Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti oziq-ovqat sanoati mashina va

Nazorat savollari 
1. Xomashyoni kesishda ishlatiladigan mashinalar. 
2. Universal ―Ритм‖ mashinasining ishlash prinsipi. 
3. O‗xshash qurilmalarni sanab o‗ting. 
 
 
 
 

---

56 
15-AMALIY MASHG‘ULOT
KONSERVA ISHLAB CHIQARISHDA ENERGETIKA 
XO‘JALIGINI TASHKIL ETISH 
 
Ishdan maqsad: 
Korxonalarda energetik resurslar sarfini hisobiy 
aniqlashni o‗rganish. 
 
Umumiy ma’lumotlar 
Sanoat korxonalarining butun xo‗jalik faoliyatini amalga oshirish juda 
ko‗p miqdorda elektr energiya, issiqlik, sovuqlik, siqilgan havo va boshqa 
turdagi energiyalarni iste‘mol qilish bilan bog‗langan. Energiyaning 
hamma turlari bilan ishlab chiqarish jarayonini ta‘minlash uchun 
korxonalarda energetika xo‗jaligi mavjud bo‗lib, uning tarkibiga issiqlik, 
elektr va kompressor xo‗jaligi kiradi. 
Oziq - ovqat va qayta ishlash korxonalarida issiqlik xo‗jaligiga 
yonilg‗i xo‗jaligi, bug‗ - qozon qurilmalari, ishlab chiqarish pechlari, 
ekonomayzerlar, quritgichlar, ichki yonuv dvigatellari va gaz generator 
qurilmalari kiradi.
Issiqlik xo‘jaligi 
korxonani bug‗ va issiq suv bilan ta‘minlaydi. 
Korxonalarning ko‗pchiligida buning uchun qozon qurilmalari issiqlik 
tarmoqlari bilan birga qo‗llanadi. Qozon qurilmasining quvvati va bug‗ 
qozonlari soni ishlab chiqarish ehtiyojlariga muvofiq ravishda belgilanadi. 
Qozonxonalar ishlashi uchun turli yoqilg‗ilar: qattiq (ko‗mir, torf, yog‗och 
o‗tin), suyuq (mazut) va gazsimon (tabiy gaz) yoqilg‗ilar ishlatiladi. 
Issiqlik xo‗jaligini tashkil etish samaradorligi ishlab chiqarilayotgan 
bug‗ning tannarxi va mahsulot birligi ishlab chiqarish uchun issiqlik 
energiyasi sarflash bilan tavsiflanadi. Bug‗ning tannarxiga yonilg‗i, suv, 
yordamchi 
materiallarga 
qilingan 
harajatlar, 
qozon 
qurilmalari 
xodimlarining ish haqi ijtimoiy ehtiyojlar uchun ajratmalari bilan, elektr 
energiyaga harajatlar, issiqlik xo‗jaligi jihozlarini saqlash, ishlatish va 
amortizatsiyalash bilan bog‗liq bo‗lgan harajatlar kiradi. Kalkulyatsiyalash 
birligi 1 mgkal bug‗ bo‗ladi.
 
Issiqlik energiyasini chetdan oladigan korxonalarda tannarx shu 
energiyaning qiymati, bug‗ quvurlarini ishlatish va ta‘mirlash uchun 
materiallar va zaxira qismlar qiymati, issiqlik sexlari ishchilarining asosiy 

---

57 
va qo‗shimcha ish haqi ajratmalari bilan va issiqlik xo‗jaligining boshqa 
harajatlari kiradi. 
Suv 
korxonaga 
o‗zining vodoprovodidan yoki kommunal 
vodoprovoddan berilishi mumkin. O‗zining vodoprovodidan foydala-
nilganda suvning tannarxiga artezian quduqlarini, jihozlarni, suv 
omborlarini va magistrallarni saqlash va joriy ta‘mirlash harajatlari kiradi. 
Kommunal vodoprovoddan suv bilan ta‘minlanganida suvning tannarxi 
suvning tarif bo‗yicha qiymatidan, oqova suvlarni tozalash qiymati, 
vodoprovod va kanalizatsiyani saqlash, ta‘mirlash va xizmat ko‗rsatish 
bo‗yicha harajatlardan tashkil topadi.