Ishlab chiqarishda boshqaruv fakulteti

Real daromad indeksi quyidagicha hisoblanadi:
RD₁ RD₁
Jrd=----:Jp trb Jp= -----:RD₀
RD₀ Jp
Bu yerda: RD₀ va RD₁ real daromadning bazis va joriy davrlardagi summasi; Jp- bahoning umumiy indeksi.
Kambag’allik shunday holatki, bunday vaziyatda inson asosiy ehtiyojlarini qondirish imkoniga ega bo’lmaydi. Aholi va oilalarning bu qatlami pul mablag’lari, mulk va boshqa resurslar bilan nisbatan kam ta’minlanganligi sababli ularning moddiy va ma’naviy imtiyozlari past darajada qondirilgan bo’ladi.
Statistika amaliyotida kambag’allikni tavsiflash maqsadida quyidagi usullar qo’llaniladi.

• 
  statistik usul, ya’ni daromad darajasi bo’yicha taqsimotini aniqlash;
  
• 
  normativ usul, ya’ni me’yordagi iste’mol savatchasini hisoblash chiqish.
  

Birinchi usulda tegishli xukumat tashkilotlari mamlakatlar bo’yicha har bir kishi va oilaning o’rtacha daromadlarini aniqlab chiqadi. Aynan shu o’rtacha daromad kambag’allik chegarasi deb yuritilib, daromad darajasi undan past bo’lganlar kambag’allar, yuqorilari esa nisbatan boylar deb yuritiladi.
Normativ usulda kambag’allik darajasi tarkibi eng zarur bo’lgan oziq-ovqatlar, iste’mol buyumlari va xizmatlar to’plamidan iborat bo’lgan eng kam iste’mol savati qiymati asosida aniqlanadi.
Iste’mol savatining qiymat ifodasi eng kam iste’mol byudjeti deb ataladi. Eng kam iste’mol byudjetiga yoki ko’pincha uning ma’lum bir qismiga mos keluvchi kambag’allik chegarasi hisoblanadi.
Kambag’allikning vaqt bo’yicha o’zgarishi qator indekslarni hisoblash yordamida aniqlanadi.

• 
  kambag’allik indeksi;
  
• 
  kambag’allikning chuqurlashuv yoki sayozlashuv indeksi;
  
• 
  kambag’allikning keskinlashuv indeksi.
  

Kambag’allik indeksi (Jk) joriy davrdagi kambag’allik koeffitsientini (Kk) bazis davrdagi kambag’allik koeffitsienti (Kk)ga bo’lish yordamida hisoblanadi.
K_k1 KCHP_a1 KCHP_a0
J_k=-----; K_k1=-------; K_k0=--------;
K_k0 A₁ A₀
Bu yerda: KCHP_a0 va KCHP_a1 - kambag’allik chegarasidan past daromadga ega bo’lgan aholi soni bazis va joriy davrlarda, A₁ va A₀ aholining o’rtacha soni.
Agar J1bo’lsa, u holda kambag’allik darajasi usish tomonga, J<1bo’lsa , pasayish tomonga moyil bo’lgan. Agar J=1bo’lsa, u holda kambag’allik darajasi o’zgarmagan bo’ladi.