Islom Karimov

0‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Inson huquqlari bo‘yicha vakili (Ombudsman). Huquqiy davlat va fuqarolik jamiyatiga xos bo'lgan qonun ustuvorligini, fuqarolaming kons- titutsiyaviy huquqlari va erkinliklarini ta’minlashda 0‘zbekis- ton Respublikasi Oliy Majlisining Inson huquqlari bo‘yicha vakili (Ombudsman) institutining ahamiyati kattadir.

Jahonda dastlab Ombudsman instituti 1709-yil Shvetsiya qiroli huzurida tashkil topdi. Hozirgi davrda deyarli barcha demok- ratik mamlakatlarda Ombudsman instituti tashkil etilgan. Ombudsmanning muhim xususiyatlaridan biri uning mustaqilligidir. Ombudsman ba’zi mamlakatlarda parlament tomonidan maxsus saylangan (tayinlangan), davlat oiganlari harakatlarining qonuniyligi hamda fuqarolar huquq va erkinliklariga rioya etilishini kuzatuvchi mansabdor shaxsdir.

0‘zbekistonda Oliy Majlisning Inson huquqlari bo‘yicha vakili (Ombudsman) 1995-yilda Markaziy Osiyoda birinchi boiib Prezident IAKarimovning tashabbusi bilan tashkil etilgan. Hoziigi daviga kelib jahonda Ombudsman instituti ko'payib, 130 ta davlatda faoliyat yuritmoqda.

0‘zbekiston Respublikasining «01iy Majlisning Inson huquqlari bo'yicha vakili (Ombudsman) to‘g‘risida»gi qonunning

6. 
   
   ^{moddasiga muvofiq Oliy Majlisning Inson huquqlari bo'yicha vakili — mansabdor shaxs bo‘lib, unga 0‘zbekiston Respublikasida davlat organlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, jamoat birlashmalari va mansabdor shaxslar tomonidan inson huquqlari to‘g‘risidagi amaldagi qonun hujjatlariga rioya etilishining samaradorligi ustidan parlament nazoratini ta'minlash vakolatlari berilgan.}
   

0‘zbekiston Respublikasining Inson huquqlari bo'yicha vakili instituti inson huquqlari va erkinliklarini himoya qilishning mavjud shakllari va vositalarini toidiradi. Vakil 0‘zbekiston Respublikasining inson huquqlari to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini takomillashtirish va ularni xalqaro huquq normalariga muvo- fiqlashtirishga, xalqaro hamkorlikni rivojlantirishga xizmat qiladi, fuqarolaming inson huquqlari sohasidagi ijtimoiy ongini oshirishga ko‘maklashadi166.

Inson huquqlari bo‘yicha vakil quyidagi huquqlaiga egadir:

10. 
    
    ^{fuqarolar shikoyatlarini ko‘rib chiqish;}
    
11. 
    
    ^{arizachi o‘z huquqlari, erkinliklari o‘z qonuniy manfaatlarini himoya qilish uchun foydalanishi mumkin bo‘lgan vositalar va shakllami ko‘rsatish;}
    
12. 
    
    ^{shikoyatni uning mohiyatiga ko‘ra hal qilishga vakolatli bo'lgan tashkilot yoki mansabdor shaxsga yuborish;}
    
13. 
    
    ^{arizachini uning huquqlari va qonuniy manfaatlariga daxldor hujjatlar, qarorlar va boshqa materiallar bilan tanishtirish167.}