IŞARƏ ÜNİversitelerdeki muhasebe eğİTİMİNİN İŞletme beklentileriNİ karşilama

AC
Azerbaycan Cumhuriyeti
AICPA	Amerikan Yeminli Mali Müşavirler Enstitüsü
ARDSK	Azerbaycan Respublikası Devlet Statistika Komitesi
Ar-Ge	Araştırma – Geliştirme
DV	Damga Vergisi
FEE	Avrupa Muhasebeciler Federasyonu
GB	Gümrük Beyannamesi
GÜG	Genel Üretim Giderleri
GÜM	Genel Üretim Maliyeti
GV	Gelir Vergisi
IFAC	Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu
IMA	Yönetim Muhasebecileri Enstitüsü
KDV	Katma Değer Vergisi
KV	Kurumlar Vergisi
M.Ö.	Milattan Önce
METE	Mesleki Eğitim ve Teknik Eğitim
MIT	Massachusetts Institute of Technology
MMS	Milli Muhasebe Standartları
SPSS	Statistical Program for Social Sciences
SSCB	Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği
SSK	Sosyal Sigortalar Kurumu
sd	Serbestlik Değeri
TBMM	Türkiye Büyük Millet Meclisi
TFRS	Türkiye Finansal Raporlama Standardı
TMS	Türkiye Muhasebe Standardı
TÜRMOB	Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği
UFRS	Uluslararası Finansal Raporlama Standardı
UMS	Uluslararası Muhasebe Standardı
UNEC	Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi
Vd.	Ve Diğerler Yazarlar

TABLOLAR DİZİ

Tablo 3.1. Kullanılan Değişken ve Ölçekler 2

Tablo 3.2. İşletmelerin Sektöre Göre Dağılımı 2
Tablo 3.3. İşletmelerin Hukuki Yapısı 2
Tablo 3.4. İşletmede Toplam Çalışan Sayısı 2
Tablo 3.5. İşletmede Çalışan Toplam Muhasebeci Sayısı 2
Tablo 3.6. Katılımcının İşletmedeki Pozisyonu 2
Tablo 3.7. İşletmenin Kuruluş Dönemi 2
Tablo 3.8. Mesleki Gelişmelerin İzlendiği Kaynaklar 2
Tablo 3.9. Muhasebe Elemanlarının İşletmede Yaptığı İşler 2
Tablo 3.10. Güvenirlik Testi 2
Tablo 3.11. Muhasebe Eğitimine İlişkin Beklenti ve Algıların Skorları 2
Tablo 3.12. Normallik Testi 2
Tablo 3.13. Wilcoxon Test Rank`ları 2
Tablo 3.14. Wilcoxon Test İstatistiği 2
Tablo 3.15. Kruskal Wallis Test Sonuçları 2
Tablo 3.16. Kruskal Wallis Test İstatistikleri 2

GRAFİKLER DİZİNİ

ÖNSÖZ
Doktora eğitimim ders döneminde ve tez yazım süresince yardımlarını, nezaketini ve hoşgörüsünü hiçbir zaman eksik etmeyen değerli hocam ve tez danışmanım Sayın Prof. Dr. Reşat KARCIOĞLU`na, tez çalışmam süresince değerli vakitlerini bana ayıran kıymetli hocalarım Sayın Prof. Dr. Bener GÜNGÖR`e ve Sayın Prof. Dr. Yusuf AKAN`a gönülden teşekkürlerimi arz ederim.
Başarılarıma benden daha çok sevinen, hep yanımda olan ve dualarını hep yanımda hissettiğim aileme canı gönülden teşekkür ederim.


Erzurum – 2018 Elsevar İBADOV
GİRİŞ
Günümüzde muhasebe meslek mensuplarının ürettiği bilgiler ve sağladığı yararlar göz önüne alındığında muhasebe mesleğinin etkisinin artarak devam ettiğini söyleyebiliriz. Finansal piyasalardaki değişiklikler muhasebe bilgisinin sadece işletmeler için değil kamu ve ekonomi açısından da önemli olduğu sonucunu ortaya çıkarmıştır. Muhasebe mesleği; sosyal sorumluluk kavramı gereği bilgileri uygun, doğru, tarafsız, adil ve kurallara uygun aktarmalıdır. Muhasebe meslek mensuplarının ürettiği bilgilerin toplumun bütün kesimlerini etkileyeceğinden dolayı oldukça önemlidir. Muhasebe mesleği, teknik bilgi, beceri ve donanım gerektiren bir meslektir. Bu becerilerin yanı sıra mesleği icra ederken ikilem durumlarında uyulması gereken etik ilke ve kuralların yeri de çok önemlidir.
İşletmenin amaçları doğrultusunda kararlar alınırken, kararın kapsadığı alanı karakterize eden belirli bilgilerin mevcut olması gerekir. Muhasebe kayıtları ve finansal raporlar bu veya diğer kararların temel bilgi kaynağıdır. Ancak vurgulanması gereken başka bir husus da, kayıtlar ve raporlarda yer alan rakamlar ekonomik faydayı sağlayacak kararların alınmasını şartlandırmamaktadır. Yani, bu durumda analiz edilebilir hesaplamaların yapılmasına ihtiyaç vardır. Böylelikle, finansal raporların analizi kayıt ve raporlama işlemlerinin kabul edilmesinde önemli etkendir. Kabul edilen kararın ne kadar faydalı olacağı muhasebe kayıtları ve finansal raporların ne kadar gerçekçi ve doğru olması ile paralellik teşkil etmektedir.
Değişen koşullar sonucunda işletmelerin muhasebeciden beklentileri artmakta ve değişmektedir. Muhasebecinin işletmelerin beklentilerine cevap verebilmesi için değişen koşullara uygun bilgi ve beceriler ile donanmaları gerekmektedir.
Muhasebe bilgisinin etkin olabilmesi için muhasebe eğitimi tüm kesimlerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek şekilde olmalıdır. Muhasebe eğitimini alan öğrencilerin sürekli güncellenen değişikliklerden haberdar olmaları gerekmektedir. Burada sorumluluk öğrenciye ait olduğu kadar dersi veren üniversitelere de düşmektedir. Üniversitelerde eğitim öğretim faaliyetlerine devam eden muhasebe akademisyenlerinin değişiklikleri dikkate alması ve farkındalıklarının yüksek olması öğrencileri, muhasebe meslek mensuplarını ve girişimcileri daha etkili ve doğru bir şekilde yönlendirecektir.
Bu çalışmanın amacı, yukarıda bahsedildiği gibi durmadan değişen ve gelişen ekonomik ortamda, üniversitelerde verilen muhasebe eğitiminin işletme beklentilerine hangi düzeyde karşılık verdiğini incelemektir.
Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, muhasebe ve muhasebe eğitimi ile ilgili kavramlar ve diğer gerekli temel bilgiler yer almaktadır. İlk olarak muhasebe kavramı, önemi ve işlevleri daha sonra ise muhasebenin temel kavramları, bölümleri ve tarihçesine değinilmiştir. Daha sonra mesleki eğitim kavramı, önemi, nitelikleri ve mesleki eğitim veren kurumlarla ilgili bilgiler verilmiştir. Muhasebe eğitimi ve öğretimi, muhasebe eğitiminin gerekliliği, amacı, önemi ve kalitesi ve muhasebe eğitiminden beklentiler gibi temel konular detaylı şekilde ele alınmıştır. Muhasebe eğitiminin tarihsel gelişimi ve mevcut durumundan söz edildiğinden sonra muhasebe eğitiminin kapsamı ve muhasebe eğitiminin Azerbaycan`daki mevcut durumuyla ilgili geniş bilgi verilmiştir. Bölümün sonunda ise, muhasebe eğitimi ve etik konusu anlatılmıştır. Alt başlıklar olarak mesleki etik, meslek etiğinin önemi, muhasebe mesleğinde etik, muhasebe besleğinde etiğin önemi ve amacı ve ilkeleri ile ilgili geniş bilgiler verilmiştir.
İkinci bölümde, işletmelerin muhasebe eğitiminden beklentileri ana başlığı altında ilk olarak işletme ile ilgili temel bilgi verilmiş ve işletme ve üniversitelerin iş birliğinden geniş bahsedilmiştir. Söz konusu iş birliğinin önemi, işletmelerin üniversitelerden ve muhasebe eğitiminden beklentileri ve işletmelerin muhasebe eğitimiyle ulaşmak istedikleri amaçlar gibi konular geniş ele alınmıştır. Daha sonra üniversite ve işletmeler arasında iş birliğinin istenilen düzeyde olmaması ve işletmelerin üniversitelerde verilen muhasebe dersleri ile ilgili görüşlerine yer verilmiştir. Bölümün sonunda ise, üniversitelerde muhasebe eğitimi almış elemanlarda bulunması gereken özellikler detaylı olarak anlatılmıştır.
Üçüncü bölümde ise, üniversitelerde verilen muhasebe eğitiminin işletme beklentilerini karşılama düzeyini ölçmek için Bakü`de faaliyet gösteren işletmelere yapılmış anketler analiz edilmiştir. Analiz bilgileri yorumlanarak izah edilmiş ve son olarak sonuç ve öneriler yazılmıştır.