İsa Musayev, Mətləb Əlizadə

 
8.7.8. ACCESS – VBİS mühitində VB-nin layihələşdirilməsi 
Bunu konkret məsələlər fonunda nəzərdən kecirək. Məsələn, fakültə dekanına elə VB 
lazımdır ki, həmin bazadan o, hər bir  tələbə üzrə ani müddətdə mənimsəmə və ya dərsə 
davamiyyət  haqqında  ona  lazım  olan  hər  cür  məlumatı  əldə  edə  bilsin.  Ona  tələbələrin 
imtahan  və  yoxlamaları  müvəffəqiyyətlə  verə  bilib-bilməməsi,  hansı  tələbənin  müəllimə 
nə vaxt imtahan verməsi və i.a. haqqında məlumat lazım ola bilər. Tələbə yataqxanasının 
                                                 
178
 CASE- Computer-Aided Software/System Enqinerinq  
 

---

 
197 
komendantı  VB-nin  hazırlanmasından  xəbər  tutub,  belə  bir  təklif  verə  bilər  ki,  hər  bir 
tələbəyə  aid  yazıda,  hansı  tələbənin  hansı  otaqda  yaşaması,  yataqxanada  yaşamaq  üçün 
müəyyən  edilmiş  məbləğin  nə  vaxt  ödənilməsi,  yataq  ağlarının  axrıncı  dəfə  nə  vaxt 
dəyişdirilməsi  haqqında  məlumatlar  da  əks  etdirilsin.  Rektorluğa  növbəti  kursa  keçmə 
haqqında  əmrin  nömrəsi  və  tarixi,  tədris  şöbəsinə  tələbənin  hansı  qrupa  daxil  edilməsi, 
tələbənin,  deyək  ki,  günün  muəyyən  saatına  hansı  auditoriyada  olması,  dərs  deyən 
myəllimin kimliyi maraqlı ola bilər.  
Fərz edək ki, hər hansı müəssisə tikinti və təmir işlərini həyata keçirir. Həmin işlər bir 
sıra  obyektlərdə  görülür.  Tikinti  və  təmir  işlərinin  həyata  keçirilməsi    üçün  müxtəlif 
materiallar  alınır,  müxtəlif  anbarlarda  saxlanılır  və  həmin  anbardan  müxtəlif  obyektlərə 
ayrı-ayrı  vaxtlarda  tikinti  və  təmir  işləri  üçün  materiallar  buraxılır.  Hansı  anbara  hansı 
materialların  nə  vaxt  daxil  olması,  hansı  anbarda  obyektə  müəyyən  müddət  ərzində 
buraxılmış materialların adı, məbləği və i. a. ilə əlaqədar hər cür məlumatlar əldə etmək 
tələb olunur. 
Nəzərdən  keçirilən  məsələlərin  həlli  üçün  lazım  olan  məlumatlar  bir  strukturda 
birləşdirilmiş  olsa,  aydın  məsələdir  ki,  işləmə  qabilliyyəti  olmayan  konstruksiya 
alınacaqdır. Yəni belə baza yaradılsa və ona yazılar əlavə edilsə də, real istismar vaxtı elə 
problemlər ortaya çıxacaq ki, onların aradan qaldırılması müşkül olacaq və məsuliyyət də 
səriştəsiz qərar qəbul etmiş bazanı yaradanın üstündə qalacaqdır. 
Yaradılan  hər  bir  VB-nin  arxasında  iki  tərəf  durur.  Bunlardan  birincisi  sifarişçi, 
ikincisi  isə  bazanı  yaradandır.  Bazanı  yaradan  VBİS  imkanlarını,  sifarişçi  isə  bu  və  ya 
digər səviyyədə ona nə lazım olduğunu bilir. Bazanın normal quruluşunu o halda yaratmaq 
mümkün olur ki, sifarişçi öz tələblərini axıra qədər dəqiq müəyyənləşdirmiş olur, bazanı 
yaradan isə sifarişçinin tələblərini dəqiq anlayır və onları optimal şəkildə reallaşdıra bilir.