Исследование в XXI веке декабрь, 2022 г 1143 investitsion loyihalarni moliyalashtirishning asosiy manbalari
Yüklə 0,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Annotation: Today, great importance is attached to investment potential and its development in our country. In addition, it is safe to say that attracting investments and developing economic sectors has become the goal not only of our country, but also of all entrepreneurs. For this, first of all, we need to give in-depth knowledge and skills to the next generation about how important economic knowledge is, especially investment, in the Finance of our State. Keywords : Investment potential, Finance, Financial portfolio, share, bond, Stocks, real investments, budget, leasing, mortgage, HyuS, Operational, corporate, Venture, Financial Management Международный научный журнал № 5 (100), часть 1 « Новости образования : исследование в XXI веке » декабрь , 2022 г 1144 Iqtsiodiy va moliyaviy sohani yaxshi o’rganib va unda bo’layotgan jarayonlarni tahlil qilaolishimiz uchun, avvalo investitsiya o’zi nima? degan savolga javob olishimiz kerak. Investitsiya (lotincha: investio — „oʻrash“) — iqtisodiyotni rivojlantirish maqsadida oʻz mamlakatida yoki chet ellarda turli tarmoqlarga, ijtimoiy-iqtisodiy dasturlarga, innovatsiya, tadbirkorlik loyihalariga uzoq, muddatli kapital kiritish (qoʻyish).Investitsiya bu sodda qilib tshuntiradigan bo’lsak, Biron bir sohani rivojlantirish uchun unga sarmoya kiritish ya’ni pul tikish. Va o’sha sohadan yoki tadbirkorlik faoliyatidan kelajakda ko’riladigan daromadga sherik bo’lishdir. Investitsiyani turlari ko’p. Misol uchun: Davlat investitsiyalari, Chet el investitsiyalari, Xususiy investitsiayalar. Davlat investitsiyalariga davlat byudjeti va moliya manbalari hisobidan kiritiladigan investitsiayalar kiradi. Chet el investitsiayalari- xorijiy davlatlar, banklar, kompaniyalar, tadbirkorlar tomonidan kritiladi. Xususiy investitsiyalar korporativ xo’jalik va tashkilotlar, fuqarolar hamda shaxsiy va jalb qilingan mablag’lar hisobidan qo’yiladi. Moliyaviy (portfel) investitsiya — aksiya, obligatsiya va b. qimmatli qogʻozlarni sotib olishga qoʻyiladigan investitsiya, real investitsiya — moddiy ishlab chiqarish (sanoat, qishloq xoʻjaligi, qurilish va b.) sohasiga, moddiy-ashyoviy faoliyat turlariga uzoq, muddatli mablagʻlar qoʻyish shakllarida amalga oshiriladi. Jahon tajribasida investitsiyani moliyalashtirish turli usul va shakllarda, shu jumladan, korxonalarni aksiyadorlashtirish va aksiyalarni joylashtirish, byudjet mablagʻlari, bank kreditlari, lizing, bevosita chet el investitsiyalari, ipoteka, byudjetdan tashqari maxsus fondlar, amortizatsiya va xoʻjalik yuritish subʼyektlarining boshqa mablagʻlari hisobiga amalga oshiriladi. Investitsion hamkorlik umumkjahon va milliy muammolarni hal qilishga yordam beradi. Yildan yilga butunjahon bo’yicha investitsiya hajmi oshib bormoqda. 1980 yillarda jahon bo’yicha investitsiya 450 ming $ni tashkil qilgan bolsa, bu ko’rsatgicha 1990 yilga kelib 2 trillion $ ga yetgan. O’zbekiston Respublikasida yangi bozor iqtisodiyotiga o’tish davrida investitisiyalardan samarali foydalanib kelinmoqda. O’zbekiston Respublikasi 1996- yildan beri har yili buyudjetdan va byudejtdan tashqari fondlardan tushadigan mablag’lar, chet el investitsiyalari, va hukumat kafolati bilan olingan kreditilar hisobiga aniq qurilish dasturlarini qabul qilib keladi. Respublika iqtisodiyotiga investitisiya kiritishda davlat byudjeti mablag’lari, chet el investitsiyalari, korxonalarning o’z mablag’lari, va aholi jamg’armalari qatnashmoqda. 2000-yilda moliyalashtirishning jami manbalari hisobidan mamlakat iqtisodiyotiga salkam 700 milliard soʻm, shu jumladan, 810 million AQSH dollari investitsiyalandi. Uning 30,3 % ni respublika byudjeti, 39,1 % ni korxonalar va aholi mablagʻlari, 7,5 % ni banklar kreditlari va b. qarz mablagʻlar, 21,7 % ini chet el investitsiyalari va kreditlari, 1,4 % ni byudjetdan tashqari jamgʻarmalar mablagʻlari tashkil qiladi. Respublikada investitsiya faoliyatining huquqiy bazasini yaratishda „Chet el investitsiyalari va chet ellik investorlar |