Issiqlik elektr stansiyalarda

a ) 6 j

34-rasm. Ionitlarda ionlar buluti hosil bo;lish holati

Bu rasmda 1 - ko‘p atomli lonitning erimaydigan sintetik smola (karkas) qismi; 2 - karkas bilan bog‘langan funksional guruh; 3 - ionitning almaShuvchi ionlari.
Suv tozalash texnikasi sohasida ishlatiladigan ionitlar tarkibidagi almashinuvchi ionlari musbat zaryadli bo‘lsa, ulami

169
kationit smolalari deb, almashtiruvchi ionlari rnanfiy zaryadli bo'lgan ionitlarni esa anionit smolalari deb ataladi.

Ionitlarning suvda gidrolizlanishi, oddiy neorganik moddalardagi kabi sodir bo‘ladi. Shuni takidlash lozimki ionitlarning gidrolizlanishi ya’ni suvda parchalanishi ularning salbiy xususiyati hisoblanadi. Ulaming suvdagi gidrolizlanish holatini quyidagicha yozish mumkin:
RIK +N20 = R IN++ К ION’ RIA +N20 = R+ION+ N+IA
Kationitlaming gidrolizlanish darajasi kuchli yoki kuchsiz kationitli xossalariga bogMiq bo‘lib, gidrolizga asosan kuchsiz kislotali tuz ko‘rinishidagi RINa yoki RINII4 holatdagi kationitlar ko‘proq uchraydi.
RINa+ N20= R IH +N a O H RINH4+ N 20 = R i h ++ n h 4o h
Bu reaksiyalardan ko'rinib turibdiki, suv tozalash jarayonida bunday turdagi kationitlardan o‘tkazilayotgan suvning ishqoriy xususiyati ortadi.
Anionitlaming asosan kuchli asosli radikal (R) va kuchsiz kislotali anionlar (N S 0 3‘, H Si0 3') dan hamda kuchsiz asosli radikal va kuchli kislotali anionlar (NSO4’, C)’, NO3 ) dan tarkib topgan tuzlari suvda yaxshi gidrolizlanadi.
Anionitlaming gidrolizlanishi quyidagicha sodir bo‘ladi:
RI n s o 3+ n 2o = r i o n + n 2s o 3 r 2i s o 4+ h 2o = 2RI0N+N 2S 0 4 RIC1+H20 = RION-i-NCI
Bu reaksiyalardan ko'rinadiki, anionitlaming gidrolizlanishi natijasida bunday anionitlardan o ‘tayotgan suvning kislotalik xususiyati oshar ekan. Ionitlarning gidrolizlanish darajasi qancha yuqori bo‘lsa, ulaming suv tozalash qobiliyati Shuncha yomonlashadi.
Ionitlarning ion almashtirish qobiliyati ularga yutilgan ionlar miqdori bilan o ‘lchanadi ularning bu xususiyatini ulaming ishchi ion almashtirish hajmi deb ataladi va e barfi bilan belgilanadi. Ionitlarning ishchi ion almashtirish hajmi kattaligi lm bo‘kkan

170
ionitga yutilgan ionlar miqdori bilan o'lchanadi va g-ekv/m’ yoki mg-ekv/m3 brligida ifoda qilinadi.

1.