Issiqlik texnikasi


 4 -§ . Dizel dvigatelining tuzilishi



Yüklə 64 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə103/115
tarix28.12.2023
ölçüsü64 Kb.
#200797
1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   115
Issiqlik texnikasi (R.Zohidov va b.)

7 4 -§ . Dizel dvigatelining tuzilishi
Bizga m a ’lumki, ichki yonuv dvigatellarining foydali ish koeffitsientini 
oshirish uchun siqilish darajasini oshirishimiz zarur b o ‘ladi. Siqilish yuqori 
b o ‘lganda yonuvchi aralashm a kuchliroq isiydi va yoqilg‘i yonishida
187
www.ziyouz.com kutubxonasi


harorat yuqori boMadi. Siqilish darajasini oshirish esa dvigatel detallari 
detonatsiyasi (darz ketishi)ga olib keladi. Ana shunday kam chilik XIX 
asr oxirida R. Dizel to m o n id a n tuzilgan dvigatelda b arta raf qilingan. 
Dizel dvigatelida yonuvchi aralashma emas, balki toza havo siqiladi. 
Siqilish 
11
-
4-12
marotaba olib boriladi, bunda havoning harorati 500-h600°C 
gacha k o ‘tariladi. Siqilish jarayoni tugashi bilan silindrga forsunka orqali 
suyuq yoqilg‘i purkaladi. Silindrdagi siqilgan havoning yuqori harorati 
tufayli yonish jarayoni hosil b o ‘ladi. Yoqilg‘ining yonishi jara y o n i 
avtomobil dvigatellariga qaraganda uzoqroq davom etadi. Porshen pastga 
qarab harakatlanadi va ish bajaradi. S o‘ngra ishlatib boMingan gazlar 
atrof-m uhitga chiqarib yuboriladi.
Dizel dvigatellari benzinli dvigatellarga qaraganda (38%ga) iqtisodli 
h i s o b l a n a d i . D izel d v ig a te lla ri t e p l o x o d l a r d a , t r a k t o r l a r d a , yuk 
mashinalarida o ‘rnatiladi. Bu dvigatelning eng asosiy afzal to m onla ridan 
biri shuki, u arzon yoqilg‘ida ishlaydi. Bundan tashqari ular alohida 
yondirish sistemasini talab qilmaydi.
7 5 -§. Gaz taqsimlash mexanizmining tuzilishi, ishlashi, vazifasi
va konstruktiv xususiyatlari
G a z taq sim la sh m e x a n iz m i silindrga s o ‘rish ta k tid a yo n u v ch i 
aralashm a (karbyuratorli va gazli dvigatellarda) yoki havo (dizellarda) 
kiritish, siqish va ish taktlarida esa silindrni tashqi m uhitdan cheklab 
q o ‘yish h a m d a chiqarish taktida ishlatilgan gazlarni tashqi m uhitga 
chiqarib yuborish u chun xizmat qiladi. Avtomobil dvigatellariga asosan 
klapanli gaz taqsimlash m exanizmi o ‘rnatiladi.
T o ‘rt taktli avtomobil dvigatellarida klapanlari pastda (silindr blokining 
yon tomonida) yoki yuqorida (tsilindr kallagida) joylashgan gaz taqsimlash 
m exanizm turlari ishlatiladi. Klapanlari pastda joylashgan gaz taqsimlash 
m e x a n i z m i n i n g a s o siy k o n s t r u k t i v x u su s iy a ti s i l i n d r la r b l o k i d a
joylashganligidadir. K lapanlari yuqoriga joylashgan gaz taqsim la sh 
m exanizm ida esa klapanlar silindrlar kallagida b o la d i.
Yonuvchi aralashma yoki havoni silindrga uzatib boruvchi klapanlar 
kirituvchi, ishlatilgan gazlarni silindrdan tashqariga chiqaruvchilari esa 
chiqaruvchi klapanlar deyiladi. H ar bir silindrda asosan bitta kiritish va 
bitta chiqarish klapani b o ‘lib, taqsimlash valining mushtchalari soni shu 
klapanlar soniga teng b o ‘ladi. Masalan, t o ‘rt silindrli dvigatelda 
8
ta, olti 
silindrli dvigatelda esa 
12
ta klapan bor.
T o ‘rt taktli dvigatelning ish sikli davomida uning tirsakli vali ikki 
m arta aylanganda har bir klapan bir martadan ochilishi lozim. D em ak,
188
www.ziyouz.com kutubxonasi


tirsakli val ikki marta aylanganda dvigatelning taqsimlash vali bir m arta 
aylanar ekan. Shuning u ch u n ular orasidagi uzatm alar soni 1/2 ga teng.
Klapanlar og‘ir ish sharoitlarida ishlaydi (ishlatilgan gazlarni silindrdan 
t a s h q a r i g a c h i q a r i s h s h u n d a y s h a r o i t d i r ) . Bu p a y t d a c h i q a r i s h
klapanlarining kallagi karbvuratorli dvigatellarda 800...850°C gacha, 
dizellarda esa 500...600°C gacha qiziydi. Bunday katta harorat chiqarish 
klapani kallagi ish faskasining kuyishiga, qiyshayishiga va qurum hosil 
b o l i s h ig a olib keladi. Kiritish klapanlari esa chiqarish klapanlariga 
n is b a ta n a n c h a yengil s h a r o itd a ishlaydi. S h u n in g u c h u n kiritish 
klapanlarining kallagi chiqarish klapanlarining kallagiga nisbatan ikki 
marta kam qiziydi. Kiritish klapani xromli p o ‘latdan, chiqarish klapanlari 
esa issiqbardosh p o ‘lat sinxrom dan tayyorlanadi. Ba’zan issiqbardosh 
p o'lat sinxrom faqat chiqarish klapanlari kallagini tayyorlash u c h u n
ishlatiladi, o ‘zaklari esa xromli p o ‘latdan tayorlanib, so‘ngra bu qismlar 
payvandlanadi.

Yüklə 64 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   115




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin