Itabın üz qabığında şəkilləri verilmiş gənc qadınların hər ikisi müsəlmandır. Onlar
Yüklə 8,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Müəllif Əbu Patel (Eboo Patel) İllinoys ştatının
Çikaqo (Illinois, Chicago) şəhərində fəaliyyət göstərən Dinlərarası Gənclər Mərkəzinin icraedici direktorudur. O, dinlərarası hərəkatın lideridir. 3
5 Y er kürəsinin hər bir guşəsindən Amerikaya mühacirlər gəlmişlər. İnsanlar müxtəlif ol- salar da, onların buraya gəlmə səbəbləri oxşardır: Bəziləri köhnə həyat tərzindən qurtulmaq, digərləri yeni həyat tərzi tapmaq üçün. Bəziləri zülm- dən, bəziləri isə adətlərin qandalından, kasıbçı- lıqdan qurtulmaq və ya sadəcə, bəxtlərini sınamaq məqsədilə gəliblər. Onların çox böyük hissəsi 19-cu əsrdə Avropadan, 20-21-ci əsrlərdə isə Asiya, Afrika, Yaxın Şərq, Mərkəzi və Cənubi Amerikadan gəlmişdir. Mühacirlər buraya ümidlə üz tuturdular. Çox vaxt onların ümidləri cüzi, ilkin təəssüratları isə qarışıq olur- du. Bu yeni amerikalılar yerləşdikləri yerdə onların işçi qüvvəsinə kəskin ehtiyac olduğunu görürdülər. Lakin bəziləri – yeni gələnlərin adət və ənənələrinə bələd olmayanlar, onlarla yad adamlar kimi davranır və onların nə vaxtsa əsl amerikalı olacağına inan- mırdılar. Onlar yanılırdılar. Azadlıqları, dinləri, zəh- mətkeşlikləri ilə hər bir mühacir dəstəsi Amerika cəmiyyətinə fərqli töhfələr verir, cəmiyyətimizi və mədəniyyətimizi zənginləşdirir, həmişə dinamiklik, inkişaf mənasını bildirən, bizi bir-birimizə bağlayan bir sözü formalaşdırırlar: amerikalı. Bu gün bu həm də amerikalı müsəlmanların hekayəsidir. Abdül və Məcdə Əlsaadi (Abdul and Majda Alsaadi) Vol-Mart mağazasında. Dearborn, Miçiqan. 1 965-ci ildə immiqrasiya haqqında qəbul olunmuş yeni qanun yeni amerikalıların mə- lum axınında böyük dəyişikliklər yaratdı. Artıq milli mənşəyə görə müəyyən olunmuş bölgü kimlərin buraya gələ biləcəyini müəyyənləşdirmirdi. Onun yerini ailə münasibətləri və iş bacarıqları üzrə kateqoriyalar tutdu. Bu dəyişikliklə də Mühacirlərin sayı artdı. Cənubi Asiya və Yaxın Şərqdən ilk nəzərə çarpacaq dərəcədə böyük bir müsəlman qrupu Birləşmiş Ştatlara daxil oldu. Onlar 19-cu əsrdə gələn Amerika immiqrantlarından fərqlənirdilər. Amma bugünkü yeni amerikalılar da Amerikanın so- sial, iqtisadi və siyasi həyatında öz yerlərini tapmaq- da köhnə immiqrantların problemləri ilə üzləşdilər. İki bacıya – Asiya və İman Bondaiyə (Assia, Iman Boundaoui) diqqət yetirin. Onların valideynləri Əlcəzairdəndirlər və qızlar İllinoysda, Çikaqo yaxınlı- ğında müsəlman amerikalılar kimi boya-başa çat- mışlar. Milli İctimai Radionun (National Public Ra- dio (NPR)) verdiyi məlumata görə, Asiya və İman həm uşaqlar üçün olan “Naykloden” (Nickelodeon), həm də “Əl-Cəzirə” xəbərlər kanallarına baxaraq böyümüşlər. Onlar yemək üçün bəzən “Kentukki Tabakası” yeməkxanasını, bəzən isə sevimli falafel 1
restoranlarını seçirdilər. 1 Yaxın Şərqə aid lobyadan və ya digər paxlalı bitkilərdən hazırlanmış ədviyyatlı yemək. red. Gündəlik həyat Foto Qalereya
6 Üzbəüz səhifədə. Yuxarıda solda: Sədəf Butt (Sadaf Butt) hicabını səliqəyə salarkən. Aşağıda solda: Kon- qresin müsəlman üzvləri Vaşinqtonda Kapitolidə fasilə vaxtı. Bu səhifədə. Yuxarıda: Dizayner Bruk Səməd (Brook Samad) fabrik nümunələrini müqayisə edərkən. Sağda: Təhqiq Abbasi (Tahqiq Abbasi) özünün Nyu Cersidə – Yunion Sitidəki (Union City, New Jersey) parça dükanında. 7
8 20 yaşlı Asiya Milli İctimai Radioya müsahibəsin- də demişdir: “Amerikada deyə bilərik ki, biz, hər şeydən əvvəl, müsəlmanıq. Mənə elə gəlir, bizi əsas fərqləndirən də budur. Lakin başqa ölkədə, məsələn, hər hansı bir müsəlman ölkəsində isə biz amerikalı olduğumuzu deyə bilirik”. Onların hekayəsi həm diqqətəlayiqdir, həm də o qədər yox. Etnik və dini kombinasiyanın vəhdətindən yaranmış bu yeni nəsil özünü daha çox amerikalı hesab edir. “Ateizmin qəbul edilməsi: Qərbə yollanan müsəlmanların əhvalatları” əsərinin müəllifi, İran mənşəli amerikalı Behzad Yağmaiyan (Behzad Yagh- maian) müşahidələrinə əsasən demişdi: “Amerika həm müsəlmanlar, həm də qeyri-müsəlmanlar üçün həmişə ümidlər məkanı olmuşdur. Hələ də onların buraya gəlməsinin səbəbi Amerikanın onlara öz ölkələrində tapmadıqlarını təklif etməsidir”. Müsəlman amerikalılar ailə ənənəsini davam etdirirlər. Lakin onlar fərd olaraq, bir nəslə mənsub ölkəyə deyil, hər kəsə azadlıq, imkanlar və bərabər hüquqlar ideyası üzərində qurulmuş bir ölkəyə müqayisəedilməz dərəcədə böyük töhfələr verirlər. Tarixçi Hasia Dinər (Hasia Diner) yazır: “Birləşmiş Ştatların tarixi boyunca hər bir əsrdə dünyanın müxtəlif guşələrindən qadınlar və kişilər Amerika təcrübəsinə meyil ediblər. Onlar həmin dövrdə Amerikaya yad olan əcnəbilər, dil, mədəniyyət və din təmsilçiləri kimi daxil olurdular. Zaman keçdikcə Birləşmiş Ştatların mədəniyyəti haqqında ideyalar da dəyişdi, mühacirlər və onların törəmələri etnik icmalarını qurmaqla yanaşı, eyni zamanda Amerikanın ictimai həyatında yaxından iştirak edərək, ölkəyə öz töhfələrini verirdilər”.
9 Saat əqrəbi istiqamətində solda: Abdi Məhəmməd (Abdi Mohamed) Nebraskadakı (Omaha) baqqaliyyə dükanında axşam namazını qılarkən; ailə İnternetdə axtarış apararkən – Nyu York ştatı, Bruklin (New York, Brooklyn); Süsən Fəzlullah (Susan Fadlallah) Ramazanda iftar yeməyi hazırlayarkən. Mərkəzdə: Qəssab Nəhmi Mənsur (Nehme Mansour) halal əti ət maşınından keçirərkən – Miçiqan.
10 11 Saat əqrəbi istiqamətində solda: Doktor Maya Ham- mud (Maya Hammoud) ərəbcə yazdığı tibbi qeydlər kitabçasını əlində tutub; Nyu York şəhərinin illik “Ən Yaxşı Küçə Yeməyi Satıcısı” mükafatının qalibi Samiul Haqq Nurdur (Samiul Haque Noor); Məhəmməd Atvinin (Mohamed Atwi) kartında Vol-Mart dükanının adı iki dildə qeyd olunub. M üsəlman amerikalılar Amerika stan- dartlarına görə hədsiz dərəcədə müxtəlifdirlər. Onlar Amerikadakı digər mühacir qruplardan kəskin fərqlənirlər. Belə ki, müsəlman amerikalıları irqlərinə və millətlərinə görə müəyyən etmək olmur. Bu baxımdan, on- lar kökləri İspaniyadan, daha çox Latin Amerikası ölkələrindən və Karib adalarından olan, ispan mənşəli amerikalılara daha yaxındırlar. Əgər biz Cənubi Asiya, Yaxın Şərq, Cənub-Şərqi Asiya, Avropanın Balkan regionu, Afrika və az sayda, lakin artmaqda olan ispan müsəlmanlarını da əhatə etsək, müsəlman amerikalılar daha da müxtəlif ola bilər. Birləşmiş Ştatlarda əhalinin sayı insanların dinlərinə görə müəyyən edilmədiyindən müsəlman əhalinin sayı haqqında rəsmi məlumat yoxdur. Təxmini hesablamalara görə, onların sayı 2 milyon- dan 7 milyona qədərdir və ya daha çoxdur. Bunlar- dan 34 faizi Pakistan, yaxud Cənubi Asiya mənşəli müsəlmanlar və 26 faizi isə ərəblərdir. Müsəlman amerikalıların 25 faizi isə yerli mü- səlmanlar, əsasən də Afrika mənşəli amerikalılardır. Bu da müxtəlif mənşəli müsəlman amerikalıların tərkibcə daha da zənginləşməsinə gətirir. Başqa sözlə, müsəlman amerikalıların tarixi haqqında hekayə təkcə immiqrasiya və amerikalılaşmadan ibarət deyil. Bu hekayə Amerika tarixində ən mühüm mövzunun – irqi bərabərlik uğrunda mübarizənin bir hissəsidir. Ö lkənin hər yerində – həm şəhər mərkəzlə- rində, həm də şəhərdən kənar ərazilərdə məscidlər, müsəlmanlara mənsub sosial və mədəni qurumlar var. Birləşmiş Ştatların ilk İslam tarixi muzeyi – Beynəlxalq Müsəlman Mədəniyyəti Müzeyinə getmək istəyirsinizsə, Nyu York, yaxud Vaşinqtona səyahət barəsində düşünməyin. Bu- nun əvəzində, ərəb mənşəli amerikalıların sıx məs- kunlaşdığı Missisipiyə (Mississippi) – Ceksona (Jack- son); Miçiqana – Dearborna gedin. Cənubi Asiya və Karyera
Foto Qalereya
Afrikadan olan müsəlmanlar Nyu York – Nyu Cersi ərazisində seçilən və inkişafda olan bir icma qurublar. Böyük sayda somalililər Minneapolis və Minnesota ştatının St.Paul şəhərində məskunlaşıblar. Cənubi Kaliforniya ölkədə olan İran mənşəli amerikalıların ən çox məskunlaşdığı yerdir. Bununla belə, bu etnik icmalar heç də mono- lit deyil. Dearbornda və digər yerlərdə yaşayan ərəblərin çoxu müsəlman deyil, xristiandır. Los Ancelesdə yaşayan iran mənşəli amerikalıların bir hissəsi isə yəhudidirlər. Müxtəliflik haqqında bu cür ümumi danışılma vəziyyəti aydın təsəvvür etmək əvəzinə, daha çox çaşqınlıq yaradır. Onların nümayəndələrinin təc- rübələrini öyrənmək daha yaxşı olardı. Afrika mənşəli amerikalı şairə Maya Ancelou (Maya Angelou) deyir: “Biz bilməliyik ki, Ameri- kada müxtəliflik xalça üzərindəki saysız-hesabsız naxışlara bənzəyir. Biz başa düşməliyik ki, xalçanın bütün ipləri rəngindən, naxışından asılı olmayaraq, eyni dəyərə malikdir”. Məsələn, çikaqolu İman Bondai bilir ki, azadlığı sayəsində baş örtüyünü rahat bağlaya bilər. O, Fransada – Parisdə ali məktəb səyahətində olarkən özəl müsəlman məktəbində təhsil alan bir qrup qızla görüşünü xatırlayaraq deyir ki, Fransa qa- nununa görə dövlət məktəblərinə baş örtüyü ilə gəlməyin qadağan edildiyini biləndə o və dostları 12
Saat əqrəbi istiqamətində solda: Milli Səhiyyə İnstitutunun (National Institute of Health) keçmiş direktoru Dr.İlyas A.Zərhuni (Dr. Elias A. Zerhouni) təqdimat edərkən; komik aktyor Meysun Zayid (Maysoon Zayid) uğurlu çıxışı zamanı; “Sakramento Kinqs”in hücumçusu Şərif Əbdur-Rəhim (Shareef Ab- dur-Rahim) rəqiblərini qabaqlayaraq topu atarkən; Serjant Maqda Xəlifə (Magda Khalifa) ABŞ ordusuna məxsus hərbi geyimdə.
Yüklə 8,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|