Issn №2078 6042 azərbaycan respublikasi кənd тəSƏRRÜfati naziRLİYİ аqrar elm məRKƏZİ

Проблемы самообеспечения зерновыми продуктами: реальности и перспективы

Н.А.Шалбузов,

Р.З.Гусейн
РЕЗЮМЕ
Необходимый уровень обеспечения зерна выполняет роль решающего фактора, с точки зрения продовольственной безопасности. По сравнению с большинством стран мира, в моделе потребления пищевых продуктов Азербайджана хлеб и хлебобулочные изделия играют главную роль. Поэтому, решение проблем, которые связанны с развитием производства зерна считается основным приоритетом на ближайшее будущее в развитии сельского хозяйства Азербайджанской Республики. В статье исследованы проблемы связанные с производством зерна и даны соответствующие предложения.

Ключевые слова: продовольственная безопасность, сельское хозяйство, зерно, субсидия, конкурентоспособность.
The problems of self provision by grains: realities and prospects
Ph.D.Namig Shalbuzov,

Ph.D.Ramil Huseyn
SUMMARY
The necessary level of foodstaff guarantee of grains is one of the most important factors of food security. Because, in the food consumption model of Azerbaijan grains take the first place. The economic growth in agriculture for the last 10 years does not completely meet the requirements of the increasing demand of the population. That’s why, solution of the problems connected with the development of the grain production is considered as the priority for the next years. The problems connected with the grain production are investigated and corresponding proposal are put forward in the article.

Key words: Food security, agriculture, grains, subsidy, competitive ability.


Az.ETKTİ və Tİ, Elmi Əsərləri 2013/1 səh.78-81
UOT 338.439 (479.24)
Ərzaq təminatının yaxşılaşdırılmasında aqrar emal

sənayesinin rolu
Nəsibova Xalsa İbrahim qızı

Az.ETKTİ və Tİ, dissertant
XÜLASƏ
Son illərdə dövlət tərəfindən aparılan məqsədyönlü iqtisadi siyasət və kompleks tədbirlər sisteminin ardıcıl olaraq həyata keçirilməsi emal sənayesinin inkişafına da müsbət təsir göstərmişdir – emal məhsulları istehsalı və satışı artmış, istehsalın iqtisadi səmərəliliyi, əmək məhsuldarlığı və əmək haqqı yüksəlmiş və əhalinin sosial-iqtisadi vəziyyəti yaxşılaşmışdır. Aqrar emal sənayesinin yüksəlişinə əlverişli imkanların yaradılması öz növbəsində ərzaq təminatı sisteminin institusional inkişafının təminatına və sahibkarlıq mühitini sağlamlaşdırılmasına əlverişli şərait yaratmışdır.

Açar sözlər : sənaye, idxal, ərzaq məhsulları, inteqrasiya, mübadilə, istehsal.

Aqrar bazarın ən mühüm bölmələrindən biri kənd təsərrüfatı xammalını emal edən, emal və yeyinti sənaye sahələridir. Emal və yeyinti sənaye sahələri aqrar bazarda əhəmiyyətli xüsusi çəkiyə malik olmaqla əhalinin qida məhsullarına olan tələbatının ödənilməsində mühüm rol oynayır.

Emal sənayesi ölkədə xalq təsərrüfatının bir çox sahələrinin inkişafına ilkin zəmin yaradır. Dövlətlərarası iqtisadi əlaqələrin və beynəlxalq münasibətlərin inkişafında da bu sahənin rolu az deyildir.

Son illərdə dövlət tərəfindən aparılan məqsədyönlü iqtisadi siyasət və kompleks tədbirlər sisteminin ardıcıl olaraq həyata keçirilməsi emal sənayesinin inkişafına da müsbət təsir göstərmiş, emal məhsulları istehsalını və satışını artırmış, istehsalın iqtisadi səmərəliliyi yüksəlmiş, əmək məhsuldarlığı və əmək haqqı artmış və əhalinin sosial-iqtisadi vəziyyəti də yaxşılaşmışdır.

Tədqiqatlar göstərir ki, emal sənayesi sahəsində aparılan islahatlar dərinləşdikcə özəl müəssisələrin xüsusi çəkisi yüksəlir, məhsul istehsalı artır və istehsalın iqtisadi səmərəliliyi yüksəlir. Araşdırmalardan məlum olur ki, 2000-ci illə müqayisədə 2005-ci ildə emal sənaye sahəsində istehsal olunan məhsullarının fıziki həcminin indeksi bütünlükdə 2,4 dəfə artmışdır. Eyni zamanda respublika əhalisinin ərzaq məhsullarına və emal sənayesinin isə xammala olan tələbatının ödənilməsində əsaslı irəliləyişlər əldə edilmişdir. Bunun başlıca səbəblərindən biri aqroemal sənaye sahəsində, o cümlədən aqrar sahədə özəl təsərrüfatların sürətlə inkişafı ilə əlaqədar olmuşdur. Buradan belə bir qənaətə gəlmək olar ki, özəl qurumların formalaşması və inkişafı son 10 ildə sənaye sahəsində məhsul istehsalının artırılmasına bir çox emal müəssisələrinin öz xərcini ödəmə, özünümaliyyələşdirmə prinsipləri əsasında fəaliyyət göstərməsinə imkan yaratmışdır.

Hazırda respublikada emal sənaye müəssisələrinin inkişafına bir sıra amillərin böyük təsiri mövcuddur. Bu istiqamətdə önəmli səbəblərdən biri emal müəssisələrinin illik emal güclərinin istehsal edilən xammalın emal olunmasına yetərsizliyidir. Hazırda fəaliyyət göstərən emal müəssisələrinin istehsal etdikləri məhsullar dünya bazarında rəqabət aparma qabiliyyətinə malik olmadığına görə xarici bazarlara ixrac olunmur. İxrac olunan məhsulların əksər hissəsinin xammal formasında olması ölkə iqtisadiyyatına küllü məbləğdə zərər gətirir [1]. Mövcud olan bu geriliyin ən başlıca səbəblərindən biri bu sahədə elmi- texniki tərəqqinin nailiyyətlərinin və mütərəqqi texnologiyaların olduqca aşağı səviyyədə tətbiq edilməsi, emal üçün istifadə olunan xammalın keyfiyyətinin və ekoloji cəhətdən tam sağlam olmaması, emaledici sənaye müəssisələrində istifadə olunan avadanlıqların mənəvi və fiziki cəhətdən köhnəlməsi, dünya standartlarından əsaslı səviyyədə geri qalması və bu sahədə idarəetmə səviyyəsinin hələlik formalaşmaması ilə əlaqədardır.

Cədvəl 1.

Emal sənayesinin inkişaf dinamikası

Mənbə :www.azstat.org

İllər		Məşğul olan işçilərin sayı (min nəfər)		Ümumi məhsul istehsalı (milyon ton)		Əsas kapitala investisiyalar, (milyon manat)		Əsas fondların dəyəri (mln.man)		Orta aylıq əmək haqqı (manat)
2005		101,0		3074,2		115.8		3136,2		115,2
2006		106,4		3729,2		112.4		3214,6		143,0
2007		109.5		4919.0		300.0		3 498.0		190.4
2008		109.1		5700.0		395.2		3792.6		251.7
2009	98.5		4836.1		354.2		4054.7		267.5
2010	94.7		5735.7		510.2		4868.8		312.9
2011	96.0		5895.9		847.9		5483.9		354.4

2005-ci ilə nisbətən 2011-ci ildə respublika üzrə emal sənaye müəssisələrinin sayı 10,8% azalmışdır. Ümumilikdə içki istehsalı ilə məşğul olan sənaye müəssisələrinin sayı 15,5% artım istisna olmaqla emal sənaye müəssisələrinin sayında kəskin azalama müşahidə olunmuşdur. Lakin emal sənaye müəssisələrin sayının azalmasına baxmayaraq son illər bu sahənin inkişafı məqsədiylə həyata keçirilmiş məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində sahənin bütün iqtisadi göstəricilərində müsbət istiqamətdə dəyişikliklər qeydə alınmışdır.

Hazırda respublikada qida məhsulları istehsal edən müəssisələrin sayı 396, tütün məmulatları emal edən müəssisələrin sayı 8, içki istehsal edən müəssisələrin sayı 127, toxuculuq sənayesi müəssisələrinin sayı 87,poliqrafiya fəaliyyəti göstərən müəssisələrin sayı 149, tikinti məsulları istehsal edən müəssisələrin sayı 224 olmaqla emal sənayesində 1791 müəssisə fəaliyyət göstərir. Bu müəssisələrin bir çoxları öz texniki bazalarını modernləşdirmiş və müasir standartlara uyğunlaşdırmış, bir çoxları isə yeni yaradılmış, modern texnika və texnologiyalarla təchiz olunmuşdur.

2000-ci illə müqayisədə 2011-ci ildə respublikada yeyinti sənayesi üçün xammal hesab olunan məhsulların istehsalında nəzərəçarpacaq dəyişikliklər baş vermişdir. Belə ki, 2000-ci illə müqayisədə ət istehsalı 2,4 dəfə, kolbasa məmulatları 4,2 dəfə, pendir və kəsmik istehsalı 1,5 dəfə, kərə yağı 1,6 dəfə, günəbaxan yağı 11,3 dəfə, marqarin yağı 53,3 dəfə, mineral sular 28,2 dəfə, alkoqolsuz içkilər 4,5 dəfə, çörək və çörək-bulka məmulatı 72%, makaron məmulatı 26,9 dəfə, araq 81,9%, üzüm şərabı 87,7%, səməni pivəsi 5,5 dəfə, təbii çay 7,18 dəfə artmışdır. Müqayisə olunan dövrdə balıq istehsalı 99,8%, dondurulmuş bütün dəniz balığı 57,9%, saflaşdırılmış pambıq yağı 28,7%, şampan şərabı 81,1%, brendi istehsalı 70,8%, fermentləşdirilmiş tütün istehsalı 56,3%, papiros və siqaret istehsalı 16,8% azalmışdır [3].

Son illərdə bu sahədə əldə olunmuş nailiyyətlər öz növbəsində emal sənaye müəssisələrinin inkişafına təkan yaratdı. Belə ki, Lənkəranda İtaliya şirkəti ilə birlikdə tikilib istifadəyə verilmiş müəssisədə yüksək keyfiyyətli konserv məhsulları istehsal edilərək, xarici ölkələrə göndərilir. Bu müəssisədə istehsal edilən məhsullar xarici bazarda yüksək qiymətləndirilir. Bölgədə həmçinin son illər istehsal prosesini modern texnalogiyalar əsasında həyata keçirən digər bir müəssisənin fəaliyyəti xüsusilə seçilir. Belə ki, Lənkəranda emal sənaye müəssisələrindən olan “Palsüd” MMC süd istehsalında qabaqcıl müəssisələrdən hesab olunur. Qeyd edək ki, Lənkəran rayonu digər cənub bölgəsi rayonları Astara və Masallı kimi subtropik ərazilərə malik olmasına görə çay istehsalı və emalının inkişaf etdirilməsi üçün çox əlverişlidir. Ötən bir neçə ildə respublikanın bir çox bölgəsində modern emal sənaye müəssisələri fəaliyyətə başlamışdır. Belə ki, 2011-ci ildə qida məhsullarının istehsalı sahəsində Ağcabədi rayonunda “Gilan” MMC tərəfindən inşa olunan süd emalı zavodu, Samuxda “NAA Aqrotara” MMC-nin meyvə qurudulması və emalı müəssisəsi, Tovuz rayonunun Bozalqanlı kəndi ərazisində tikilmiş süd emalı zavodu, Ağcabədi rayonunun Ağabəyli kəndində tikilən “Atena” süd məhsulları kombinatı, Ağcabədi şəhərində yeni süd emalı zavodu, İmişli rayonunda “Azərsun Holdinq” şirkətinin “Green Land” yem fabriki, “Gilan Qəbələ Konserv Zavodu” MMC-nin Qəbələ limonad zavodu, “Aqroinvestkom” MMC- nin Şəki şərab zavodu, Oğuz şəhərində qarğıdalı emalı və qlükoza istehsalı müəssisəsi, Ağsuda “Az-Granata” MMC-nin şirə və şərab emalı zavodu fəaliyyətə başlamışdır. Respublika əhalisinin və emal sənaye sahələrinin şəkər məhsullarına olan tələbatı ancaq idxal hesabına ödənilirdi. Artıq İmişli rayonunda illik istehsal gücü 450 min ton şəkər tozu olan zavodun tikilməsi ölkənin şəkər tozuna olan tələbatının tam ödənilməsinə və ildə 150 min ton şəkər tozu ixrac edilməsinə imkan yaratmışdır. Bu şəkər zavodu Avropada ən iri və müasir texnologiyalara əsaslanan yeganə zavoddur. Şəkər çuğundurunun istehsalı üçün əlverişli şəraitin olduğunu nəzərə alaraq respublikada ikinci şəkər zavodunun inşa edilməsi planlaşdırılır.

Son illərdə respublikada müştərək istehsal və emal sənaye müəssisələrinin istehsal etdikləri məhsulların çeşidi, keyfiyyəti, həcmi ildən-ilə yüksəlir. Bu məhsulların sırasına pivə, alkoqolsuz içkilər, bitki yağları, marqarin və digər məhsullar daxildir.

Baxmayaraq ki, son illərdə ölkədə emal olunmuş emal məhsullarının miqdarı və keyfıyyəti əvvəlki illərlə müqayisədə artmışdır, hələ də emal sənayesinin fəaliyyətinin iqtisadi səmərəliliyi bu sahədə geniş təkrar istehsalın inkişafına tam imkan yaratmır. Bütün bunlar oybektiv olaraq tələb edir ki, emal sənayesində mövcud idarəetmə mexanizmi tamamilə yeniləşdirilməli, bütün iqtisadi vasitələr, idarəetmə, təşkil işlərinin kompleks şəkildə həlli üçün respublika, iqtisadi rayonlarda yeni idarəetmə mexanizminin yaradılmasının, emal sənayesinə rəhbərlik edən və rayon aqrar bölmə idarələrinin təşkilat quruluşu sadələşdirilməli və mövcud qanunvericiliyə uyğun məsuliyyət dairələrinin səmərəli mexanizmi təmin edilməlidir.

Qeyd edək ki, sahənin tarazlı inkişafının təmin edilməsi məqsədilə, daxili və xarici bazar üçün məhsul istehsalı həcminin artırılması, həmçinin xarici investisiyaların, ekspertlərin, texnologiya və nou-hauların cəlb edilməsi, digər yeyinti məhsulları istehsalçıları ilə əməkdaşlıq və kooperasiya əlaqələrinin qurulması, MDB və yaxın xaric ölkələrinin bazarlarına keyfiyyətli məhsulun ixrac edilməsi, emal-yeyinti sənayesinin inkişafı üçün xammal mənbəyi hesab edilən kənd təsərrüfatı məhsullarının bölgələr üzrə inkişafı, daxili və xarici istehlak bazarının tələbatının rəqabətədavamlı yeyinti məhsullarla təmin edilməsi, yeyinti sənayesi üçün xammal və hazır məhsulun ekoloji təmizliyinin və keyfiyyətinin dünya standartları səviyyəsinə çatdırılması, emal sənayesi üçün tələb olunan avadanlıqların respublikamızda istehsalının təşkil edilməsi zəruridir. Qənaətimizə görə respublikanın mövcud iqtisadi inkişaf şəraitində aqrar emal sənayesinin yüksəlişinin təmin olunması ölkənin hər bir vətəndaşının sağlam və məhsuldar həyat tərzi üçün qəbul edilmiş normalara uyğun ərzaq məhsulları ilə tam təmin edilməsi imkanlarını genişləndirməklə yanaşı ərzaq təminatı sisteminin institusional inkişafını həyata keçirmək və sahibkarlıq mühitini yaxşılaşdırılmasına əlverişli şərait yaradacaqdır.

ƏDƏBİYYAT
1. İbrahimov İ.H. Aqrar iqtisadiyyatın aktual problemləri. Bakı: «Təhsil» EİM, 2002, 220 s. 2. Verdiyev Ə.Ç., Qarayev İ.Ş. Aqrar bazarın formalaşmasının iqtisadi problemləri. Bakı: Şirvannəşr, 2000, 256 s. 3. www.azstat.org
Роль агроперерабатывающей промышленности в улучшении

обеспечения продовольствием
Насибова X.И.
Целенаправленная экономическая политика и воплощение в жизнь комплекса мероприятий проводимых со стороны государства, за последние годы оказали положительное влияние на развитие перерабатывающей промышленности. Так, объем продукции перерабатывающей промышленности и ее продажа выросли, экономическая эффективность производства, производительность труда и заработная плата увеличились, улучшилось социально экономическое положение населения. Создание благоприятных условий для роста агроперерабатывающей промышленности, в свою очередь, создало благоприятные условия для поступательного развития системы обеспечения продовольствием и оздоровления предпринимательской среды.

Ключевые слова: промышленность, импорт, продукты питания, интеграции, обмен, производство
The role of the agro-processing industry to improve food supply
Kh.İ.Nasibova
İn recent years, the state of purposeful economic policy and consistent implementation of measures had a positive impact on the development of the processing industry - production and sale of refined products increased, the economic efficiency of production, labor productivity, increased wages and improved social-economic situation of the population.Promotion of agro-processing industry in the creation of opportunities in the food supply system in the provision of institutional development, and created favorable conditions for improvement of the business environment.

Key words: industry, import, food products, integration, exchange, production
Rəyçi:

Şalbuzov N.Ə.

İ.ü.f.d.


Az.ETKTİ və Tİ, Elmi Əsərləri 2013/1 səh.82-86
SAHİBKARLIQ
UOT 338.4 (479.24)
Интенсификация строительного производства в предпринимательской деятельности
Джафарова Румелла Тельман кызы

Азербайджанский Архитектурно-

Строительный Университет,

диссертант
Для повышения интенсивности производства путем более полного использования каждой единицы ресурсного потенциала используют показатель интенсификации, который достигается за счет роста производительности труда, лучшего использования материалов, повышения отдачи основных фондов. В статье рассмотрены факторы и показатели интенсификации строительного производства в предпринимательской деятельности.

Ключевые слова: интенсификация, экстенсивный и интенсивный путь развития, эффективность строительного производства.
Введение.

Для того чтобы определить долю интенсивных факторов и преимущественный тип экономического развития, нужно владеть соответствующим экономическим инструментарием, знать показатели интенсификации и механизм их действия.

Целевая направленность научно- технического развития сводится к обеспечению перехода экономики на интенсивные методы хозяйствования. В условиях рыночной экономики интенсификация строительного производства является первостепенной задачей. Только на основе ускорения основных направлений научно- технического прогресса представляется возможным создать условия, при которых результаты строительного производства будут расти быстрее, чем затраты на него.

Необходимость перехода строительных компаний на интенсивный путь развития подтверждается объективными причинами, часть из которых характерна для всей экономики Азербайджана.

Наиболее типичными являются:

- острая необходимость перевооружения материально- технической базы;

- ограничение финансовых ресурсов при постоянном росте цен на топливно- энергетические ресурсы;

- удорожание средств производства, транспортных услуг и др.

Таким образом, факторы экстенсивного развития строительного производства ограничены, что предопределяет необходимость перевода хозяйствующих субъектов строительной отрасли на интенсивные факторы экономического роста.

В новых экономических условиях подъем и прирост строительного производства осуществляется за счет интенсивных и экстенсивных факторов. Преобладание тех или иных факторов обуславливает тип развития строительного производства. В экономике строительных компаний большинства отраслей материального производства сочетается экстенсивные и интенсивные методы хозяйствования с преимущественным удельным весом первых. Отличительная особенность интенсивных методов хозяйствования схематично представлено на рис.1.

Необходимо отметить, что цель экстенсивного и интенсивного развития единая, а достигается она различными способами. При экстенсивном методе развития хозяйства преобладают капиталоемкие направления технического развития, мощности наращиваются за счет приобретения нового оборудования, увеличения численности работающих, требует значительных финансовых влияний. При интенсификации происходит качественное изменения производительных сил, что обуславливает определенные требования к ускорению научно- технического развития, повышению действенности организационных форм.

Переход к интенсификации осуществляется постепенно: от частичной к полной или всесторонней интенсификации. Характерны три этапа интенсификации. Первый этап сопровождается значительным увеличением основных фондов и соответственно фондовооруженности, темпы роста которой опережают рост производительности труда, что обусловливает снижение фондоотдачи и увеличение затрат. При этом прибыль компании растет замедленными темпами, в основном за счет наращивания объема строительного производства.

Таким образом, на начальном этапе перехода на интенсивные методы строительного производства создается техническая база, растет капиталоемкость строительного производства. На данном этапе нужны дополнительные финансовые вложения, отсутствие и ограничения которых тормозит подъем экономики республики.

Для второго этапа интенсификации характерен высокий технический уровень. Насыщенность средствами производства позволяет осуществлять преимущественно интенсивный путь развития, при котором дополнительные расходы на расширение строительного производства предопределяют снижение себестоимости за счет экономии материальных или трудовых затрат и получение дополнительной прибыли.

В этом случае качественное обновление основных фондов должно сопровождаться опережающим ростом производительности оборудования по сравнению с увеличением его стоимости. Такое положение обуславливает зависимость темпов экономического развития каждой строительной компании от научно- технического уровня страны и постоянно действующих зарубежных связей.

Третий этап - всесторонней интенсификации характеризуется экономией средств, предметов труда и трудовых ресурсов.

Влияние научно- технического прогресса на интенсификацию многогранно для третьего этапа свойственно развитие фондосберегающих и ресурсосберегающих его направлений.

Повышение эффективности строительного производства.

Расширение объема строительного производства.

Экстенсивный

Количественный рост производительных сил.

Рост численности работающих.

Увеличение средств, в том числе орудий труда.

Интенсивный

Количественные изменения производительных сил.

Совершенствование орудий труда.

Совершенствование предметов труда, повышение качества строительства.

Использование высоких и совершенствование действующих строительных технологий.

Совершенствование организационных форм строительного производства.
Электрификация, химизация строительного производства.

Рис 1. Отличительные особенности экстенсивного и интенсивного развития строительного производства предпринимательской деятельности
Уровень организации строительного производства являясь следствием его технического развития, одновременно создает условия для ускорения научно - технического прогресса. Возможности совершенствования форм организации строительного производства, обеспечивающих интенсивное использование трудовых и материальных ресурсов безграничны. Для этого этапа экономического развития характерно всемерное повышение качества строительной продукции и труда, что в свою очередь является импульсом развития науки и техники. Проблемы интенсификации строительного производства, повышения его эффективности и ускорение научно- технического прогресса взаимообусловлены и должны развиваться в органическом единстве.

Для того чтобы определить долю интенсивных факторов и преимущественный тип экономического развития, нужно владеть соответствующим экономическим инструментарием, знать показатели интенсификации и механизм их действия.

Интенсификации строительного производства. Подчеркивая значимость производительности труда, можно определить долю интенсивных факторов по доле прироста реализованной строительной продукции за счет роста производительности труда.

Если весь прирост строительной продукции, который обеспечивается за счет интенсивного и экстенсивного типов экономического роста, принять за 100%, можно выделить их доли следующим образом:

У_и+У_э=100,

У_и=100-У_э,

У_э=(ОФ_фЕ_н+ПЗ_ф)(ОП_рЕ_н+ПЗ_р)_, где

ОФ_фЕ_н=Е_н(ОФ₁-ОФ₀),

ПЗ_ф=ПЗ₁-ПЗ_0,

ОП_рЕ_н=Е_н[(ОФ₀К_об)-ОФ₀]=ОФ₀К;

ПЗ_р=(ПЗ0К_об)-ПЗ₀=ПЗ₀К, тогда

Уи= 100-[(ОФ_фЕ_н+ПЗ_ф)(ОП_рЕ_н+ПЗ_р)], где

Уи и Уэ- удельный вес интенсивного и экстенсивного роста в приросте объема строительного производства;

ОФ_0,,ОФ₁- стоимость основных производственных фондов в базовом и анализируемом периодах;

ПЗ₁, ПЗ₀- производственные затраты в базовом и анализируемом периодах;

ОФ_ф,ПЗ_ф- фактический прирост основных фондов и производственных затрат по сравнению с базовым периодом;

ОФ_р ,ПЗ_р- расчетный прирост основных производственных фондов и производственных затрат в соответствии с ростом объема строительного производства;

К_об- индекс роста объема строительного производства за анализируемый период;

К- коэффициент прироста объема строительного производства (К=К_об-1);

Е_н- нормативный коэффициент эффективности.

Для обеспечения интенсивных методов производственного предпринимательства фондосберегающие факторы должны способствовать увеличению объема строительной продукции опережающими темпами по сравнению с ростом стоимости основных фондов. Однако в развитии строительных компаний существенная роль принадлежит фондоемким факторам, что снижает эффективность строительного производства.

Рассмотрим расчет влияния интенсивных факторов на объем строительного производства на примере строительной корпорации AZINKO.

Планируемая доля экстенсивного развития строительного производства составит:

Уэ=[(599,00,12+1132)0,88(90830,12+18289)]100=77,6% или

Уэ=(599,00,12+1132)(726,60,12+1463,1)100=77,6%

Таблица 1. Данные для расчета влияния интенсивных факторов на объем строительного производства

По плану предполагалось на каждый процент роста объема строительного производства увеличить производственные затраты на 141,5 тыс.манат (11328), фактические затраты соответственно составили 149,7 тыс.манат (164611).

Рост эффективности строительного производства с базовым периодом (о чем свидетельствует повышение фондоотдачи затрат на 1 манат товарной строительной продукции) был обеспечен за счет воздействия экстенсивных факторов.