Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti iqtisodiyot nazariyasi
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Bozordagi sotuvchilar soni
.Tovar ishlab chiqaruvchilar qanchalik ko‘p bo‘lsa, taklif qilinadigan mahsulot miqdori shunchalik ko‘p bo‘ladi. Tarmoqdagi ishlab chiqaruvchilar soni ortib borishi taklifni ko‘paytiradi. Bir yoki bir nechta determinantalarning o‘zgarishi taklif egri chizig‘ining siljishiga olib keladi. Taklif oshishi egri chizikning o‘ngga (masalan, S1 danS2 gacha), taklif kamayishi esa egri chiziqning chapga (S1 dan S3 gacha) siljishiga olib keladi (4-rasm). Narxga bog‘liq bo‘lmagan omillar ta’sirida taklif o‘zgarishini taklif miqdordagi o‘zgarishlardan farqlash kerak. Taklif miqdordagi o‘zgarish taklif egri chizig‘i bo‘ylab bir nuqtadan ikkinchi nuqtaga o‘tishi hamda mahsulotning narxi o‘zgarishi bilan aks ettiriladi (masalan, 5 ming so‘mdan 4 ming so‘mgacha narx pasayishi S1 egri chiziqda taklif miqdorining 60 ming sentnyerdan 50 ming sentnergacha kamayishiga olib keladi). 4-rasm. Narxga bog‘liq bo‘lmagan omillar ta’sirida taklif o‘zgarishi Taklif hajmining o‘zgarishiga tovarning saqlanish xususiyati, saqlash xarajatlari va transport-tashish imkoniyatlari ham ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, uzoq vaqt saqlab bo‘lmaydigan qishloq xo‘jalik va oziq-ovqat mahsulotlari uchun taklif kamdan-kam o‘zgaruvchan bo‘ladi. Ishlab chiqarish jarayonining xususiyati, tabiiy resurslarning mavjud darajasi ham taklifga ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, narxning o‘zgarishiga javoban ishlab chiqarishni kengaytirish yoki boshqa mahsulot ishlab chiqarishga o‘tish imkoniyati mavjud bo‘lsa taklif o‘zgaradi. Qishloq xo‘jaligiga yaroqli bo‘lgan yerlar cheklangan bo‘lsa, uning narxi (renta) qanchalik oshmasin, yer taklifini oshirib bo‘lmaydi. |