Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik

Ma’lumot uchun

---

84
Tohiriylar 
tanga puli
813-yilda ular Bag‘dodga yurish qiladilar. Poytaxt 
qo‘lga kiritilib, Ma’mun xalifalik taxtiga o‘tiradi. Buning 
evaziga Tohir 821-yilda Xuroson va Movarounnahr 
noibi etib tayinlanadi. Shuningdek, Ma’mun 
Movarounnahr 
zoda gon larining 
ham 
yordamini 
unut madi. Somonxudotning na bi ralarini shahar va 
viloyatlarga noib qilib tayinlaydi. Nuh ga Samarqand, 
Ahmadga Farg‘ona, Yahyoga Shosh va Ustrushona, 
Ilyosga esa Hirot tegadi. Buning evaziga aka-uka so-
mo niylar Movarounnahrning har yilgi xirojidan juda 
katta qismini tohiriylar orqali xalifa xazinasiga yuborib 
turadilar.
Tohiriylar zamo nida ham mehnat ahlining ahvoli 
nihoyatda og‘irligicha qola verdi. Mulkdor dehqonlarning 
jabr-zulmidan, davlatning og‘ir soliq laridan bezor 
bo‘lgan xalq qo‘zg‘olon ko‘taradi. Ularga «g‘oziylar» 
ham qo‘shiladilar. Qo‘zg‘olonga safforiylar – misgar 
hunarmand aka-uka Ya’qub va Amr Layslar bos
-
hchilik qiladilar. Qo‘zg‘olonchilar 873-yilda Xuro
-
son poytaxti Nishopurni egallaydilar. Natijada 
tohiriylar hukmronligi tugatilib, hokimiyat 
saffo
-
riylar
qo‘liga o‘tadi.
Tohir ibn Husayn Hirot 
yaqinidagi Bo‘shang shah-
ri hokimi bo‘lib, 811-yili Ray 
yaqinida xalifa Aminning 
Ali Moxon ismli sarkarda-
sini mag‘lub etgan. Jangda 
ko‘rsatgan jasorati tufayli 
unga «Zul yaminayn» (Ikki 
qo‘lda kurashuvchi) faxriy 
taxallusi berilgan.
Safforiylar
– Safforiylar davlatida hukmr
on-
lik qilgan sulola. Safforiylar nomi uning asos
-
chisi Ya’qub ibn Lays as-Saffor nomidan olin
-
gan. Safforiylarning yirik hukmdorlari: 
Ya’qub 
ibn Lays (873–879); Amr ibn La
ys (879–900)
1. Horun ar-Rashid va Ma’mun bilan Amin haqida qanday ma’lumotlarga egasiz?
2. Ma’mun akademiyasi haqida eshitganmisiz? Nima uchun akademiya Ma’mun ismi bilan 
bog‘liq?