Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik

Faollashtiruvchi savol va topshiriqlar
1. Jahon tarixi fanidan olgan bilimlaringizni eslang. Islom dini paydo bo‘lishi 
haqida nimalarni bilasiz?
2. Islom dini dastlab Turonning qaysi hududlarida tarqalgan? 
3. Islomning jahon diniga aylanishidagi tarixiy shart-sharoitlarni aniqlang.
4. Islom dinida dastlabki bo‘linish qachon sodir bo‘lgan, uning sabablari nimada 
edi?
5. Arabiston tarixida qaysi davr «Johiliyat davri» deb atalgan?
Ma’lumot uchun

---

141
Hanafiylik mazhabi
asoschisi Abu 
Hanifa nomi bilan mashhur Nu’mon So-
bit Kufiy (699–767) hisoblanadi. Ushbu mazhab o‘z 
mohiyati, ta’limoti va qo‘llagan uslubi bilan jamiyat-
da yuz berib turadigan har qanday savolga javob 
topish ga intilgan. Ya’ni hanafiy mazhabi yangi vu
-
judga kelgan diniy masalaning yechimini hal qilib 
Ma’lumot uchun
Islom ta’limotiga ko‘ra, 
Muhammad payg‘ambar 
nomi zikr etilganda unga 
hurmat yuzasidan «sol-
lallohu alayhi vasallam» 
(qisqacha: s.a.v.: «unga 
Allohning rahmat va sa-
lomi bo‘lsin») yoki «alay-
his-salom» (qisqacha: 
a.s.: «unga salom bo‘l-
sin») iborasini aytish lo-
zim hisoblangani uchun 
islom tarixiga oid ada-
biyotlarda s.a.v. yoki a.s. 
qisqartmasi ishlatiladi.
1. «Qur’oni karim» va «Hadisi sharif» deganda ni-
mani tushundingiz?
2. Turon hududiga Islom dini qachon kirib keldi?
Ijodiy faoliyat
bergan. Abu Hanifa og‘ir vaziyatlarda odamlar uchun 
qulay sharoit yaratib berib, qiyinchiliklarini oson qilishga 
uringan. Abu Hanifa erkinlik tamoyilining homiysi edi. Ti-
jorat va boshqa sohalarda inson huquqi va erkinliklarini 
himoya qilib keldi. Masalan, turmush qurishda erkak va 
ayolga teng huquq berilishi, yetim bolalarning huquqlari 
va bosh qalar. 
Mazhab (arab. — 
yo‘nalish, yo‘l, ta’limo
t), 
shariat mazhablari — 
islomda diniy 
huquq tizimlari v
a 
yo‘nalishlari.

---

142
Abu Hanifa No‘mon 
ibn Sobit (699, Kufa — 
767, Bag‘dod) — sunniy musulmon
-
lar tomonidan hurmat bilan «Imomi 
A’zam» deb ataladi. Hanafiylik maz
-
habi sharafiga shunday nomlan
-
gan. Faqih, muhaddis. «Abu Hani
-
fa» uning kunyasi, «Imomi A’zam» 
(«Ulug‘ imom») ulug‘ligining e’tirofi 
uchun berilgan unvon.
Imomi A’zam shu qadar go‘zal 
xulqli inson ekanki, zamondoshlari 
u kishining fazilatlarini tan olib, «eng 
chiroyli xulq Imomi A’zamning xulqi
-
dir», deb e’tirof qilgan. Doimo chi
-
royli va pokiza kiyimlarda yurgan. 
Shunday baland maqomga erish
-
gan zot nihoyatda tavozeli, xokisor, 
kamtar bo‘lgan. U o‘ziga yomonlik 
qilganlarni ko‘rganida: «Biz
-
larni yomonlagan kishilarning 
gunohini Alloh kechirsin, biz
-
larni yaxshi ko‘rganlarni Alloh 
rahmat qilsin», — deb duo qi
-
lar ekan.