IŞARƏ ÜNİversitelerdeki muhasebe eğİTİMİNİN İŞletme beklentileriNİ karşilama

1.1.4. Muhasebenin Tarihsel Gelişimi

Muhasebenin günümüzdeki anlamını daha iyi kavrayabilmek için tarihsel gelişimine bakmakta fayda vardır. Bu sebeple geçmişten günümüze muhasebe kavramına kısaca değinilecektir.
Tarihçiler, muhasebenin yazı ve rakamlar ile yaşıt olduğunu iddia etmektedirler. Bu anlamda, rakam ve yazıların insanların hesap yapma isteğinden ortaya çıktığı söylenmektedir (Can, 2007: 1). Muhasebenin kökeni, aritmetik hesaplardır. Ticari ünvanı olan işletmelerde hesap yapma isteği ortaya çıkınca muhasebe gelişim göstermiştir (Degos, 2007: 206).
Muhasebe alanının ilk tarihsel geçmişine baktığımızda Asurlardan itibaren meydana çıktığını ve bundan sonra da Eski Mısır’a ve yüzlerce yılın ardında İtalya'ya geçtiğini bilimin tarihinden bahseden az sayıdaki kaynakların genelinde anlatılmaktadır. Muhasebe hakkında ele geçen ilk yazılı belgeler M.Ö. 5000 yıllarında Sümerler`de, M.Ö. 4000 yıllarında İbraniler`de, M.Ö. 3000`lerde Eski Mısır`da M.Ö. 2000`li yıllarda ise Babil`de ve son olarak M.Ö. 500`lü yıllarda Antik Yunan`da rastlandığı bilim tarihçileri tarafından belirtilmektedir (Can, 2007: 2).
14. yüzyıldan sonra alacak borç hesapları süreklilik arz etmiş; günümüz anlamında ilk muhasebe kayıtlarına ise 14. asırdan sonra rastlanmaktadır (Akdoğan ve Aydın, 1987: 64). Bu anlamda 14. yy, muhasebe tarihinde bir kırılma noktası olarak kabul edilmektedir. Bilim tarihi kaynaklarında çift yanlı kayıt metodu yönünden önemli gelişmelerin ilk olarak kaydı 1340 yıllarında ortaçağ Cenova (İtalya) tacirlerinin defterlerinde rastlandığı söylenmektedir (Akdoğan ve Aydın, 1987: 65).
Çift kayıtlı yöntem günümüz muhasebesinin ilk biçimi olarak görülmektedir. Bu durumu anlatan ilk eser 1494’te Luca Pacioli tarafından yazılan ve Venedik’te yayımlanan “Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Propor tionalita” adlı eserdir. Luca Pacioli, çift taraflı yöntemi ilk olarak ortaya koymasa da, bu sistemin yayılmasında oldukça önemli katkıları olmuş, bu sebeple çift taraflı yöntem söz konusu olduğunda ilk anılan isim olmaktadır. Ayrıca Luca Pacioli, “muhasebenin babası” olarak anılmaktadır (Can, 2007: 2).
Kimi kaynaklara göre İslam dininin yayılmasıyla muhasebenin diğer ülkelere yayılması ve gelişimi etkili olmuştur. İslam topluluklarının yanı sıra Çinlilerin ve diğer Asya ülkelerinin etkisi da vardır. Ancak modern anlamda muhasebenin gelişimi Avrupa ülkelerinde başlamış ve gelişmiştir (İbadov, Hümbetov Hüseynov, 2014: 613).
Günümüzde ise bilgisayar teknolojisinin gelişimiyle muhasebe olgusu boyut değiştirmiş, yapılan tüm işlemler elektronik biçime dönüşmüştür. Bilgi biçimi değişmiş, daha gelişmiş ve ayrıntılı rapor sunma imkanı doğmuştur. Bunun sonucunda kayıtlara duyulan güven de artmıştır (İbadov vd., 2014: 614).