Менга қилса юз жафо, бир қатла фарёд айламон,
Элга қилса бир жафо, юз қатла фарёд айларам!
Navoiyning nufuzi, el aro obro’si, ayniqsa, Husayn Boyqaro taxtga o’tirgach
favqulodda
oshib ketganiga guvohmiz, albatta. Bu yillar
orasida Navoiy xalqda eng
ardoqli
pir sifatida, karami keng avliyo sifatida ko’rilardi.
Biroq avom Navoiyni u
uchun qilayotgan saxiyliklari, adolati, har kimga yordam qo’lini cho’zayotgani, yurtda
obodonlik ishlariga bosh bo’lgani uchun ham pir tutardi.
Romanning “Qo’shin muhimmoti” bobida qo’shin takomili uchun aqcha topmoq
haqida majlis bo’lib o’tadi, boisi urush yetilib qolgan. Bunday yig’inda yana shoirni
ko’rganlaridan shodlanmagan ulamo xazinani xiroj bilan to’ldirish payida edi. Navoiy
avomga soliq solmaslik sharti bilan “Faqir o’zimning bisotimni xazinaga arz eturman”
deya, bir ruboiy o’qiydi:
То ҳирсу ҳавас хирмани барбод ўлмас,
То нафсу ҳаво қасри барафтод ўлмас,
То зулму ситам кўнглиға бедод ўлмас,
Эл шод ўлмас, мамлакат обод ўлмас.
XULOSA.
Yuqoridagi fikrlarimizni jamlab, shunday xulosaga kelish mumkinki,
Alisher
Navoiy butun umrini, hayotining
tub qismini avom uchun,
el uchun naf
keltirishga sarflagan bebaho insondir. Shu bois u naqshbandiya tariqatini, Xoja Ahror
Valiy e’tiqodini, Fazlulloh Abulays tahsili-yu Abu Abdulloh Junaydiy saboqlarini
butun hayotining maslagiga aylantirdi. Navoiyning e’tiqodi sirlari ham bevosita xalqqa
xizmat sharafi bilan yuksakdir.
