Issiqlik elektr stansiyalarda

Ssa2 Sso32 ^ EK sas03
152
Bu ifodada EKsaso3 kalsiy korbanat birikmasining eruvchanlik ko'paytmasi.
Ma’lumki, kimyo fanida kam eruvchan moddalaming suvdagi eruvchanligi ularning eruvchanlik ko'paytmasi bilan tavsiflanadi va EK harflari bilan belgilanishi.2.2 bo‘limda tabdlangan edi. Kam eruvchan moddalaming suvda erishi suv haroratiga bog‘liq bo'lsa ularning to‘yingan eritmasidagi ionlar konsentratsiyalari ko'paytmasi ayni haroratda o’zgarmas kattaliklardir. Kimyoviy moddalaming EKsi qanchalik kichik bo‘lsa, ulaming cho'kmaga tushishi ham Shunchalik lez sodir bo‘ladi.
SaS03 ning 25 c dagi EK=43:10 4 g-ion/1 ga teng bo‘lganligi uchun Sa(ON)2 eritmasi qo‘shilgan suvda Sa"' kationlari SaS03 holida cho'kmaga tushadi
Sa2'+ S 0 37 = i SaS03
Shu eritma qo‘shilgan suvdagi Mg kationlari esa Mg(OH)2 holatida cho‘kadi.
Mg2'+ 20H‘ — Mg(OH)2
Bunga sabab, Mg(OH)2 ning eruvchanlik ko‘paytmasi MgC03
ning EK dan kichik ekanligidir;
EKvig(oH)2 < EK Mgco3
Mg(OH)2 cho‘kmasi hosil bo‘lishi uchun ham Mg2' va OH' -
ionlari konsentratsiyasi ko’paytmasi uning EK ga tenglashishi yoki imdan katta bo‘lishi kerak.
S\ig’ Ccon >EK Mg(OH)2
Chunki 25 c haroratda Mg(OH)2 ning EKMg(0H)2 5,510'12 g- ion/l.ga teng bo‘lsa, Shu haroratda SaC03 ning E K Mg( co)3 = l , 0 . 1 0 ' g-ion/l.ga teng.
Tajriba asosida aniqlanishicha, agar yumshatilayctgan suv tarkibida Sa2 " kationlar konsentratsiyasi NS03' ionlar konsentratsiyasidan katta bo‘lsa, ya’ni Ssa2+>SNso^ 1 bunday suvlarga qo‘shilgan Sa(ON)2 suvdagi faqat Sa2' kationlarini cho‘ktirish uchun sarflanadi. Agar suvda bu ionlar konsentratsiyasi, ya’ni SSa2+< SNSo,’ holatda bo‘lsa, unday suvga qo'shilgan Sa(ON) 2 suvaagi Sa2' hamda Mg kationlarining birgalikda cho‘kishini ta’minlaydi.

153
Suvni Ca(ON)2 eritmasi bilan yumshatish umumiy qattiqligi ishqoriyligidan katta bo‘lgan suvlarda KUM> IUM yuqori natija beradi. Bunday holatdagi suvlami yumshatishda sarflanadigan 100%li SaO dozasi quyidagi ifodadan topiladi:

=28(Qk+KMg+Cc02+ a) mg/1
Bu yerda Qk - dastlabki suvning karbonatli qattiqligi, mg- ekv/1, KMg- dastlabki suvning magniyli qattiqligi, mg-ekv/1 Сгог - suvdagi C 0 2 gazining konsentratsiyasi , mg-ekv/1, a - SaO ning ortiqcha qushiladigan dozasi, 0 ,2-0 ,5 mg-ekv/1 oralig‘ida bo'ladi. 28 - SaO ning ekvivalent og'irligi.
Aksincha, suvning Q(.im3 ionlarining konsentratsiyasini, ya’ni suvning natriyli ishqoriyligi yuqori ekanligini ko rsatadi. Bunday suvlarga ohak qo'shilishi natijasida hosil bo'lgan S 0 32' va ON' ionlari suv
tarkibida Na2S0 3 va NaON birikmalarining konsentratsiyasini oshiradi:
NaHC03= Na++ N S 0 3‘ N S 0 3"+0N =N20 + S 0 32' 2Na++ S 0 32'=Na2S 0 3
Na +OH = NaOH
Shuning uchun ham tarkibida NaHC03 birikmasi bo'lgan suvga Ca(ON)2 qo'shib, uning ishqoriyligini past darajaga kamaytirib bo'lmaydi.
Suvni yumshatish koagulyatsiya jarayoni bilan birgalikda olib boriladigan holda, yuqorida ta’kidlanganidek, koagulyant sifatida ishlatiladigan FeS04 tuzining Fe(ON)3 ga aylanishi ishqoriy muhitda sodir bo'lishi sababli, suvga qo'shiladigan Sa(ON)2ning dozasi birmuncha ko'proq olinadi. Bu holda uning suvga qo'shiladigan dozasi quyidagi ifodadan aniqlanadi:
D c;’0-=28(Kk+Kfflg+SSo2+a+Dk) mg/1
Bu yerda: Dk- koagulyant dozasi, mg-ekv/1.
Suvni koagulyant hamda ohak eritmalari aralashmasi bilan tozalash natijasida tarkibi quyidagicha o'zgaradi:
Karbonatli qattiqligi yoki qoldiq ishqoriyligi Qk=0,7 mg-ekv/1 ga tushadi.

154
Nokarbonatli (karbonatsiz) qattiqligi Qnk=Qnkd+Dk- koagulyant dozasi miqdoriga oshadi.

Umumiy qattiqligi Qu Qnkd+Dk+0,7 teng bo'ladi.
S ( V ‘ ionlarining konsentratsiyasi koagulyant dozasi miqdoriga oshadi:
S so, = S ^ i 48,03 Dk. mg/l
Bu yerda: 48,03 - SO42" ionining ekvivalent og‘irligi.
SiC^2' ionlarining konsentratsiyasi kamayishi quyidagi ifodadan topiladi:
S