joriy qilish hisobiga oshirish; 

qishloq xo‘jaligida yetakchi bo‘lishlari kerak bo‘lgan fermer va dehqon 
xo‘jaliklari, xususiy sektorni rivojlantirish bilan bog‘liq bo‘lgan agrar islohot-
larni chuqurlashtirish; 

mahsulot birligini chiqarish uchun ketadigan xarajatlarni qisqartirish, 
ishlab chiqarishni moddiy va energika sarfini kamaytirish; 

iqtisodiyotning eksportga mo‘ljallantirilgan tuzilmalar uchun huquqiy 
bazani takomillashtirish; 

inflyatsiyani past darajada ushlab turish, soliq tizimining samara-
dorligini oshirish; 

bank-moliya tizimini rivojlantirish; 

O‘zbekistonning jahon bozoriga chiqishi uchun transport yo‘llari, 
kommunikatsiyalar va axborot infratuzilmalari tizimlarini shakllantirish va 
rivojlantirish; 

xususiy tadbirkorlik, kichik va o‘rta biznesni himoya qilish va 
qo‘llab-quvvatlash, real mulkdorlar sinfini vujudga keltirish; 

yangi ish o‘rinlari yaratish bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshirish; 

---

95 

iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish tizimini erkinlashtirish; 

iste’mol bozorini vatanimizda ishlab chiqarilgan mahsulot va xiz-
matlar bilan to‘ldirish; 

Iqtisodiyotning hududiy tuzilmasini takomillashtirish. 
Eksportga mo‘ljallangan rivojlantirishning