İSTİLİk energetikasi

1. 7. İstilik tutumu
1kq (1m³, 1kmol) qazla əmələ gələn prosesdə verilən (və ya alınan) istiliyin, qazın temperatur dəyişməsinə olan nisbətnin limitinə kütlə (həcm, mol) istilik tutumu deyilir.

Həmin istilik tutumları aşağıdakı kimi işarə olunur

c – kütlə istilik tutumu, kC/(kq∙K)

c` - həcmi istilik tutumu, kC/(m³∙K)

c – mol istilik tutumu, kC/(kmol∙K)

Hal parametrlərindən asılı olaraq 1m³ qazın kütləsi müxtəlif olduğundan, həmin həcmi normal şəraitə (P=760 mm c. süt. və t=0⁰C) gətirildiyi nəzərdə tutulacaq.

Istilik tutumları arasındakı əlaqə aşağıdakı kimidir

Verdiyimiz tərifə görə yaza bilərik ki,

Termodinamikann birinci qanununa görə

Odur ki


olduqda

Burada c_v – sabit həcmli kütlə istilik tutumudur.

(1.38) ifadəsini (1.39)-də nəzərə alaq:

Burada -ni tapmaq üçün hal tənliyindən istifadə etmək lazımdır. p=const olduqda (1.39) ifadəsini aşağıdakı kimi yazmaq olar:

Ideal qaz üçün

Odur ki, həmin qaz üçün

ifadəsini alarıq.

Qazların molekulyar-kinetik nəzəriyyəsinə əsasən qazın istilik tutumu onun atomlarının sərbəstlik dərəcəsindən (i) asılıdır:

Mol istilik tutumlarına keçdikdə isə:

Bildiyimiz kimi - universal qaz sabitidir.

Sabit həcmli və sabit təzyiqli mol istilik tutumlarının təqribi qiymətləri cədvəl 1.2-də verilmişdir. Həmin cədvəldə üç və daha çox atomlu qazlar üçün atomlarının rəqsi hərəkətlərinin enerjisini nəzərə almaqla şərti olaraq i=7 qəbul olunmuşdur.

Cədvəl 1.2

Ideal qazlardan ötrü sabit həcmli və sabit təzyiqli mol istilik tutumlarnın təqribi qiymətləri.

Qazlar
	kC/(kmol)
Biratomlu	12.56		20.93
İkiatomlu	20.93		29.31
Üç və daha çox atomlu	29.31		37.68

Gördüyümüz kimi ideal qazların istilik tutumu sabit kəmiyyətdir, qazın halından asılı deyil.