Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti r. E. Xoliqova
partiyalar faoliyat olib boradi. Ko‘plab ekologik partiyalar mamlakatlar siyosiy
Yüklə 4,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
partiyalar faoliyat olib boradi. Ko‘plab ekologik partiyalar mamlakatlar siyosiy maydonining teng huquqli a’zosi sifatida vakillik organlariga o‘rinlar egallash vazifalarini qo’yib orin olgach, parlamentda o‘z oldilaridagi mushtarak maqsadlarini davlat siyosati darajasida ilgari suradilar. Shu nuqtayi nazardan yondashganda harakat dasturlarida o‘zaro yaqinlik bo‘lganligi sababli hamda demokratik jarayonlarining talablarini hisobga olgan holda «Vatan taraqqiyoti» partiyasi bilan FMDPning o‘zaro birlashishi ham shu ruhni o‘zida aks ettiradi («Vatan taraqqiyoti» partiyasi 1992-yil 24-mayda tuzilgan; VTP 2000- yil 14-aprelda Fidokorlar Milliy Demokratik Partiyasi bilan birlashib, FMDP nomini oldi) va O‘zbekiston «Fidokorlar» milliy demokratik partiyasi (1998-yil 28 dekabrda tuzilgan; 2008-yil 20-iyunda «Milliy tiklanish» demokratik partiyasi bilan birlashgan) ham faoliyat ko‘rsatadi. Mustaqillik yillarida respublikamizda jamoat tashkilotlarining saflari oshib, imkoniyatlari kengaydi. Mustaqillikning dastlabki besh yilida jamoat birlashmalari va nodavlat tashkilotlar soni 1500 taga ko‘payib, ularning soni 2300 taga yetdi: 2017 - yilda yurtimizda 9 mingdan ortiq nodavlat notijorat tashkiloti mavjud, 29 ta xalqaro va xorijiy nohukumat tashkilotlarining filial va vakolatxonalari faoliyat yuritmoqda. 2017-yilda «Nuroniy» jamg‘armasi, Yoshlar ittifoqi, O‘zbekiston fermer xo‘jaliklari va tomorqa yer egalari kengashi, savdo-sanoat palatasi, o‘z-o‘zini boshqarish organlari faoliyatini muvofiqlashtirish boyicha Respublika kengashi kabi nodavlat notijorat tashkilotlari faoliyatini takomillashtirish, ularni qo‘llab- quvvatlashga qaratilgan alohida farmon va qarorlar qabul qilindi 7 . Xususan, O‘zbekiston kasaba uyushmalari 7,5 mln. a’zoni birlashtirib, jamiyatda tub islohotlarni amalga oshirishda faol qatnashmoqda. 77 Mirziyoyev Sh.M. Konstitusiya-erkin va farovon xayotimiz,mamlakatimizni yanada taraqqiy ettirishning mustaxkam poydevoridir. -Toshkent, O‘zbekiston, 2018, 35 -b 65 O‘zbekiston xotin-qizlar qo‘mitasi 1991-yil 1-martda tashkil topdi. Mamlakatimizda kechayotgan ijtimoiy-siyosiy va demokratik jarayonlarda ayollarning faol ishtirok etishi xotin-qizlarni ma’naviy-ma’rifiy tarbiyalashda muhim rol o‘ynamoqda. 2017-yilda xotin-qizlar bandligini ta’minlash, ularni tadbirkorlik faoliyatiga keng jalb etish va har tomonlama qo‘llab-quvvatlash masalalari yuzasidan bir qator amaliy tadbirlar o‘tkazildi. Jumladan, 1 Respublika tadbirkor ayollar biznes-forumi o‘tkazildi. Tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘illanayotgan ayollarni qo‘llab- quvvatlash maqsadida 2017-yil tijorat banklari tomonidan 2,2 trillion so‘m miqdorida kreditlar ajratildi. Mehnatga layoqatliligi cheklangan 705 nafar xotin- qizlarga tikuv mashinalari berilib, ular kasanachilik asosida ish bilan ta’minlandi hamda ularning 261 nafariga yangi uy-joylar berildi. «Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili» davlat dasturi doirasida respublikamizning olis tumanlarida ayollarni kasbga o‘qitish kurslari tashkil etildi. Bu borada amalga oshirilayatgan ishlarni yangi bosqichga olib chiqish maqsadida 2018-yil 2- fevral kuni O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Xotin –qizlarni qo‘llab-quvvatlash va oila institutini mustahkamash sohasidagi faoliyatini tubdan takomillashtirish chora tadbirlari to‘g‘risida»gi Farmoni qabul qilindi. Farmonda O‘zbekiston Xotin-qizlar qo‘mitasi faoliyatining 4 ta asosiy ustuvor yo‘nalishlari belgilab berildi. Farmonga asosan xotin-qizlar qo‘mitasi va «Oila» markazi tizimida bir qator yangiliklar kiritildi. Jimladan: -Xotin-qizlar qo‘mitasining respublikadan tortib eng quyi bo‘g‘in mahallagacha vertikal boshqaruv tizimi yolga qoyildi; -Xotin-qizlar bilan ishlash va oilalarda ma’naviy-axloqiy qadriyatlarni mustahkamlash bo‘yicha mutaxassis lavozimi joriy etildi; O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzurida «Oila» ilmiy-tadqiqot markazi va uning hududiy boshqarmalari xamda tuman (shahar) bo‘linmalari tashkil etildi; Fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organlari tuman, shahar hokimi o‘rinbosarlari-Xotin-qizlar qo‘mitalari raislariga bo‘ysundirildi; Xotin-qizlarni va oilani qo’llab-quvvatlash jamoat fondi tashkil etildi; -Zulfiya nomidagi Davlat mukofotini berish tartibiga o‘zgartirish kiritildi va qo‘shimcha imtiyozlar joriy etildi; - «Mo‘tabar ayol» ko‘krak nishoni ta’sis etildi; Xotin-qizlar qo‘mitasi tizimida ishlayotgan xodimlarning pensiyasi to‘liq to‘lanishi belgilandi. Qadul qilingan farmon xotin-qizlarimizning hayotini yanada farovon va mazmunli bo‘lishiga xizmat qilmoqda. Suningdek, «Nuroniy», «Ustoz», «Ulug‘bek», «Umid», «Xotira» va shu kabi ko‘plab jamg‘armalar nodavlat tashkilotlar sifatida respublikamizda fuqarolik jamiyatini shakllantirishda katta hissalarini qo‘shmoqda. 2001-yilning 24-yanvarida O‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimov «Kamolot» jamg‘armasi faollarini qabul qildi va yoshlarning bu tashkilotini mustaqillik davridagi rolini oshirish vazifasini qo‘ydi va «Kamolot» 66 jamg‘armasi yoshlarning haqiqiy yetakchisi, uyushtiruvchisi va boshqaruvchi ommaviy tashkilotga aylanishini zarur deb topdi. 2001-yilning 25-aprelida O‘zbekiston Milliy universitetining Madaniyat saroyida Respublika Yoshlari vakillarining birinchi qurultoyida «Kamolot» Yoshlar ijtimoiy harakati tuzildi. Qurultoyda ijtimoiy harakatning nizomi va dasturi qabul qilindi. 2016-yil 24- sentyabrda O‘zbekiston Respublikasining «Yoshlarga oid Davlat siyosati to‘g‘risida»gi qonun imzolandi. Bu qonunni imzolanishi navqiron avlodga yuksak mehr, e’tibor va g‘amxo‘rlik ifodasidir. 2017-yil 30- iyunida Prezidentimiz tashabbusi bilan O‘zbekiston Yoshlar Ittifoqi tashkil etildi. Shu kundan e’tiboran 30 iyun mamlakatimizda «Yoshlar kuni» sifatida nishonlash an’anaga aylantirildi. 2017- 2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha «Harakatlar strategiyasi»da ham Yoshlar faolligini oshirish bo‘yicha qator vazifalar belgilab berilgan. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev tomonidan 2017-yil 5-iyulda «Yoshlarga oid Davlat siyosatini samaradorligini oshirish va O‘zbekiston Yoshlar ittifoqi faoliyatini qo‘llab-quvvatlash to‘g‘risida»gi farmonning imzolanishi mazkur tizim ishlarini yanada jadallashtirdi. BMT ning 72 sessiyasida ham yoshlarga ko‘rsatilayotgan g‘amxo‘rlikni e’tirof etib, BMTning yoshlar huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyasini ishlab chiqish taklifini o‘rtaga tashladilar. Prezidentimiz tashabbusi bilan yoshlarga harbiy ta’lim-tarbiya beradigan kursantlar maktablari «Temurbeklar maktabi» deb nomlandi. Vatanga sadoqat bilan xizmat qilgan yoshlarni rag‘batlantirish uchun «Mard g‘lonlar» Davlat mukofoti, o‘qishda, mehnatda, jamoat ishlarida faol bo‘lgan Yoshlarni «Kelajak bunyodkori» medali bilan taqdirlash yo‘lga qo‘yildi. O‘zbekiston Respublikasini 2017-2021-yillarda rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha ishlab chiqilgan Harakatlar strategiyasining to’rtinchi yunalishi to’rtinchi bandida xam yoshlar siyosatini takomillashtirish belgilangan. Mamlakatimizda so’nggi yillarda yoshlar bilan ishlash bo‘yicha mutlaqo yangi tizimning yaratilgani yoshlarimizda Vatan taqdiriga daxldorlik hissini kuchaytirib, zamonaviy demokratik O‘zbekiston davlatini barpo etishda ijtimoiy faollikni oshirmoqda. 2017- yilning o‘zida yoshlar hayotiga oid 20 dan ziyod qonun, farmon va qarorlar qabul qilindi. Faqat bir yil davomida O‘zbekiston Yoshlar ittifoqi tavsiyasi bilan 4 ming 300 ga yaqin yoshlarimizga banklar tomonidan 216 millard so‘m imtiyozli kreditlar berilgani 184 ming 300 dan ziyod yoshlarimiz ish bilan ta’minlanganligi e’tiborga loyiq. O‘zbekiston mustaqillikka erishgan kundan buyon Respublika Prezidenti va hukumati tomonidan chuqur o‘ylangan milliy siyosat amalga oshirilmoqda. 67 Davlat umummilliy siyosatiga milliy siyosatdan tashqari iqtisodiy va sotsial, ilmiy-texnika, ta’lim va sog‘liqni saqlash, xalqaro munosabatlar (tashqi siyosat) milliy xavfsizlik va boshqa siyosatlar kiradi. O‘zbekiston umummilliy siyosatining katta tizimida milliy aholi siyosati alohida o‘rin egallaydi. Bu siyosat diqqat markazida millatidan qat’i nazar inson turadi. Bunda milliy aholi siyosati respublika aholisiga xos sifat ko‘rsatkichlarini yaxshilashni ko‘zda tutadi. O‘zbekiston polietnik, ya’ni ko‘p elatli davlat turiga mansub bo‘lib, davlatga o‘z nomini bergan millat - o‘zbeklar (1996-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra - 76,4%) - aholi soni bo‘yicha ko‘pchilikni tashkil qiladi. 1999-yilga kelib bu muvozanatda qisman o‘zgarish bo‘ldi. Mamlakatimizda o‘zbeklar aholining deyarli 80 foizini tashkil etsa, qolganlar esa kam sonli millatlar vakillaridir. «Ijtimoiy fikr» markazi tomonidan respublika Baynalmilal madaniy markaz hamda milliy madaniy markazlar vakillari ishtirokida «Mustaqil O‘zbekistonda fuqarolarning elatlararo va konfessiyalararo munosabatlari» yuzasidan 1999-yil 14- 18 noyabrda sotsiologik so‘rov o‘tkazildi. Unda o‘z faoliyati bilan 150 mingdan ortiq kishini va yirik milliy guruhlarni qamrab olgan 24 ta Milliy madaniy markaz ishtirok etdi. Unga ko‘ra quyidagicha asosiy xulosalar chiqarilgan: O‘zbekistondagi barcha etnik guruhlar uchun eng asosiysi-O‘zbekistonni o‘z vatani deb his etishdir; turli elatlar va konfessiyalar vakillari o‘zaro hurmat, tushunish va to‘la kelishuvchanlik muhitida faoliyat ko‘rsatmoqdalar; O‘zbekiston fuqarolari, ularning millatidan qat’i nazar, mustaqil O‘zbekistondagi elatlararo kelishuv va moslashuvchanlik fenomeni-davlatimizdagi barqarorlik va fuqarolar tinchligining eng muhim faktorlaridan biridir, degan yagona fikrdalar; fuqarolarning millatlaridan qat’i nazar ularning huquqiy tengligi, iqtisodiy va ijtimoiy erkinligi uchun davlat tomonidan barcha sharoitlar yaratilgan; -tub millat boshqa etnik guruhlar bilan birgalikda umumijtimoiy tafakkurni shakllantirish jarayonlarini tezlashtirish va rag‘batlantirishning ulkan salohiyatini tashkil etadi, yuzaga kelgan millatlararo munosabatlar esa tinchlik va barqarorlikni, har bir oilaga munosib hayotni ta’minlash kafolati bo‘lib xizmat qiladi; -kelajakda bashorat etish mumkinki, O‘zbekistondagi elatlararo va konfessiyalararo mutanosiblik o‘zbek xalqining ma’naviy yangilanishi va milliy tafakkurning o‘sishi bilan chambarchas bog‘liq holda jamiyatning yangilanish va uning demokratiyalashuvida kuchli turtki bo‘lib xizmat qiladi, “respublikaning jahon hamjamoatchiligi bilan integratsiyasi uchun qulay sharoitlar yaratadi” Ma’lumki, dunyodagi barcha mamlakatlarda ommaviy axborot vositalari yetakchi o‘rin tutadi. Gazeta va jurnallar, radio va televideniye vositalari har bir davlatda omma bilan hokimiyat o‘rtasida o‘ziga xos aloqa vositasi, oshkoralik ko‘zgusi, haqiqat jarchisi bo‘lib xizmat qiladi. Mamlakat ijtimoiy-siyosiy hayotida yetakchi rol o‘ynaganligi uchun ham ularga to‘rtinchi hokimiyat tusini berish ommalashgan. Davlat boshqaruv organlari demokratiyaning muhim tayanchi bo‘lganligi uchun ham ommaviy axborot vositalari bilan maslahatlashishga, 68 takliflarini e’tiborga olishga majburdir. Shuning uchun ham O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 67-moddasida: «Ommaviy axborot vositalari erkindir va qonunga muvofiq ishlaydi. Ular axborotning to‘g‘riligi uchun belgilangan tartibda javobgardirlar. Senzuraga yo‘l qo‘yilmaydi»,- deyilgan. Ko‘rinib turibdiki, ommaviy axborot vositalarining rolini oshirish, erkinligini ko‘rsatish, ularning xalqqa sadoqat bilan xizmat qilishi alohida ta’kidlanadi. O‘zbekiston Respublikasining «Ommaviy axborot vositalari to‘g‘risida»gi Qonuni mamlakatimizdagi barcha gazeta va jurnallar, radio va televideniye vositalarini dunyo miqyosiga olib chiqish uchun xizmat qiluvchi asosiy dasturga ega bo‘ldi. O‘zbekistonda 2001-yil 1-yanvargacha-390 ta gazeta; 110 ta jurnal; 2 ta axborot agentligi; 52 ta telestudiya; 5 ta radiostudiya; 3 ta teleradiostansiyalar kabi ommaviy axborot vositalari mavjud bo‘lib, ular erkin faoliyat ko‘rsatmoqda. Oliy majlis palatalarining (2005-yil 28-yanvar) majlisida demokratik o‘zgarishlar mahalliy axborot vositalarining mustaqilligi va erkinligini ta’minlamasdan mumkin emas deb qayd etdi. 2004-yilning 1-yanvar oyiga ko‘ra mamlakatimizda 571 gazeta, 140 jurnal, 4 axborot agentligi, 85 teleradio va kabel studiyasi, 298 Elektron axborot vositalari ishlamoqda. 2017-yilda yurtimizda 1 ming 500 dan ziyod ommaviy axborot vositasi faoliyat korsatmoqda. Birinchi Prezidentimiz Islom Karimovning shaxsan tashabbusi va sa’y- harakatlari bilan yana ikkita: O‘zbekiston Respublikasining «Jurnalistlik kasbini himoya qilish to‘g‘risida» hamda «Axborot olish kafolatlari va erkinligi to‘g‘risida» Qonunlar qabul qilindi. Bu qonunlar tom ma’noda ko‘plab taraqqiy etgan mamlakatlarda ham mavjud bo‘lmagan qonunlardir. Ushbu qonunlar fuqarolarning axborot qidirib topish, olish, uzatish va tarqatish huquqini to‘la miqyosda ta’minlaydigan huquqiy qurol bo‘lib, aholi uchun axborot olish va yetkazishning bosh vositachisi deb qaraluvchi jurnalistning samarali faoliyat ko‘rsatishi uchun huquqiy asosni vujudga keltirdi. O‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.Karimov ommaviy axborot vositasi to‘g‘risida I chaqiriq O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining (1996-yil, avgust) 6-sessiyasida shunday degan edi: «Matbuot, axborot vositalari demokratik rivojlanishi uchun ulkan ahamiyatga ega. Biroq shuni ham e’tirof etish kerakki, demokratlashtirish jarayonida hozircha ommaviy axborot vositasining faol roli sezilmayapti. Ular shu paytgacha o‘zlarini «to‘rtinchi hokimiyat» sifatida namoyon qilganlari yo‘q. O‘zbekiston mustaqilikka erishgandan so‘ng xorijiy ommaviy axborot vositalari bilan aloqa o‘rnatish masalasi tashqi siyosiy faoliyatimizning asosiy yo‘nalishlaridan biriga aylandi. Chunki O‘zbekistonning jahon hamjamiyatiga qanchalik tez kirib borishi ana shu axborot vositalari tarqatadigan xabarlarining to‘g‘riligiga bog‘liq. Ayni paytda shu ommaviy axborot vositalari har bir kishi o‘z fikrini ifoda eta olishiga imkon beradigan erkin minbar bo‘lishi kerak. Ayni vaqtda ular jamiyatimizning demokratik qadriyatlarini va tushunchalarini himoya qilishi, 69 odamlarning siyosiy, huquqiy va iqtisodiy ongini shakllantirish bo‘yicha faol ish olib borishi lozim. Birinchi Prezidentimizning «O‘zbekiston ijtimoiy hayotida televideniye va radio rolini ko‘tarish to‘g‘risida»gi 1997-yil 7-maydagi Farmoni yuqorida ko‘rsatilgan masalalarni me’yoriy tartibga solishda ko‘riladigan chora- tadbirlarning ommaviy ifodasi bo‘ldi. Ta’kidlash joizki, mustaqillik yillarida yaratilgan boshqaruv tizimi va uning qonunchilik asoslari, fuqarolik jamiyati mamlakatda inson huquqlarini himoya qilishga va huquqiy demokratik davlat barpo etilganligini kafolatlaydi. Zero, Birinchi Prezident I.Karimovning Oliy Majlis II chaqiriq IX sessiyasida so‘zlagan nutqi (2002-yil, 29-avgust), Qonunchilik palatasi va Senat qo‘shma yig‘ilishidagi ma’ruzasida (2005-yil, 28-yanvar) ommaviy axborot vositalarining jamiyat hayotidagi o‘rni va rolini oshirish to‘g‘risida amaliy takliflarni ilgari surdi. «Mamlakatimizda ommaviy axborot vositalari faoliyatining huquqiy asoslarini mustahkamlash borasida qator ishlar qilindi. «Ommaviy axborot vositalari to‘g‘risida», «Axborot olish kafolatlari va erkinliklari to‘g‘risida», «Jurnalistlarning kasbiga doir faoliyatini himoya qilish to‘g‘risida», «Axborot erkinligi prinsiplari va kafolatlari to‘g‘risida»gi qonunlar qabul qilindi. Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov O‘zbekistonning milliy demokratik taraqqiyoti, yurt istiqbolini demokratik tamoyillar asosida rivojlanish yo‘lini tanladi. Yangi milliy davlatchilikni barpo etish arafasidayoq I.A.Karimov Milliy Mustaqillikni rivojlantirish, mamlakatning jahon hamjamiyatidan o‘ziga munosib o‘rinni egallashiga erishishi, fuqarolar huquq va erkinliklarini ta’minlash kafolatlarini mamlakatda huquqiy davlat va fuqarolik jamiyati shakllantirishda deb bildi. O‘zbekistonda huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati qurish jarayonlarida milliy an’analar va qadriyatlarga muhim e’tibor berish, davlat boshqaruvini demokratik tamoyillar bilan uyg‘unlashtirish, barcha sohadagi islohotlarning milliy manfaatlar asosida amalga oshirilishiga e’tibor berildi. Shu bilan birga, I.A.Karimov «umuminsoniy tamoyillar va me’yorlarni, butun dunyoda chuqur ildiz otgan demokratik qadriyatlarni o‘rganmay va ulardan foydalanmay turib, demokratik institutlarni shakllantirish, fuqarolik jamiyatining asoslarini yaratish mumkin emas» ligini ham ko‘rsatib berdi. Fuqarolik jamiyatini shakllantirish maqsadlarida erkinlashtirish mafkurasini milliy qadriyatlar va an’analar bilan uyg‘unlashtirish asosida islohotlarni chuqurlashtirishning «Kuchli davlatdan - kuchli fuqarolik jamiyati sari» konseptual tamoyiliga asos solindi. Mamlakatdagi islohotlarni yanada chuqurlashtirishning ustuvor yo‘nalishi sifatida «mamlakat siyosiy, iqtisodiy hayotini, davlat va jamiyat qurilishini yanada erkinlashtirish» yo‘li tanlandi. O‘zbekistonda ijtimoiy-siyosiy islohotlarning yangi bosqichi boshlandi. Islohotlarning mazkur bosqichida asosiy ustuvorlik fuqarolik jamiyatini qurishga qaratilmoqda. Shu maqsadlarda davlat hokimiyatining aksariyat vakolatlarini fuqarolik jamiyati institutlari - siyosiy partiyalar, nodavlat notijorat tashkilotlar va o‘zini o‘zi boshqarish organlariga berish asosida islohotlar tobora chuqurlashib bormoqda. 70 Ayniqsa, Huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati asoslarini yaratilishi masalasi 2017-2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha «Harakatlar strategiyasi» sida ilgari surilgan asosiy yo‘nalishlar bilan uzviy bog‘liqligi esa mazkur mavzuni atroflicha o‘rganish dolzarbligini yanada oshiradi. Umuman olganda, hozirgi davrga kelib mamlakatda yangi jamiyat qurishga doir islohotlar tobora avj olib borayotganligi, bu jarayonlarni O‘zbekistonning eng yangi tarixi fanini o‘qitish davomida atroflicha o‘rganish va tahlil etish mazkur mavzuning dolzarbligini belgilab beradi. Shuningdek, mavzuning dolzarbligi yana quyidagilar bilan izohlanadi: Yüklə 4,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|