Issiqlik elektr stansiyalarda
Yüklə 2,91 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ISSIQLIK ELEKTR STANSIYALARDA YOQILG‘I YOQISH VA SUV TAYYORLASH TEXNOLOGIYASI
- KIRISH
|
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’R T A MAXSUS TA’L IM VAZIRILIGI R.M .Yusupaliyev ISSIQLIK ELEKTR STANSIYALARDA YOQILG‘I YOQISH VA SUV TAYYORLASH TEXNOLOGIYASIO‘quv qo’l lanma «Sano -standart» nashriyoti Toshkent-2019 UO‘K: 620.9(075) КВК: 31.37уа73 Yu 91 Yu 91 Yusupaliyev R.M. Issiqlik elektr stansiyalarda yoqilg‘i yoqish va suv tayyorlash texnologiyasi / o'quv qo‘llanma. -Toshkent: «Sano-standart», 2019. - 224 bet. Ushbu o‘quv qo'llanma “Issiqlik energetikasi” yo'nalishida ta’lim olayotgan talabalarning bu sohada ishlatiladigan yoqilg‘ilaming turlari kimyoviy tarkibi, tarkibidagi mexanik, oltingugurt birikmalari, namlik darajasi qanday holatlarda bo‘lishi, yoqilg‘ilar tarkibidagi birikmaiaming yonish jarayoniga ta’siri, yoqilg‘ilaming yonish kamerasida to‘la darajada yonishini ta’minlash omillari, hamda qozon qurilmasining foydali ish koeffitsiyentini oshirishda yoqilg'i sarfini Kamaytirish haqida batafsil ma’lumotlar bayon etilgan. Shu bilan birgalikda yoqilg‘ilami yoqish jarayonlarini samarali tashkil qilish, beriladigan havo miqdorini hamda hosil bo‘ladigan yonish mahsulotlarini hisoblash va yonish mahsulotlarining atrof-muhitga tarqaladigan miqdorini kamaytirish imkoniyatlari haqida issiqlik elektr stansiyalarda bug’ olish uchun ishlatiladigan suvni kimyoviy hamda termik usullarda tayyorlash, bu sohada qo‘llaniladigan qurilmalaming ishlatilish qonuniyatlari ham yoritilgan. Taqrizchilar: Matjanov E.K. —t.f.n “O‘zbekenergo” A.I ilmiy texnik markazi Shamsiyev X.S. —t.f.n. ToshDTU Energetika fakulteti dotsenti UO‘K: 620.9(075) KBK: 31.37ya73 О 'zbekiston Respublikasi Oliy va о‘rta maxsus ta'lim vazirligining 20 19 yil 20-iyuldagi 654-sonli buyrug'iga asosan o'quv qo'llanma sifatida nashr etishga ruxsat etildi. ISBN 978-9943-6116-3-4 © R. M. Yusupaliyev © «Sano-standart» nashriyoti, 2019 M U N D A R IJA K IR ISH 7 I BOB. Q A TTIQ Y O Q ILG ‘ILA R HOSIL B O ‘LISH JA R A Y O N LA R i VA KjM Y O V IY T A R K IB I 8 Qattiq yoqilg‘ilam ing turlari va kim yoviy tarkibi 8 Qattiq yoqilg‘ila r 13 Qattiq yoqilg‘ilam ing hosil bo'lish jaray o n lari 15 Qattiq y oqilg‘ilam ing kim yoviy tark ib i 18 Qattiq yoqilg‘ilar tarkibidagi m ineral b in k m a lar 22 Qattiq yoqiig‘ilar tarkibidagi oltingugurt b irik m a lari 23 Qattiq yoqilg‘ilam ing nam lik d a ra jasi 27 Qattiq yoqilg‘ilar tarkibidagi uchuvchan birikm alar 29 BOB Y O Q ILG 4LA R N IN G YONISH QONUNIYATLAR1 VA ISSIQL1K AJRALIB C H IQ IS H I 34 Yonish issiq lig i 34 Qattiq yoqilg‘ilam ing tabiiy sharoitda oksidlanishi 37 Qattiq yoqilg‘ilam ing texnologik h iso b i 41 Y oqilg‘ilam ing yonishda sarflanadigan havo m iqdorini va y oqilg‘i sarfini h iso b lash 42 B ug' qozonlarining issiqlik balansi va (F IK ) 48 Qattiq yoqilg‘ilam ing nam lik darajasini aniq lash 54 Qattiq yoqilg‘ilam ing kullik darajasini aniqlash 55 Y oqilg'i tarkibidagi oltingugurt m iqdorini an iq lash 56 Y oqilg‘i tarkibidagi uchuvchan birikm alar miqdorini aniqlash 57 Qattiq yoqilg‘ilam ing yonish qonuniyatlari va yonish m ahsulotlari 57 BOB. SUYUQ VA GA ZSIM O N Y O Q ILG ‘ILARNING KIM YOVIY TARKIBI VA SIFAT K O ‘R S A T K IC H L A R I 63 Neft m ahsulotinig kim yoviy tark ib i 63 M azutning turlari va sifat k o ‘rsatkichlari 64 M azutning yonish m exanizm i qonuniyati 68 M azut m ahsulotlarining zichligini aniqlash 70 M azut tarkibidagi suv m iqdorini va kullik darajasini aniqlash 72 IV. BOB. G A ZSIM ON Y O Q II G ‘ILAR VA ULARN IN G X O SSA L A R I 75 Gazsim on yoqilg‘ilam ing tarkibi 75 Sun’iy gazlam ing olinish u su lla ri 78 Qattiq turdagi yoqilg'ilardan gazsim on yoqilg‘ilar o lish 81 Tabiiy gazlarning zichligi va nam lik darajasini aniqlash 85 Bir xil turdagi gaz aralashm asinig yonishi 87 Gaz aralashm asiniig lam inar-diffuzion yonish 91 V BOB. ISSIQLIK ELEKTR STA N SIY A LA RID A Y O Q ILG’ LA R N I YOQISH U SU LLARI VA Y O Q ILG ‘I X O ‘JA L IG I 95 Bug' qozoni o ‘txonasida yoqilg‘ilam i yoqish usullari va o 'tx o n a tu r la r i 95 B ug 1 qozonlariga gazsim on yoqilg'ini uzatish 98 Suyuq yoqilg'ini bug‘qozonlariga uzatish va yoqish ja ray o n i 100 Qattiq yoqilg'i x o ‘j a l ig i 105 Qattiq yoqilg‘ilam i m aydalash va quritish 107 BOB. TA BIIY SU V LA RN IN G TU RLA RI, KIM YO VIY TA RKIBI VA SIFAT K O 'R S A T K IC H L A R I 11 1 Tabiiy suvlam ing tur la r i 111 Tabiiy suvlam ing kim yoviy tarkibi 113 Suvning sifat ko'rsatkichlari 125 BOB. ISSIQLIK ENERG ETIKASIDI SUVNING ISHLA TILISHI VA A H A M IY A T I 132 7.1. Issiqlik elektr stansiyalarida ishlatiladigan suvning ifloslanish sabablari 139 BOB. ISSIQLIK ELEKTRO STA NSIYALA RIDA SUVNI D A G ‘AL VA KOLLOID ZA RRA CH ALA RDAN TOZALA SH VA Y U M S H A T IS H 143 Kolloid zarrachalam ing h o ssalari 144 Kolloid zarrachalam ing koagulyatsiyasi 146 K oagulyatsiya natijasida suv tarkibining o ‘z g a r ish i 151 Suvni ch o ‘km a hosil qilish usuli bilan tozalash va bu jarayonda ishlatiladigan qurilm alar 152 Suvni ohak eritmasi bilan yum shatish 152 Suv tozalash sohasida qo'llaniladigan m exanik filtrlar 155 M exanik filtrlarda ishlatiladigan filtrlovchi m ateriallar 160 M exanik filtrlam ing ishlatilishi 161 BOB. SUV TOZALASH SOHASIDA ISHLATILADIGAN IO N ITLA R VA ULARN ING XIM IYAVIY X O SSA LA R 1 167 Issiqlik energetikasida suvni kationitlar yordam ida yum shatish 171 Natriy kationitli qurilm alam ing yordamchi uskunalari 181 Suvni vodorod kationitli filtrlar yordam ida yum shatish 182 V odorod kationitli filtrlam ing turlari 187 BOB. SUVNI Y U M SH A TISH SO H A SID A VODOROD VA NATRIY KA TION ITN I QURJLM \L A R N IN G ISH L A T IL IS H I 190 Suvni ketma-ket o’r n atilgan N va Na-kationitli filtrlarda yumshatish 190 Suvni parallel ishlatiladigan N va Na-kationitli fi 1trl arda yum shati s h 191 Vodorod kationitli filtrlam ing kislota x o ‘j a lig i 194 BOB. SUVNI ANION A LM A SH TIR ISH M ETODI BILAN T U Z SIZ L A N T IR ISH 196 Suvni kuchsiz asosli anionitli filtrlar yordam ida tuzsizlantirish 196 Suvni kuchli asosli anionitlar yordam ida krem niy birikmalaridari tozalash 200 Suv tuzsizlantirishda ikki bosqichli qurilmalaming ishlatilishi 205 A nionit filtrlam ing yordam chi qurilm alari va reagent x o ‘j a l ig i 209 A ralash lonitli filtrlam ing turlari va ularning ish la tilish i 210 Foydalanngan adabiyotlar 219 KIRISHMa’lumki, hozirgi vaqtda barcha issiqlik elektr stansiyalarida tabiiy yoqilg‘ilar issiqlik, hamda elektr energiyasi ishlab chiqarish jarayonida asosiy texnologik xomashyo hisoblanadi. Shu sababli ishlab cbiqarilayotgan energiyaning deyarli 95% i asosan tabiiy organik yoqilg‘ilami yoqish hisobiga ishlab chiqarilmoqda. Bu sohada Toshkent, Sirdaryo, Navoiy, Talimarjon hamda Taxiatosh lESlarida asosiy yoqilg‘i sifatida tabiiy gaz, Yangi Angren, Angren lESlarida esa qo‘n g ‘ir ko'm ir ishlatilmoqda. Bunday lESlarda elektr energiyasi ishlab chiqarishda yoqilayotgan yoqilg‘ilami tejash ulardan oqilona foydalanishning asosiy tadbirlari bug‘ qozonlarida yoqilg‘ilami yoqish jarayonlarini to‘g‘ri tashkil qilish, uning to ia yonishini ta’rninlash, yonish issiqligidan samarali foydalanish, qozon qurilmasining foydali ish koeffitsiyentini 90 -92 % gacha oshirishdan iborat. Issiqlik elektr stansiyalarida yoqilg‘i tejamkorligini oshirish bilan birgalikda atrof-muhitm yonish mahsulotlaridan himoyalash ham muhim ahamiyatga ega. Shu sababli ko‘pgina taraqqiy etayotgan davlatlam ing lESlarida yoqilg‘i yonishida hosil bo'ladigan zaharli gazlar miqdorini kamaytirish imkoniyatlari keng qo‘l!anilmoqda. Bu sohada Respublikamizda ham 2016-yil noyabr oyida ishga tushirilgan blok quvvati 150 MVt b o ‘lgan Angren IESida qattiq yoqilg‘i yonishida hosil bo'ladigan va atrof-muhitga tarqaladigan oltingugurt oksidi (SO2)ning miqdorini kamaytirish, yoqilg'iga kalsiy (SaO) oksidini qo'shib yoqish bilan amalga oshirilmoqda. Buning natijasida IES dan atrof muhitga tutun gazi bilan birgalikda tarqalayotgan (SO 2) oltingugurt oksidining miqdori yuqori darajada kamayishiga erishilmoqda. I BOB. Q A T T IQ Y O Q IL G 'IL A R H O SIL B O ‘LISHI JA R A Y O N L A R I VA K IM Y O V IY T A R K IB I Yüklə 2,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|